İşadamları açlık sınırında!

Vergi denetim sonuçlarından sonra Mart ayında verilen gelir vergisi beyannameleri de, vergideki çarpıklığı bir kez daha gözler önüne serdi.

A.A muhabirinin edindiği bilgiye göre, Gelir İdaresi Başkanlığı, 2005 yılı gelirleri için verilen vergi beyannamelerini değerlendirmeye aldı. İlk aşamada, otomasyonlu vergi dairelerine verilen 1 milyon 367 bin 229 beyanname, Veri Ambarı'na yüklendi.

Bu beyannamelerde, beyan edilen gelir 10 milyar 349 milyon 547 bin YTL, tahakkuk eden vergi de 3 milyar 20 milyon 562 bin YTL olarak belirlendi. Bu şekilde, işadamları, serbest meslek erbabı, zirai kazanç sahipleri ve rantiyecilerin yıllık ortalama geliri 7 bin 570 YTL, aylık ortalama geliri de 631 YTL olarak hesaplandı.

EN ÇOK PARAYI KİMLER KAZANIYOR?

Gelir vergisi bildirimlerine göre, Türkiye'de en fazla parayı noterler, eczaneler, sanatçılar, deterjan sanayicileri ile yeminli mali müşavir ve muhasebeciler kazanıyor.

Yaptıkları bütün işlemler karşılığı makbuz veren noterler, 1 milyon 367 bin mükellefin 999'unu oluşturdu. Noterler, Mart ayında 267 milyon 165,8 bin YTL gelir bildirdi ve kendilerine 101 milyon 351,7 bin YTL vergi tahakkuk ettirildi.

18 bin 228 eczanenin, beyannamelerinde yer alan toplam kazanç 875 milyon 10,9 bin YTL, bunun vergisi 227 milyon 657 bin YTL oldu. Sanatçılar adına verilen bin 564 gelir vergisi beyannamesinde ise 73 milyon 189,8 bin YTL kazanç yer aldı. Sanatçıların toplam vergisi de 26 milyon 831,6 bin YTL olarak belirlendi.

Bu şekilde beyanlarına göre, noterler, her ay ortalama 22 bin 286 YTL, eczaneler 4 bin YTL, sanatçılar ise 3 bin 900 YTL kazandı. Aylık ortalama gelir, deterjan sanayicileri için 2 bin 652 YTL, yeminli mali müşavir ve muhasebeciler için de bin 918 YTL olarak hesaplandı.

AÇLIK VE YOKSULLUK SINIRININ ALTINDALAR

Gelir İdaresi Başkanlığı, gelir vergisi beyannamelerini, faaliyet gruplarına göre 45 ana grup altında topladı. Beyannameli gelir vergisi mükelleflerinin yüzde 53'ünün aylık ortalama geliri açlık, yüzde 89'unun aylık geliri de yoksulluk sınırının altında kaldı. Türk İş'in son hesaplamalarında açlık sınırı 561,76 YTL, yoksulluk sınırı da bin 829,84 YTL olarak verildi.

Beyanlarındaki rakamlara göre, deterjan ürünlerinin ticaretini yapanlar ayda ortalama 215 YTL, dericiler 218 YTL, lokantalar 260 YTL, mobilyacılar 284 YTL, bakkal ve süpermarketler 309 YTL, un fabrikatörleri 312 YTL, seyahat ve turizm işletmeleri 321 YTL, mensucat sanayicileri 339 YTL, fırınlar 464 YTL, kuyumcular da 526 YTL gelir elde etti.

Aynı şekilde diş hekimlerinin aylık ortalama geliri 550 YTL, otel sahiplerinin 640 YTL, elektrikli ev aletleri imal eden sanayicilerin 655 YTL, demir çelik sanayicilerinin 882 YTL, bina-inşaat müteahhitlerinin 989 YTL, doktorların bin 354 YTL, avukatların da bin 393 YTL düzeyinde seyretti.

İŞÇİLERİ KADAR KAZANAMAMIŞLAR

Öte yandan Gelir İdaresi Başkanlığı, meslek gruplarına göre ortalama kazanç tutarlarını, asgari ücretle de kıyasladı. Buna göre, 45 meslek grubundan 23'ünde ortalama kazançlar, asgari ücretlinin altında kaldı. Asgari ücretli kadar bile gelir beyan etmeyen meslek gruplarının arasında, kuyumcular, fırınlar, deri ticareti yapanlar, mensucat sanayicileri, deri imal edenler, konfeksiyon imalatçıları, inşaat malzemesi satanlar, seyahat ve turizm işletmeleri, un imalatçıları, mobilyacılar ve lokantalar da yer aldı.

ARIOĞLU'NDAN UYARI

Bu arada Gelir İdaresi Başkan Vekili Osman Arıoğlu, söz konusu tabloyu A.A'ya değerlendirirken, gelir vergisi mükelleflerini ''Artık mazeretiniz kalmadı. Herkes aklını başına alsın ve vergisini tam olarak ödesin'' şeklinde uyardı.

Gelir İdaresinde yeni bir yapılanmaya gittiklerine dikkat çeken Arıoğlu, bu şekilde mükellefe daha iyi hizmet sunan, ancak vergi kayıp ve kaçağı ile de çok daha etkin mücadele veren bir teşkilat ortaya çıkacağını ifade etti.

Gerek vergi denetimlerinde, gerekse beyanlarda ortaya çıkan uyumsuzluk ve çarpıklıkların en fazla 1-2 yıl devam edeceğini kaydeden Arıoğlu, şöyle konuştu:

''Bizim projeksiyonlarımıza göre bu tablo 2008'den itibaren tersine dönecek. Çünkü, vergi denetimlerinde çok değişik teknikleri uygulamaya koyuyoruz. Veri Ambarı'mız sürekli güçleniyor. İdarenin kavrama kapasitesi artıyor. Artık mükellef bazında da çok daha fazla bilgiye sahibiz. Ayrıntılı analiz yapabiliyoruz. Riskli mükellefleri  çok daha iyi şekilde ayırabiliyoruz. Denetim sonuçları da zaten bunu ortaya koyuyor.

Gerek kayıt dışı ile mücadele, gerekse denetimlerimiz, bir süre sonra herkese şunu gösterecek. (Yapanın yanına kalmıyor. Maliye, vergi kaçıranların yakasına yapışıyor.) İşte o zaman insanlar (1 dakika ya, ne oluyor?) demeye başlayacak. Caydırıcılık artacak ve bu tablo büyük ölçüde son bulacak. Zaten mevcut tutumunu sürdüren de kolayca ortaya çıkarılacak.''

ARTIK MAZERET DE KALMADI

Vergi oranlarını düşürdüklerini, vergiyle ilgili diğer düzenlemelerle de vergi adaletsizliğine yol açan unsurları ortadan kaldırdıklarını belirten Arıoğlu, bu şekilde insanların vergi kaçırmak için artık mazeretleri kalmadığını da söyledi. Mart ayında verilen beyannamelerde yer alan gelir tutarında geçen yıla göre yüzde 22'lik bir artış olduğuna işaret eden Arıoğlu, şöyle devam etti:

''Bu bizim açımızdan sevindirici bir gelişme. Ancak, baktığımızda bir çok sektördeki aylık ortalama gelir asgari ücretin altında kalıyor. Bu elbette düşünülmesi gereken bir durum. Biz, bütün sektörlerle yakın ilişki içindeyiz. Her sektörün kayıt içinde kalarak, gerçekçi beyanlarla, vergisini doğru ödemesini istiyoruz. Ancak tabi ki kayıt dışılık sadece Gelir İdaresi'nin sorunu değil. Türkiye'nin sorunu. Bunun için alışkanlıkların değişmesi ve herkesin el birliği ile mücadele etmesi gerekiyor.''

Gelir vergisi beyannamelerine göre, Türkiye'de 45 sektörden 24'ü açlık, 40'ı da yoksulluk sınırının altında gelir elde ediyor. 45 sektörden 23'ünde bildirilen kazanç, asgari ücret seviyesine de ulaşmıyor. Gelir İdaresi Başkanlığı verilerine göre, Mart ayında verilen gelir vergisi beyanname sayıları ile bu beyanlarda yer alan ortalama gelir ve ortalama vergi tutarları şöyle:
       
    MÜKELLEFLER          MÜKELLEF   ORTALAMA   ORTALAMA
                          ADEDİ      GELİR      VERGİ
    -------------------- --------  ---------- ----------
    Noter                    999      267.433   102.453
    Eczaneler             18.228       48.004    15.232
    Sanatçılar             1.564       46.797    17.156
    Deterjan san.imalat      308       31.825    11.858
    YMM ve muhasebeciler  30.879       23.020     6.722
   
    YOKSULLUK SINIRI                   21.958
   
    İhracat-ithalat        1.789       21.011     7.040
    Avukatlar             30.652       16.715     5.182
    Doktorlar             15.802       16.249     4.772
    Toprak sanayii         1.469       15.577     5.348
    Mimar-mühendis         9.528       14.909     4.401
    Akaryakıt ticareti     7.374       13.370     3.940
    Ecza ve ilaç depoları  2.224       13.223     3.996
    İnşaat-bayındırlık    31.474       12.271     3.767
    Demir çelik ticareti   1.482       12.219     3.507
    Bina inşaat              977       11.866     3.832 
    Demir çelik imalatı    2.165       10.584     2.941
    Çırçırlama san.          146       10.458     2.850
    Elekt. ev alet.tic.   14.824        8.679     2.432
    Elektrik. ev alet.im.  1.604        7.858     2.256
    Otel-motel             5.033        7.679     2.166
    Mensucat san.(kumaş)   5.760        7.142     1.983
   
    AÇLIK SINIRI                        6.741
   
    Diş hekimleri          9.965        6.596     1.550
   
    ASGARİ ÜCRET                        6.372
   
    Altın imalat, tic.    14.872        6.312     1.586
    Et-etten mamul eşya    8.398        5.800     1.360
    Fırınlar              12.535        5.571     1.309
    Deri ticareti          1.156        5.513     1.414
    Men.san.(iplik ve im.) 1.269        5.407     1.312
    Konfeksiyon (toptan)   7.815        5.023     1.363
    Deri imali             1.029        4.883     1.205
    Konfeksiyon (imalat)  14.318        4.607     1.189
    İnşaat malz.top.per.  38.212        4.546     1.143 
    Men.san.(kumaş eşya)   5.931        4.066     1.028
    Konfeksiyon (perak.)  33.187        3.995       993
    Seyahat ve turizm işl. 6.476        3.852       913
    Un imali ve satışı     2.579        3.747       878
    Bakkal-süpermarket    85.865        3.707       829
    Deri mamul eşya tic.   1.303        3.661       959
    Ayakkabı imalatı       3.619        3.639       905
    Ayakkabı top.perak.   12.427        3.636       856
    Kürk imali, top.per.     107        3.409       813
    Mobilya               32.897        3.404       815
    Lokantalar            44.379        3.115       761
    Diş protez ve labort.  1.645        2.711       591
    Deriden mamul eş.imal. 2.609        2.617       622
    Deterjan san.tic.      6.090        2.575       619
    -------------------  ---------   -----------  ---------
    Diğer faaliyet grup. 834.265        6.265     1.833
    Tüm mükellefler    1.367.229        7.670     2.209