İstanbul'daki İran zirvesinde ilk raund

Tahran yönetimini eleştiren AB yetkilisi Catherine Ashton, “Kapı hala açıktır ve tercih İran'ın elindedir" dedi. Evsahipliği için Türkiye'ye teşekkür eden Ashton, görüşmelerde (5 1) ülkeleri olarak fikir birliğinde olduklarını ifade etti.

Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, Tahran'ın nükleer programıyla ilgili olarak BM Güvenlik Konseyi daimi üyeleri ve Almanya (5 1) ile İran arasında Türkiye'nin evsahipliğinde İstanbul'da yapılan yeni tur müzakereler çerçevesinde bir basın toplantısı düzenledi.

İstanbul'a güven oluşturmayı amaçlayan pratik ve geçerli önerilerle geldiklerini dile getiren Ashton, "yakıt takası anlaşması konusunda çeşitli önerilerde bulunduklarını ve yine Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) gözetimi altında şeffaflığın artması yolunda somut önerilerde bulunduklarını" kaydetti.

Herhangi bir önkoşul sürmediklerini ve anlaşmaya varabilmek için her türlü çabayı gösterdiklerini belirten Ashton, burada bulundukları sürede İran'la bir dizi toplantı yaptıklarını, ayrıca Viyana grubuna dahil ülkelerle ve İran'la ayrı bir toplantı düzenlediklerini söyledi.

Catherine Ashton "Ayrıntılı ve yapıcı bir görüşme yapmayı hedeflemiştik, ancak açıkça ortaya çıktı ki İran tarafı bunun için hazır değil. Hem yaptırımlar hem de uranyum zenginleştirilmesi konusunda birtakım önkoşullar sürdüler, ancak bu şekilde ilerlememiz mümkün değil" diye konuştu.

Yakıt konusunda İran'ın sivil nükleer enerji programı hakkını kabul ettiklerini tekrarlayan Ashton, "İran'ın programının sadece barışçı amaçlarla olduğunu ortaya koyması lazım. UAEK şu ana kadar bunu teyit edememiş durumdadır" dedi.

‘KAPI HALA AÇIK’
Ashton şunları kaydetti: "Kurumun ifadesine göre, İran yeterli işbirliği göstermemektedir. Yaptırımların kaldırılması konusunda ise bütün ülkelerin görüş birliği şudur, İran'ın koşul sürmek yerine bizim güvenimizi kazanması gerekmektedir. 1929 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararına göre, yaptırımların ne şekilde kaldırılacağı belirtilmiştir. Bu koşullar şu anda bulunmamaktadır. Biz böyle bir sonuç ümit etmiyorduk. Biz pratik fikirleri tartışarak ilerleme kaydetmeyi amaçlıyorduk. Bunun için de elimizden gelen her türlü çabayı gösterdik, ancak ne yazık ki bu konuda başarılı olamadık. 5 1 ülkeleri diplomatik çözüm konusunda net tavır ortaya koymuşlardır. İran'dan, pragmatik bir tavır takınmasını ve bizim diyalog ve müzakere çabamıza olumlu bir tepki göstermesini bekliyorduk. Kapı hala açıktır. Burada tercih, seçim İran'ın elindedir."

‘PLANLANMIŞ GÖRÜŞME YOK’
AB Yüksek Temsilcisi Ashton, İstanbul'dan sonra yeni bir görüşme olup olmayacağı sorusu üzerine, "Planlanmış başka bir görüşme yok. Önerilerimizi masada açık bir şekilde belirttik. Kapı hala açık, telefon hatları halen açık" dedi.

Ashton, "Umarız bunları dikkate alıp bize cevap vereceklerdir. Eğer bu şekilde cevap verirlerse, daha sonra görüşmede bulunabiliriz" diye konuştu.

Sürecin kırılmaya gidip gitmediği yolundaki bir soru üzerine Ashton, "Bence şu anda bulunduğumuz noktada, Cenevre'de de belirttiğimiz gibi, ortak bir zemin bulmayı hedefliyorduk. (Said) Celili sıkça mantıktan, pratik olmaktan söz etti. Biz de aynen böyle yaptık. Önerilerimizi açıkça masaya koyduk. Dolayısıyla, bu süreçte gelişme kaydedebiliriz, eğer İran yanıt verirse. İran'ın adımını bekleyeceğiz" dedi.

Catherine Ashton, "Bu koşullar altında, nükleer konularda nasıl bir rota öngörüyorsunuz? AB'nin pozisyonu konusunda neler söyleyebilirsiniz?" sorusunu da şöyle yanıtladı:

"İran'ın, bu konuda bütün ülkelerle ilişkisi olmak zorunda ve Celili'nin herkesle diyalog içine girmesi önemli bir çabaydı, bunu takdir ediyoruz. Bu sadece bizim için değil, İran açısından çok önemli. Biz bir birlik olarak, bu konuda tek vücut olarak duruyoruz ve dediğim gibi ben, tamamen grup adına hareket ettim ve sözcü onuruna sahip olduğum için çok mutluyum. Pragmatik tutum ve pratik önerilerimizin kabul edilmesini içtenlikle istiyoruz. İran'ın bu konudaki adımlarını, tepkisini bekliyor olacağız."

CELİLİ: ORTAK MANTIK YOKSA TALİMAT OLUR
Nükleer Başmüzakerecisi Said Celili ise yaptığı basın toplantısında şunları söyledi:

"Ortak mantık yoksa diyalog da olmaz, talimat olur. Milletlerin hakkına ve hukukuna saygı duymalıyız. Nükleer alanda işbirliği yapabiliriz. Nükleer silah sahibi ülkeler hala silahsızlanmış değil."

TOPLANTIYA KİMLER KATILDI?
5+1 heyetine Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, İran heyetine ise İran Milli Güvenlik Yüksek Kurulu Genel Sekreteri ve İran'ın Nükleer Başmüzakerecisi Said Celili başkanlık yaptı.

Toplantıya Ashton'ın yardımcısı Robert Cooper, Celili'nin yardımcısı Ali Bageri, ABD Dışişleri Bakanlığının Siyasi İşlerden Sorumlu Müsteşarı William Burns, Almanya'dan Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı ve Siyasi Direktör Emily Haber, Fransa'dan Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı ve Siyasi Direktör Jacques Audibert, Çin'den Dışişleri Bakan Yardımcısı Wu Hailong, Rusya'dan Dışişleri Bakan Vekili Sergey Ryabkov, İngiltere'den Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı ve Siyasi Direktör Geoffrez Adams'ın da aralarında bulunduğu 35 kişi katıldı.