İşte HSYKnın tartışılan yeni yapısı

Yargı Reformu Stratejisi Taslağının Eylem Planı'na göre, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK), geniş tabanlı temsil esasına göre 20 veya 21 kişiden oluşturulacak, 2 veya 3 daire şeklinde yapılandırılacak.

Eylem planının “kısa” vadeli amaçları arasında, “Yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi” yer alıyor. Buna göre; HSYK'nın, tarafsızlık, objektiflik, şeffaflık ilkeleri temelinde uluslararası belgeler ışığında geniş tabanlı temsil esasına göre yeniden yapılandırılması, kararlarına karşı etkili itiraz sisteminin getirilmesi ve yargı yolunun açılması hedefleniyor.

Bu kapsamda, üye sayısının 20 veya 21 olması planlanan HSYK, geniş tabanlı temsil esasına göre oluşturulacak, 2 veya 3 daire seklinde yapılandırılacak.
Yargıtay ve Danıştay, genel kurullarınca seçilen üyeleri aracılığıyla HSYK'da temsil edilecek.

Yargının tümünün temsil edilebilmesi amacıyla, birinci sınıf hakim ve savcıların, HSYK'da etkili biçimde temsili sağlanacak. Bu temsilciler, yüksek yargı dışında meslektaşlarınca seçilecek.

Türkiye Adalet Akademisi, hukukçu öğretim üyeleri ile avukatların HSYK'da temsili sağlanacak.
HSYK'nın kararlarına karşı etkili bir başvuru yolu getirilecek.

BAKAN VE MÜSTEŞAR HSYK'DA KALACAK

“Parlamento ile ilişkileri sağlamak ve hesap verilebilirlik açısından” Adalet Bakanı'nın, “Bakanlık ile ilişkileri koordine etmek için” Bakanlık Müsteşarı'nın HSYK'da bulunması sağlanacak.

HSYK'nın yeniden yapılandırılmasına paralel olarak Kurul'un sekreteryası ve denetim sistemi yeniden düzenlenecek.

Sekreterya hizmetlerinin Kurul bünyesinde olması sağlanacak.

İddia ve karar makamı tek elde birleşmeyecek şekilde hakim ve savcıların denetimi, Kurul bünyesinde gerçekleştirilecek.

Hakim ve savcıların disiplin, inceleme ve soruşturma işlemleri, Kurul bünyesinde gerçekleştirilecek.

HSYK'nın müstakil binasının bulunması, bağımsız bütçe kullanması sağlanacak. Bu konudaki gerekli mevzuat çalışmaları da kısa sürede tamamlanacak.

HSYK'nın yeniden yapılandırılması ve istinaf kanun yolunun faaliyete geçirilmesi ile birlikte not sistemi dahil olmak üzere terfi sisteminin yeniden değerlendirilmesi sağlanacak. Bu kapsamda, yargı mensupları için mevcut terfi sistemi, performans esaslı olarak geliştirilecek. Terfi için gerekli başarı hesabında, kanun yolu incelemesinden geçmeyen kararlar da dikkate alınacak. Bu konularda da gerekli mevzuat çalışmaları kısa vadede yapılacak.

Kısa vadeli hedefler arasında, kişisel verilerin korunması çerçevesinde HSYK'nın disipline ilişkin kararlarının tamamına ulaşılabilmesi sağlanacak. Bu konudaki bilişim altyapısı tamamlanacak. Gerekli mevzuat değişikliği hazırlanacak.

Yargı mensuplarıyla ilgili 2802 sayılı Kanun'da yer alan disiplin hükümleri yeniden ele alınarak nesnel ölçütler getirilecek. Yargı mensuplarının görüşleri bilimsel yöntemler kullanılmak suretiyle tespit edilecek. Diğer ülke uygulamaları karşılıklı işbirliği yapılarak incelenecek.

Anayasa Mahkemesi

Uluslararası belgeler ışığında Anayasa Mahkemesinin görev tanımının yeniden belirlenmesi ve buna bağlı olarak yeniden yapılandırılması sağlanacak. Bu kapsamda, Anayasa Mahkemesinin görev tanımının yeniden belirlenmesi amacıyla uluslararası belgeler çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluşlarla gerekli çalışmalar yapılacak. Anayasa Mahkemesinin görev tanımının belirlenmesine bağlı olarak, Mahkemenin oluşumuna ilişkin ihtiyaç duyulan mevzuat değişiklikleri gerçekleştirilecek.

BİRLİK KURULACAK

Kısa vadeli amaçlar arasında, dernek kurma hakkı sınırlanmaksızın, örgütlenme özgürlüğü çerçevesinde Türkiye Hakimler ve Savcılar Birliğinin kurulması bulunuyor.

TBMM'deki tasarıdaki mevcut derneklerin kapanacağını öngören madde tasarıdan çıkarılacak.

Kurulacak Birlik, İçişleri Bakanlığının denetimine tabi olmayacak, idari ve mali özerkliği bulunacak.

Birliğe üyelik ve üyelikten ayrılma ihtiyari olacak.

Birlik organlarının yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilerek oluşturulması sağlanacak.

Halen TBMM;de bulunan Tasarı'nın kanunlaşması sağlanacak.

ASKERİ MAHKEMELER

Kısa vadeli hedefler arasında, askeri mahkemelerin sadece hakim sınıfı üyelerden oluşmasının sağlanması da buluyor.

Anayasa Mahkemesi'nin 7 Mayıs 2009 tarihli kararı ile askeri mahkemelerde hakim sınıfından olmayan üyelerle ilgili yasa hükmünün iptal edilmesi ve yeni düzenleme için 1 yıllık süre verilmesi nedeniyle iptal kararı doğrultusunda gerekli değişiklik yapılacak.

Orta vadeli hedefler kapsamında, Milli Savunma Bakanlığı tarafından başlatılan askeri mahkeme binalarının yasak bölge dışına çıkartılması çalışmaları sürecek.
Askeri mahkeme binalarının askeri mahalde bulunması zorunlu olduğu takdirde, bu binalara giriş askeri bina girişlerinden ayrı yapılarak ilgililerin ve vatandaşların kolaylıkla erişimleri sağlanacak.

Sivillerin barış zamanında askeri mahkemelerde yargılanmalarına son veren kanun değişikliğinin yanı sıra yapılacak düzenlemelerle askeri mahkemelerin görev ve yetkilerinin “demokratik hukuk devletinin gerektirdiği ölçüler çerçevesinde yeniden tanımlanması” da kısa vadeli hedefler arasında yer alıyor.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi yargılamalarının “adil yargılanma” ilkesi çerçevesinde Yüksek Mahkeme bünyesinde iki dereceli hale getirilmesi için çalışmalar yapılacak. Yine kısa vadeli bu amaç kapsamında, yargılamaların Yüksek Mahkeme bünyesinde iki dereceli hale getirilmesi için gerekli mevzuat değişiklikleri yapılacak.

YURT DIŞINA ADLİ MÜŞAVİR

Kısa vadede, belirlenen yurt dışı temsilciliklerinde adli müşavir görevlendirilecek. Görevlendirme yapılacak ülke ve kurumlar Dışişleri Bakanlığı ile işbirliği halinde belirlenecek. Görevin gerektirdiği konularda Dışişleri Bakanlığı ve diğer ilgili kurumlarla işbirliği halinde yargı mensuplarına eğitim çalışmaları düzenlenecek. Dışişleri Bakanlığı ve Avrupa Birliği Genel Sekreterliği ile işbirliği halinde AB Daimi Temsilciliği nezdinde Adalet Bakanlığı temsilcisinin bulunması sağlanacak ve bu konuda gerekli mevzuat çalışmaları yapılacak.

Kısa vadede ayrıca, yüksek mahkemelerin ilk derece mahkemesi sıfatıyla baktıkları davaların azaltılması sağlanacak. Bu kapsamda, diğer ülke uygulamaları dikkate alınarak Yüksek Mahkemelerle işbirliği halinde ihtiyaç analizi çalışması yapılacak. Bu konularda da gerekli mevzuat değişiklikleri yapılacak.

AVUKATLIK MESLEĞİNE BAŞLAMA ÖLÇÜTLERİ

Orta vadeli hedef olarak “adil yargılanma hakkı ve silahların eşitliği” ilkesi çerçevesinde savunmanın etkinliğinin artırılması için Türkiye Barolar Birliği (TBB) ile işbirliği halinde çalışma yürütülecek.

Bu kapsamda, bağımsız yargının paydası ve kurucu unsurlarından olan savunmanın, yargılama öncesi ve sonrası evrelerde etkinliğinin artırılması ve geliştirilmesi için TBB, hukuk fakülteleri ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla çalışmalar yapılacak.

Adalet Bakanlığının, TBB kararlarının bozulması ve onanması anlamına gelebilecek hükümler ve avukatlar hakkındaki cezai işlemlerdeki yetkileri konusunda TBB ile ortak çalışma yürütülecek.

Avukatlık mesleğine başlama ölçütleri, staj sistemi de dahil olmak üzere yeniden değerlendirilecek.

Avukatların delil toplaması, mahkemeye sunmaları, mahkemeye karşı taraf ve savcılıklar tarafından sunulmuş delilleri incelemeleri, bu tür belgelerin taraf vekillerine eksiksiz sunulması gibi konularda çalışmalar yapılacak.

Zorunlu müdafiliğin adil yargılanma hakkı kapsamında etkin hale getirilmesi sağlanacak. Avukatların, Avukatlık Kanunu ve diğer kanunlardan kaynaklanan yetkileri konusunda TBB ile işbirliği halinde ilgili kurum ve kuruluşlara yönelik farkındalık çalışmaları yapılacak.

Hakim-savcı adaylarının denetime elverişli ve nesnel ölçütlerle belirlenmesi ilkesi gözetilmesi ve ayrıca hakim, savcı ve yargı çalışanı sayısının yeterli seviyeye getirilmesi uzun vadeli amaçlar arasında sayılıyor. Bu kapsamda, hakim-savcı adaylarının denetime elverişli ve nesnel ölçütlerle belirlenmesine ilişkin usullerin geliştirilmesi konusunda adalet aktörleri ile işbirliği halinde çalışmalar yapılacak. Yüksek Mahkemeler, istinaf ve ilk derece mahkemelerinde insan kaynakları açısından ihtiyaç analizi işbirliği halinde gerçekleştirilecek.

Yapılacak planlama ile insan kaynakları açığı 2012 yılına kadar aşamalı olarak giderilecek.

ADLİ TIP

Sürekli hedefler arasında, Adli Tıp Kurumunun kapasitesinin güçlendirilmesine devam edilmesi çalışmaları yer alıyor. Bu kapsamda, ihtiyaç duyulan il merkezleri ile diğer ağır ceza merkezlerinde adli tıp birimlerinin faaliyete geçirilmesi sağlanacak. Uluslararası kalite standartlarına uygun laboratuvarların sayıları artırılacak. Uluslararası kurum ve kuruluşlarla bağlantılı dokümantasyon merkezi ve elektronik kütüphane oluşturulacak.

Adli bilimler alanlarının geliştirilmesine yönelik bilimsel etkinlikler düzenlenecek ve uluslararası işbirliği imkanları geliştirilecek.

Ulusal ve uluslararası alandaki teknolojik gelişmeler takip edilerek adli bilimler alanında teknolojik kapasite artırılacak.

Adli bilimler alanında insan kaynakları kapasitesi geliştirilecek. 24 üniversite ile adli bilimler alanında yapılan işbirliği çalışmaları bu imkana sahip diğer üniversitelerle geliştirilerek sürdürülecek.

Adli bilimler alanında Sağlık Bakanlığı, ilgili kurumlar, üniversiteler ve sivil toplum örgütleriyle işbirliği yapılarak gerekli mevzuat değişikliği çalışmaları tamamlanacak.

İCRA İFLAS MEMURLARINA ETİK İLKELER GELİYOR

Orta vadede, icra-iflas sisteminin etkililiği artırılacak. Bakanlık merkez teşkilatında icra ve iflas dairelerine ilişkin tüm işlemlerini yürütecek birim kurulacak. İcra dairelerinin denetim usul ve esaslarına ilişkin standartlar geliştirilecek ve etkinleştirilecek. İcra ve iflas memurları için etik ilkeler belirlenecek. Hacizli mal yediemin depolarına lisans zorunluluğu getirilecek.

İcra ve iflas dairelerinin insan kaynakları kapasitesinin güçlendirilmesi çalışması kapsamında icra ve iflas memurluğu kadrosu oluşturulacak. İcra ve iflas dairelerinde yapılan reddiyat ve tahsilatın bankalarla kurulacak otomasyon üzerinden gerçekleştirilmesi sağlanacak.

Yargı örgütü yönetim sisteminin geliştirilmesi kapsamında orta vadede, hakimlerle Cumhuriyet savcılarının idari ve mali konulardaki görev ve sorumlulukları azaltılacak, yargı çalışanlarının görev tanımları yapılacak, iş standartlarının belirlenmesi ve yükseltilmesi sağlanacak.

Kısa vadede, AB ülkelerindeki uygulamalar göz önünde bulundurularak noterlerin görev tanımları ve açılış kriterleri yeniden belirlenecek.