İstanbul mimarını seçti

Dünyaca ünlü altı mimarın projelerini değerlendiren jüri, Kartal için Zaha Hadid, Küçükçekmece içinse Ken Yeang dedi. İki projenin 15 yıl içinde tamamlanması hedefleniyor

Tarihi metropol İstanbul'u yeniden şekillendirecek olan 'Üç İstanbul' projesinde ilk adım dün atıldı. Dünyaca ünlü altı mimar arasından yapılan seçimle, yeni kent merkezi olarak seçilen Kartal'ın dönüşüm projesi Irak asıllı İngiliz Zaha Hadid'e, İstanbul'un ekoloji parkı haline getirilecek olan Küçükçekmece'yse Malezyalı Ken Yeang'a emanet edildi.
'Kartal Merkez Alanı' ile 'Küçükçekmece İç-Dış Kumsal Bölgesi' projeleri, eşzamanlı olarak yıl sonunda başlatılacak. Maliyet ve kaynak konusunda net bir yanıt veremeyen belediye yetkilileri, iki projenin etap etap 15 yıl içinde tamamlanacağını söyledi. Her iki proje de aslında çok daha geniş bir alana yayılan 'İstanbul Stratejik Planı'nın bir parçası. Hem Kartal hem de Küçükçekmece'de mevcut arazilerin yüzde 50'si kamuya ait olduğu için, hedeflenen büyük dönüşüm için ilk adım bu iki bölgede atılacak.

Nedir bu üç İstanbul?
İstanbul Strateji Planı, 500 bilim adamının yer aldığı İstanbul Metropoliten Planlama Merkezi'nce hazırlandı. Planla hedeflenenlerse özetle şöyle:
Öncelikle İstanbul, Boğaz merkezinde doğu ve batı olarak iki yakaya ayrılacak. İkiye ayrılan kent, üç ayrı kent merkezinden oluşacak. 1) İstanbul tarihi kent merkezi Eminönü-Taksim hattı 2) Doğu yakasında Kartal 3) Batı yakasında Basın Ekpres. Planla Kartal ve Basın Ekspres bölgesinde, 4.5-5 milyon nüfuslu iki yeni kent merkezi ve bunlara bağlı 500 bin-1 milyon nüfuslu alt merkezler oluşturulacak. Örneğin Küçükçekmece, Basın Ekspres hattında oluşturulacak yeni kent merkezinin alt bölgelerinden biri olacak.


Yarışmalar sürecek
Stratejik Planı'nın ilk adımı Kartal Kıyı Kesimi Kentsel Dönüşüm Projesi için Zaha Hadid, Massimiliano Fuksas ve Kisho Kurokawa yarıştı. Küçükçekmece-Avcılar İç-Dış Kumsal Alanı için de Kengo Kuma, Ken Yeang ve Winy Maas proje verdi.
Projeler, bir hafta uluslarası bir juride değerlendirildi. Jüride Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, Ağa Han Mimarlık Ödülü Genel Sekreteri Suha Özkan, İMP Başkanı Prof. Hüseyin Kaptan, New York City College'in Kentsel Tasarım Fakültesi Dekanı Profesör Michael Sorkin, Bangkok'tan kentsel tasarımcı Prof. Dr. Sumet Jumsai, Barcelona'dan kentsel tasarımcı Elias Torres Tur ve Yıldız Teknik Üniversitesi'nden Profesör Dr. Necati İnceoğlu yer aldı. İstanbul Stratejik Planı kapsamında, önümüzdeki yıl Haydarpaşa Limanı ve Kuzey taşocakları projesi uluslarası yarışmayla hayata geçirilecek.


Topbaş: Bizde yok
Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, Türk mimarların davet edilmemesi eleştirilerine, "Türkiye'de bu kategoride proje yapacak mimar henüz yok. Gerçek bu" yanıtını verdi.


İstanbul ekosistemine fanus
ANA HEDEF: İstanbul Stratejik Planı'yla İstanbul'un sanayileşmeyle bozulan ekolojik çevresinin, Küçükçekmece Gölü ve çevresinde yeniden canlandırılması hedefleniyor. Bir başka amaç da bu Küçükçekmece bölgesinde 'kültür endüstrisi'nin oluşturulması.


Fauna sergilenecek
Buna göre gecekondulaşmayla büyük çevre sorunları yaşamaya başlayan Küçükçekmece Gölü çevresi yapılardan arındırılarak, İstanbul'un zengin faunasının sergilendiği bir sayfiye alanına dönüştürülecek. Küçükçekmece'de yürüyüş alanları, sosyal ve kültürel tesisler, uluslararası turizm ve eğlence merkezleri, marina, spor ve dinlenme alanlarının yer alacağı projeyle bölgedeki deprem riskli konutlar da yenilenecek.
PROJEDE NE VAR?: Ken Yeang'ın projesinde, Küçükçekmece'de yedi yıldızlı otel, tatil kasabaları, Venedik gibi su kanalları, E-5'in aks değiştirerek üzerinin yeşil kuşakla kapatılması, akvaryum ve kültür merkezi yapılması öngörülüyor. Amaç, ekolojiyle şehir hayatı arasında denge kurup ekosisteme zarar vermeden şehir ortamı yaratmak.


Trafik uzaklaştırılacak
Yeang'ın jüri üyeleriyle paylaştığı hayali şöyle: "1994 ve 2004 arasındaki 10 yıllık dönemdeki gelişim ve yerleşime baktığımızda kuzeye doğru düzensiz bir gelişim görüyoruz. Bu durum kontrol altına alınmadığı takdirde şehrin yeşil alanları ve ekolojik dengesi büyük ölçüde bozulacaktır. İlgili havzada ekolojik dengeyi koruyan bir koridor oluşturulmayı amaçladık. Trafik ekosistemin dışında tutuluyor. Daha fazla geçirgen yaya geçişlerinin öngörüldüğü, sakin bir şehir hayatı planlanıyor. Parklar ve servis yolları ağırlıkta olacak. Karayolları ise oluşturulacak yeşil kuşakla gizlenecek."


Başka türlü gökdelenler
Çalışmalarında 'ekolojik sürdürülebilir tasarım' kavramını öne çıkaran Ken Yeang, 1948'de Malezya'da doğdu, Glouscestershire Cheltenham Koleji'nde öğrenim gördü. Mimari eğitimini Architectural Association-Londra'da sürdürdü. Gökdelen tasarımı ve ekolojik tasarım üzerine pek çok anahtar kitabın yazarı. 'Yeşil Gökdelen: Sürdürülebilir Yoğun Yapı Tasarımının Temeli' adlı kitabın yazarı olan Yeang, Prinz Claus Ödülü (Hollanda), Ağa Han Mimarlık Ödülü (Cenevre), Avustralya Kraliyet Enstitüsü Uluslararası Mimarlık Ödülü dahil çok sayıda ödül kazandı.


Kartal'da bir timsah sırtı...
ANA HEDEF: Kartal, İstanbul Strateji Planı'nda Anadolu Yakası'nın yeni merkezi olarak seçildi. Kartal'da yapılacak kentsel dönüşüm projesi Kartal ve Pendik'teki toplam 555 hektarlık alanda yapılacak. Halen bölgede bulunan yüzlerce fabrikalık sanayi alanı kent dışına taşınırken, yerlerine hizmet sektörünün bulunduğu binalar inşa edilecek.
PROJEDE NE VAR?: Zaha Hadid'in projesiyle, şimdiye kadar Türkiye'de hiç uygulanmamış, dünyada da sayılı örnekleri bulunan 'Yeni topografya yaratma' yöntemi benimsenmiş: Yani bölgede, dümdüz hatlar yaratan bina yığınları yerine, coğrafyaya uygun şekilde yükselip alçalan binalar yapılacak. Kartal ve Pendik için geometrik şekillerde oluşan yeni bir mimari ağ, balıkçı ağı ya da timsah derisini andıracak. Projede 2500 metrekareden 25 bin metrekare büyüklüğe kadar parsellerde iş ve konut kuleleri yer alıyor. Kulelerin kenarlarında büyük boş alanlar bırakılarak parklar ve yaşam alanları yaratılacak. Yapılaşma küçük binalardan büyük binalara doğru giderken, geometrik şeklin değişik mimari parçalarını oluşturacak. Kartal'ın eski kent merkezine olan bağlantısı yeni karayolu, metro ve deniz yoluyla geliştirilirken, sahile çeşitli boyutlarda marina, limanlar, park ve oteller yapılması öngörülüyor. Opera binası ve otellerin yer aldığı projede ayrıca eski taşocakları alanı yeni göl rekreasyon alanı olarak kullanılıyor.


Küçük parçacıklarla yeni bir kimlik
Zaha Hadid, projesini jüri üyelerine şöyle sundu: "Amaç eski dokuyla uyumlu yeni bir doku oluşturmak. Bu çeşitli varyasyonlara imkân tanır blok ritmi oluşturmasını sağlıyor. Soyut tasarım ağırlık olmakla beraber konut ya da iş kuleleri olarak değişik yorumlara açık. Değişik yapılar tek dokunun içerisinde izlenimi veriyor. Küçük partiküllerden yeni bir kimlik oluşturmak, bağımsız tasarlanmış binaların bütünün parçası haline dönüşmesi diyebiliriz. Nasıl su yolları olur, marinalar değişik su yolları oluşturulabilir ve yeraltında aynı zamanda caddelerin yan mahallelerle birleşmesini sağlar. Birleştirilmiş mimari kültür aynı zamanda geçişlere de imkân tanıyor."


Mimaride sınırı zorluyor
Pritzker Mimarlık Ödülü'nü kazanan ilk kadın mimar olan Zaha Hadid, Bağdat doğumlu bir İngiliz vatandaşı. Kentsel tasarımın sınırlarını zorlayan bir mimar olarak nitelendirilen Hadid, Londra'da saygın bir eğitim kurumu olan Architectural Association'da eğitim gördükten sonra, bir süre Office of Metropolitan Architecture adı altında Rem Koolhaas ile ortak çalıştı. Harvard ve Yale'de çeşitli programlara katılan Hadid'in projeleri arasında Almanya-Leipzig'de BMW yapısı, İspanya-Bilbao için master plan, Tayvan-Taichung'da Guggenheim Müzesi de bulunuyor.

Radikal