İsmet Paşadan alçak koltuk tepkisi

Türkiye'nin 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Lozan görüşmeleri sırasında diğer delegelere koltuk verilirken kendisinin sandalyeye oturtulmasını kabul etmediği ortaya çıktı.

Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Temuçin Faik Ertan, Prof. Dr. Ertan, Lozan'da Türkiye'yi başarıya götüren temel faktörün ''eşitlik'' ilkesi olduğunu söyledi.

Ertan, Türkiye'nin Tel Aviv Büyükelçisi Oğuz Çelikkol'a karşı sergilenen tavra işaret ederek, ''Bugün İsrail'de yaşanan meselede eşit diplomasi yoktur'' dedi.

Çelikkol'un, deneyimli bir elçi olduğunu belirten Prof. Dr. Ertan, ''Elçimizin köşede bir dakika bekletilmesi ile birlikte yaşanan bir süreç var. İsmet Paşa Lozan'a gitmiştir. '13 Kasımda toplanılacak' denilmiştir, ama görüşmeler bir hafta ertelenmiştir. İsmet Paşa orada demeç vermiştir. 'Biz geldik, bunlar yok, bunlar kaçıyor' demiştir, buna bile tepki göstermiştir'' diye konuştu.

Prof. Dr. Ertan, o döneme ilişkin şunları aktardı: ''Konferansın açış konuşmasını ev sahibi ülkenin başkanı ve diğer katılan ülkeler adına Lord Curzon yapmıştır. İsmet Paşa 'Olmaz, siz kendi adınıza konuşunuz, benim adıma konuşmayın' demiştir. Burada çok ağır bir konuşma yapmıştır. 'One Minute' daha önce İsmet Paşa tarafından yapılmıştır. Batılıların emperyalist yüzlerini, Anadolu'yu ne denli haksız yere işgal ettiklerini söyleyerek, 'Biz, bağımsızlık istiyoruz, toprak bütünlüğü istiyoruz, bu hakkımızı almadan gitmeyiz' diye çok ağır ve sert bir konuşma yapmıştır. Salonda buz gibi bir hava esmiştir.

Tevatüre göre, daha sonra görüşmelere geçildiğinde İsmet Paşa'ya sandalye, kendilerine koltuk vermişlerdir. İsmet Paşa kabul etmemiş, eşit bir şekilde masaya oturulacağını söylemiştir. Ayrıca diğer ülkeler iki delegeyle katılmıştır, Türkiye üç kişiyle katılmış, bunu da kabul ettirmiştir. Görüşmelerde İsmet Paşa, Dr. Rıza Nur ve Hasan (Saka) beyler vardır. Yani kuralı kendi lehimize çevirebilmişizdir.''

KOLTUK HİKAYESİ

Prof. Dr. Ertan, Şerafettin Turan'ın kaleme aldığı ''İsmet İnönü'' isimli kitapta ''koltuk'' meselesine yer verildiğine dikkati çekti.

Kitapta Turan'ın verdiği bilgiye göre, Lozan'ın açılış törenin yapıldığı gazinoya gelen İsmet Paşa, toplantıda ilk büyük çıkışını yapmıştı.

Salonda Türk delegasyonu başkanı olarak kendisine öteki heyet başkanlarına oranla daha küçük bir koltuğun ayrıldığını görünce bunun nedenini sormuştu.

Aynı boyutta başka bir koltuk bulunamadığı gibi çocuksu bir yanıt verilince, 'Bulunduğu zaman salona girerim' diye tepki göstermişti.

Onun bu çıkışı etkili olmuş çok geçmeden aynı boyutta bir koltuk bulunup yerine konulmuştu.