İstanbul'u kurtaracak sistem kuruluyor!

Projenin “Acil Müdahale” kısmında İstanbul’un yoğun yerleşim, ticaret ve sanayi bölgelerine 100 adet kuvvetli yer hareketi istasyonu kuruldu.

Sabah gazetesinden Emre Ünsallı'nın haberine göre, Japonya Meteoroloji Ajansı Sendai depreminde şehrin 17 saniye önce uyarıldığını ve bu sayede Tokyo’ya uyarının 50 saniye önceden ulaştığını açıkladı. Japonlar, dünyanın en iyisi olarak kabul edilen erken uyarı sistemleri sayesinde 9 büyüklüğündeki depremden neredeyse bir dakika önce haberdar oldu. Fabrikalar uyarı sistemi sayesinde kendini kapattı. Şehirlerde elektrik ve doğal gazın kesilmesi meydana gelecek daha büyük felaketleri önledi.

DEPREMİ 1 DAKİKA ÖNCE HABER VERDİ

“Deprem Erken Uyarı Sistemi”, Japonya’nın dört bir yanındaki yaklaşık 1000 sismometreye bağlı. Bu sismometreler, depremlerin öncesindeki sarsıntıları tespit ediyor ve sarsıntıların güçlü olması halinde uyarıda bulunuyor.

Depremlerin öncesinde gerçekleşen ilk sarsıntılar, ikinci sarsıntılardan daha güçlü olma özelliği taşıyor. Ayrıca, daha hızlı hareket etmeleri, depremin yaşanmasından dakikalar önce erken uyarı sistemi tarafından tespit edilebilmelerini sağlıyor. Uyarılar, radyo, televizyon ve uydu aracılığıyla, hemen cep telefonu ve e-mail’lerle üye kullanıcılara iletiliyor. En ilginci ise Tokyo’daki erken uyarının ilk olarak normal yayın kesilerek devlet televizyonu ve özel kanallarda da siren sesiyle duyurulmasıydı.

İşte Türkiye, o gün bugündür Japonya’daki “Erken Uyarı Sistemi”ni konuşuyor. Cevap erken geldi ve yetkililer, Japonya’yı uyaran sistemin aynısının Türkiye’de de kurulacağını müjdeledi. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü bu projenin yürütücü kurumları olarak açıklandı.

Peki, biz bu “Erken Uyarı Sistemi”nden nasıl yararlanacağız? Depremde camdan atlamak gibi ilginç bir tepkiye sahip olan bir millet olarak erken uyarıldığımızda neler olacak? Japonlar gibi soğukkanlı durabilecek miyiz? Daha doğrusu biz nasıl haberdar edileceğiz? Telefon mu edilecek, mail kutumuza bir mesaj mı gelecek? Yoksa televizyonlarda yayın kesilip sirenler mi çalacak? Memleket bu ve bu gibi sorularla cebelleşirken Aktüel, “Deprem Erken Uyarı Sistemi”nin yöneticisi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü, Deprem Mühendisliği Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Mustafa Erdik’e ulaştı ve “Deprem Erken Uyarı Sistemi”nin nasıl çalışacağını sordu.

Prof. Dr. Erdik, son yıllarda hızla gelişen elektronik ve bilgisayar teknolojileri, gerçek zamanda yapılan deprem yer hareketi gözlemlerinin anında yani kayıt süresi içerisinde değerlendirilmesi ile Deprem Erken Uyarı sistemlerinin geliştirilmesine olanak sağladığını ifade ediyor.

Hasar yaratabilecek düzeyde bir deprem oluşumunun kaynağa en yakın konumlarda belirlenerek ilgili kurumlara otomatik olarak iletilmesi ile yüksek gerilim hatlarındaki akımın kesilmesi, kritik kimyasal üretim yapan fabrika ve nükleer santral ve rafinerilerin tehlike yaratabilecek faaliyetlerinin durdurulması, metro ve banliyö trenleri gibi toplu taşıma araçlarının durdurulması gibi çok önemli tedbirlerin alınmasının mümkün olacağını söyleyen Prof Dr. Mustafa Erdik’i nefesimizi tutup dinliyoruz.

MARMARA DEPREMİNİ 15 SANİYE ÖNCE HABER VERECEK

Boğaziçi Üniversite’si tarafından 1998’de (1999 Kocaeli depreminden önce) yapılan “İstanbul Deprem Acil Müdahale ve Erken Uyarı Sistemi” kurulması girişimleri, 1999 Kocaeli ve Düzce depremlerinden sonra gerçekleşmiş. Boğaziçi Üniversitesi-Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü tarafından 2001 tarihinde kuruluş çalışmaları başlatılan “İstanbul Deprem Erken Uyarı ve Acil Müdahale” projesi, İstanbul Valiliği, Birinci Ordu Komutanlığı ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın lojistik katkıları ile yürütülüyor. Projenin tüm tasarımı ve teknik şartnameleri Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü tarafından hazırlanmış.

Prof Dr. Mustafa Erdik projeyle ilgili şunları söyledi: “Projenin ‘erken uyarı’ kısmı ile ilgili olarak İstanbul’da hasara neden olabilecek büyük bir deprem yaratma potansiyeline sahip fay hatlarına (Ana Marmara Fayı) en yakın yerlere 10 adet kuvvetli yer hareketi istasyonu kurulmuştur.
Bu istasyonların yerleri istasyon emniyeti, veri nakil emniyeti ve fay hattına yakınlık gibi lojistik kriterler göz önünde bulundurularak Adalar, Tuzla, Yalova, Gebze ve Marmara Ereğlisi gibi mahallelerde konumlandırılmıştır. Proje kapsamında kurulmuş olan ‘Veri İşlem ve Değerlendirme Merkezi’ne bu istasyonlardan gerçek zamanda sayısal radyo modem veri iletişim sistemi ile sürekli olarak gelen veriler değerlendirilmekte ve hasar yaratabilecek bir depremle ilgili uyarı sinyali, deprem kaynak parametrelerine ve etkilenecek konumun koordinatlarına bağlı olarak 3-15 saniye öncesinde verilebilmektedir.”

[PAGE]

100 STRATEJİK İSTASYON

Deprem Erken uyarı servisinin kullanımı için İGDAŞ ile görüşme ve çalışmaların tamamlandığını söyleyen Erdik, erken uyarı sinyallerinin İGDAŞ’ın kurulmakta olan “SCADA Merkezine” iletimi ve diğer uyarı sistemleri ile telif edilerek kullanımı konusunda gerekli ihale sürecinin halen devam ettiğini belirtiyor.

Proje’nin “acil müdahale” kısmı çerçevesinde İstanbul’un yoğun yerleşim, ticaret ve sanayi bölgelerinde seçilmiş konumlara 100 adet kuvvetli yer hareketi istasyonu kurulduğunu söyleyen Erdik, bu istasyonların olası bir depremle tetiklenmesinden sonra kaydedilecek deprem hareketi her bir istasyonda değerlendirilerek, elde edilecek parametrik bilgiler (alet bilgileri, en büyük ivme, en büyük hız, depremin süresi) GSM şebekesi ile “KRDAE” Veri Merkezine kısa mesajlar halinde geleceğini ve bu bilgilerin anında değerlendirilerek meydana gelen kuvvetli yer hareketinin yerel dağılımının tespit edileceğini ifade ediyor ve İstanbulluların depreme karşı nasıl uyarılacaklarını anlatıyor:

“Boğaziçi Üniversitesi- Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü-Deprem Mühendisliği Anabilim Dalı bünyesinde kurulmuş bulunan Veri Merkezinde GSM ve radyo telemetri modemleri ve bir Ethernet LAN’a arayüz sağlayacak üç erişim sunucusu yer almaktadır.

AVEA İLE İŞBİRLİĞİ

Ayrıca üç iş istasyonu, UPS sistemleri ve gerekli veri saklama birimleri, yazıcılar, sayısallaştırıcılar ve yayın sistemleri mevcuttur. GSM servis sağlayıcısı olarak Avea şirketi ile işbirliği yapılmaktadır.

Avea tüm teknolojik birikim ve donanımını kullanarak, sinyalin toplama noktalarından yer alan merkezdeki sunuculara iletmesi için güvenilir, etkin ve yedekli bir iletim modeli oluşturmuştur. Bugün için 3G teknolojisi kullanılarak herhangi bir yerde notebook bilgisayar veya el bilgisayarı vasıtası ile acil müdahale amaçlı deprem hasar dağılımı haritalarının alınması mümkündür.

İstanbul bina envanteri, demografik yapı, kritik tesisler ve kritik ulaşım bilgileri ve bu elemanların deprem hasar görebilirlik ilişkileri kullanılarak bilgisayar ortamında ilk 5 dakika içerisinde yapılan bir ilk hasar değerlendirmesi ile depremin İstanbul’da nerelerde ne kadar hasar yaptığı ve can kayıpları tahmin edilebilecek.