İşte teğet geçen krizin faturası!

Başbakan Erdoğan'ın "teğet geçti" dediği krizin sanayi kuruluşlarını teğet geçmediği ve tam ortasından vurduğu, daha önceki yılın rakamlarında kendini göstermişti.

2009 yılı sonuçları, bir önceki yıla göre iyimser görünse de 2007 rakamlarıyla karşılaştırıldığında tam iyileşmenin hala gerçekleşmediği görülüyor. Satışları gerileyen ancak karı artan sanayi kuruluşları açısından dikkate değer bir tespit ise çalışanların sayısında yaşanan dramatik düşüş. Satışların düşüp karların arttığı ortamda "verimliliğin" önemli bir bölümünün çalışanlardan geldiği görülüyor. İSO üyesi 190 kuruluşun çalışan sayısında azalma yaşandı, toplam çalışan sayısı ise 27 bin 500 kişi azaldı. Çok kabaca bir hesapla, çalışan sayısı azalan 190 şirketin her birinin ortalama 145 kişiyi işten çıkardığı görülüyor.

İşte 'İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu' anketinden yapılan çıkarımlar.. * Sanayi şirketlerinin satışları 242 milyar TL'den 210 milyar TL'ye gerilemesine rağmen, karlarının arttığı görüldü. Üretimden satışlar reel değer açısından yüzde 13 düşmesine rağmen, vergi öncesi dönem karı reel olarak yüzde 9.7 arttı. Kamu sektöründeki karlılık reel olarak yüzde 19,5 arttı.  * Tüpraş sıralamanın zirvesinde yer almasına rağmen, bir önceki yılın üretimden satış gelirinin oldukça altında kaldı. Petrol fiyatlarındaki gerileme sonrasında Tüpraş'ın toplam üretimden satışlar içindeki payı yüzde 11.4'den yüzde 7.4'e geriledi. Bu yıl 15.5 milyar TL oldu, ancak bu rakam geçen yıl 27.7 milyar TL idi. Toplam sanayi şirketlerinin üretimden satışlarındaki gerilemenin 12.2 milyar TL'lik kısmı Tüpraş'tan geldi. 50'Sİ 450 ŞİRKETE BEDEL

* İlk 50 şirket, toplam 500 şirketin yaptığı üretimden satışların yarısını yaptı. Bir başka deyişle ilk 50 şirket, neredeyse geride kalan 450 şirkete bedeldi. İlk 50 şirketin yaptığı net üretimden satış yüzde 48,5 oldu. * Sanayi kuruluşlarında özel sektörde çalışanların sayısında dramatik bir azalış meydana geldi. Toplam çalışan sayısı 2009 yılında önceki yıla göre yüzde 5.1 düşerken, özel sektörde çalışan sayısı yüzde 6.7 azaldı. 500 büyük sanayi şirketinde çalışan sayısı geçen yıl 516 bin ile bir önceki yıla göre 27 bin 500 kişi azaldı. * İhracatta listenin yükselen yıldızı önceki yıllarda olduğu gibi otomotiv sektörü olurken, yıllarca ilk sıralarda yer alan dokuma, giyim eşyası, deri ve ayakkabı sektörünün toplam ihracattaki yerini kaybettiği görüldü. İçki ve tütün sanayii, ihracatta bu sektörü geride bıraktı. BORÇLARI AZALIYOR

* Şirketlerin finansal yapılarında krizin yarattığı tahribatın tam olarak ortadan kalkmadığı görüldü. Özel kuruluşların kaynak yapısı dikkate alındığında, kısa vadeli borçlar yüzde 37'den yüzde 34.3'e, toplam borçlar ise yüzde 54.4'ten yüzde 50.9'a geriledi. Ancak bu rakamlar yine de kısa vadeli borçlarda yüzde 33.9, toplam borçlarda yüzde 47.9 olan 2007 rakamlarının üzerinde. Şirket kaynakları içinde krizde yüzde 45.6'ya kadar eriyen özkaynaklar ise geçen yıl yüzde 49.1'e yükseldi. Yani borçlar azaldı, şirketlerin özkaynakları arttı, ancak kriz tahribatı tam olarak aşılamadı. İHRACAT DARALDI * Dış pazarlarda yaşanan büyük daralma, kendini ihracat rakamlarında da gösterdi. 500 büyük sanayi şirketinin toplam ihracatı 67.1 milyar dolardan 45.5 milyar dolara geriledi ve yüzde 32.2 daraldı. * Fortune 500 listesi dikkate alındığında, Türkiye'den 5 firmanın bu listeye girebileceği ortaya çıkıyor. Tüpraş, Petrol Ofisi ve EÜAŞ, toplam satışlar açısından Fortune listesine girebilen üç şirket olurken, listeye girebilecek diğer iki şirket isminin açıklanmasını istemeyenler arasında. EÜAŞ ZARARDAN KARA GEÇTİ

*EÜAŞ'ın zarardan çok büyük oranda kara geçmesi de dikkat çekti. 2008'de 652 milyon TL zararı 2009'da 1.423 milyon TL kara çevirdi. *İSO 2009 raporunda ihracatta özel kuruluşların ağırlığı hissedildi. Daha önceki yıllarda olduğu gibi bu yılda İSO 500 ihracat sıralamasında ilk on kuruluş arasında sadece özel kuruluşlar yeraldı. * 2008 yılında İSO 500'ün üretimden satışlar toplamı içindeki kamu kesiminin payı yüzde 6.3 seviyelerinde iken 2009 yılında bıu pay yüzde 7.4'e yükseldi. * İmalat Sanayinde istihdam dağılımı sıralamasında ise en yüksek payı Gıda İçki ve Tütün aldı. İkinci sırada ise Taşıt Araçları Sanayi yüzde 16 ile yeraldı. Üçüncü sırada yüzde 14.9 ile Dokuma, Giyim ve Deri Ayakkabı Sanayi, dörüdncü sırada yüzde 14.4 istihdamla Metal Aşya ve Makina Sanayi geldi. EN BORÇLU ŞİRKETLER

* İSO 500 içindeki özel kuruluşlarda toplam borç içindeki payına göre en fazla borcu olan sektör Kimya, Petrol Üretimi, Lastik ve Plastik Sanayi oldu. Ancak, brüt katma değerde en yüksek pay Kimya; Petrol Ürünleri,Lastik ve Plastik sektörüne ait. * İstihdamda ilk 50 kuruluş arasında birinciliği Türkiye Şeker Fabrilakarı A.Ş. 14.539 çalışan sayısı ile liste başında yeraldı. Sıralamanın ilk 20'sinde bulunan 7 kuruluşun kamudan olması dikkat çekti.

OLUMSUZ TABLO

*Ekonomilerin toparlanmaya girdiği 2010'da İSO 500'deki kuruluşlarda toplam borçların toplam varlıklar içindeki payı hala yüzde 51 oranında . Bu oran gelişmiş ülke ve bize benzer kategorilerdeki ülkelerde rastlanmayan olumsuz bir tablo olarak önümüzde duruyor. (Gazeteport)