İşte IŞİD'in petrol kaynakları...

Al Jazeera, Irak Şam İslam Devleti (IŞİD), gelirinin önemli bir kısmını ele geçirdiği topraklardaki petrol kuyularını ve sahalarını nasıl belirlediğini ve IŞİD'in elde ettiği petrolü nasıl sattığını ele aldı.

TÜRKİYE'NİN GÜNLÜK PETROL İHTİYACININ NEREDEYSE YARISI...

Al Jazeera'nın aktardığı ABD merkezli bağımsız enerji araştırma kurumu IHS’nin raporuna göre, IŞİD Irak’ta ve Suriye’de günlük toplam 350 bin varil üretim kapasitesi olan petrol sahalarının kontrolünü elinde tutuyor. Türkiye’nin günlük petrol ihtiyacının neredeyse yarısına denk düşen petrolün, bir kısmını ham olarak, bir kısmını da ele geçirdiği ya da kendi kurduğu mobil rafinerilerde işledikten sonra aracılara satıyor.

İşte Al Jazeera'nın analizinden o detaylar:

IŞİD Irak’ta Bağdat yakınlarında iki, Suriye sınırında bir ve Kerkük çevresinde irili ufaklı birçok petrol sahasını ele geçirdi. Bazı petrol yatakları için peşmerge ve Irak ordusu, IŞİD’le savaşmaya devam ediyor.

Suriye’de ise, ülkenin 2011’de başlayan ayaklanma öncesinde kullanılan petrolünün yüzde 60’ına sahip Deyr-ez Zor’un tümü Temmuz’dan beri, ülke petrol yataklarının yaklaşık yüzde 40’ına sahip Haseke eyaletinin bir kısmı ve yine irili ufaklı petrol kuyularının olduğu Rakka eyaletinin tamamı Ocak ayından beri IŞİD’in elinde.



Temmuz 2014’te Şam’dan yapılan açıklamaya göre, Suriye’nin günlük 385 bin varili bulan petrol üretimi, iç savaşla birlikte günlük 164 bin varile indi. Ancak IŞİD en büyük petrol sahalarının bulunduğu Deyr-ez Zor, Rakka ve Haseki’nin bir bölümünü ele geçirdikten sonra Esed rejiminin kontrolündeki üretim, günlük 28 bin varile kadar indi. Bu rakama, Haseki’nin diğer bölümünü elinde tutan Kürtlerin ürettiği petrol dahil değil.

"YILLIK PETROL GELİRİ 800 MİLYON DOLAR"

20 Ekim’de çıkan IHS raporuna göre, IŞİD’in iki ülkede kontrol altında tuttuğu sahalarda ürettiği petrol miktarı, günlük 50-60 bin varil arasında değişiyor. IHS, IŞİD'in bu petrolden elde ettiği günlük gelirinin yaklaşık 2 milyon dolar olduğunu belirtti. Bu da yıllık 800 milyon dolar, yani bir milyar 700 milyon Türk Lirası’na denk geliyor.

ABD Hazine Bakanlığı Terörizm ve Mali İstihbarat Müsteşarı David Cohen ise, tahminlere göre IŞİD’in petrolden günde bir milyon dolar civarında gelir elde ettiğini söyledi. 24 Ekim’de Washington merkezli Carnegie Endowment for International Peace adlı düşünce kuruluşunda konuşan Cohen, IŞİD’in köklü karaborsa bağlantıları olduğunu belirtti.

"DÜNYA PİYASASI İÇİN ÇOK DA ÖNEMLİ BİR MİKTAR DEĞİL..."

IŞİD’in petrolden önemli bir gelir elde etmesinin yanı sıra uzmanlar, bunun Irak ve dünya petrol piyasası için önemsiz bir miktar olduğu görüşünde. Al Jazeera’ye konuşan Paris merkezli Akdeniz Enerji Gözlemevi Direktörü Sohbet Karbuz, “Özellikle Irak için önemli olan güneyden yani Basra’dan ihraç edilen petroldür. IŞİD’in elindeki sahalar piyasa için belirleyici değildir.” diyor.

IŞİD’in petrol üretimi ile ilgili rakamların da tahminden öteye gidemeyeceğini vurguluyor: “Şu an Libya’da bile ne kadar petrol ihraç ediliyor, bunu bilmiyoruz. Biri ortaya bir rakam atıyor, inanan inanıyor. Libya gibi bir yerde bilmiyorsak, IŞİD devede kulaktır.”

 

"IŞİD KENDİNE MALİ KAYNAK YARATIYOR"

Al Jazeera’ye konuşan Enerji Piyasaları ve Politikaları Enstitüsü Başkanı Dr. Volkan Özdemir de, IŞİD’in elindeki petrolün kendisi için büyük ama dünya piyasaları için küçük bir etkisi olacağını söylüyor. Özdemir, Irak’ın şu andaki günlük üretiminin 3 milyon varilin üzerinde olduğunu hatırlatarak IŞİD için konuşulan 50-60 bin varil üretimin dünya piyasalarını , petrol fiyatlarını etkileyecek bir rolü olmadığını ifade ediyor. Özdemir’e göre IŞİD mütevazı petrol sahalarını ele geçirip kendi örgütsel faaliyetlerini yürütüyor:

“IŞİD kendi petrol sahalarındaki satışlardan kendine mali kaynak yaratıyor. Uluslararası petrol piyasalarındaki etkinliği sınırlı. Günlük üretimi 93 milyon varil olan piyasada, binde birin bile altında bir üretimle IŞİD’in fiyatlara etki etmesi mümkün değil.

Özdemir, IŞİD’in ele geçirdiği petrol sahalarında büyük uluslararası şirketlerin bir etkinliği olmadığını da vurguluyor.

IŞİD KİMLERE PETROL SATIYOR?

IŞİD’in elinde Irak sınırları içinde üç rafineri var. Suriye’de işleyen iki rafineri ise (ülkenin batısındaki Banyas ve Humus rafinerileri) Esed rejiminin elinde. Irak’taki rafineri çalışanları çatışmalar sırasında kaçtı ancak IŞİD, Iraklı çalışanlara kendilerini koruyacağı sözü vererek çalışmaya devam etmelerini istedi. Böylece rafineriler tam kapasite olmasa da IŞİD’in elde ettiği petrolü işlemeye devam etti. Cohen aynı konuşmada, IŞİD’in Irak’ta elinde tuttuğu rafinerilerde işlediği petrol ürünlerinin satışından da gelir sağladığını söyledi:

“Öyle görünüyor ki, IŞİD’in kontrolünde olan bölgelerden çıkarılan petrolün bir kısmı önce Irak’taki Kürtlere, sonra da onlar aracılığıyla Türkiye’de satıldı. Esad rejiminin de ahlaksızlıklarının bir başka göstergesi olarak IŞİD’le petrol alımına yönelik anlaşma yaptığı sanılıyor.”

Londra merkezli uluslararası düşünce kuruluşu Chatham House’a göre, IŞİD’in bölgede mafyalaşmış aracılara sattığı petrol Irak Kürdistan bölgesi, Türkiye ve İran’a gönderiliyor.

HANGİ PETROLÜN FİYATI DAHA YÜKSEK?

Chatham House, IŞİD’in Suriye’de ‘geçici ve eğreti’ mobil rafinerilerde petrolün bir kısmını işlediğini ve bu şekilde daha hızlı ve kolay satış yaptığını belirtiyor. Aynı zamanda petrolün kara borsaya ve hava saldırısı yapmaması karşılığında Esed yönetimine doğrudan satıldığını söylüyor. Temmuz ayından beri tamamı IŞİD’in elinde bulunan Deyr-ez Zor kentinde Ömer petrol sahasının önündeki alıcı kuyruğu, 2 kilometreye kadar uzanıyor. İngiliz The Economist dergisinin istihbarat birimi, yaptığı araştırmalarda IŞİD’in bu sahadan günlük 20 bin varil petrol elde ettiğini ortaya çıkardı. IŞİD buradan aracılara ve rejime yapılan satışta varil başına 10-22 dolar arası alırken, Türkiye’deki aracılara gönderilen petrol daha yüksek fiyatlara satılıyor.

Reuters’a konuşan Iraklı yetkililer, IŞİD’in Musul’dan elde ettiği petrolü Türkiye’de satan aracılara 25 dolara sattığını söyledi. Aynı zamanda Suriye’de ürettikleri dizelin bir kısmını kendi araçları için kullanırken, kalanını benzin istasyonlarına sattıklarını belirtti. Musul’daki benzin istasyonu sahibi de, aracıların IŞİD’den aldığı dizelin litresini, işleme kalitesine göre bir veya bir buçuk dolara satın aldığını söyledi. Bu da Irak ve Suriye’de dizel fiyatlarını neredeyse üç katına çıkardı.

"IŞİD'İN PETROL KAÇAKÇILIĞI TÜRKİYE'Yİ DE ETKİLİYOR"

IŞİD’in yaptığı petrol kaçakçılığının Türkiye’ye de etkileri var. Al Jazeera’ye konuşan ismini vermek istemeyen bir akaryakıt şirketi yöneticisi özellikle yaz aylarında kaçak dizelin Güneydoğu’daki pazarı ciddi bir şekilde etkilediğini ancak son 1-2 ayda alınan önlemlerle şu anda geçişlerin sınırlandığını anlattı:

“Devlet o konuda ciddi önlemler aldı. Özellikle dizelde ciddi bir etki gördük. Önce güneyde dağıtıyorlardı ama Konya, Aksaray’a kadar geldiği oldu. Dizelin ulaşımı daha kolay, eski kamyonlarla yapabiliyorsun. Bu benzinde mümkün değil. Şu anda ciddi engeller olsa da bu yılın genelinde dizelde yüzde 5 büyüme bekliyorduk, bu yarıya inebilir.”

ABD Hazine Bakanlığı Müsteşarı Cohen 24 Ekim’de, koalisyon güçlerinin operasyonlarının yanı sıra, Türkiye ve IKBY’nin sınırda arttırdığı güvenlik önlemlerinin de kaçakçılığı azalttığını açıkladı. ABD’nin, IŞİD’den aldığı petrolle ticaret yapanlara yaptırım uygulayacağını söyledi.