İran'dan Suudi Arabistan'a Yemen uyarısı

YEMEN Ortadoğu'da hiç beklenmedik bir savaş başlattı. İran 'ın darbe yaparak ele geçirdiği Yemen'i Suudi Arabistan bombalamaya başladı. Yemen'de artık Suudi Arabistan ve İran savaşı var. İran, Suudi Arabistan'ın Yemen'e hava saldırısını sert bir dille kınadı...

Yemen üzerinden büyük bir savaş beklenmedik anda kapıya dayandı. İran 'ın darbe yaparak ele geçirdiği Yemen 'e Suudi Arabistan askeri müttefikleri ile müdahale etti. Peki şimdi ne olacak? İran ve Suudi Arabistan kendilerine ait olmayan Yemen için ne kadar ileri gidebilecekler? İşte bu sorunun yanıtı.

İRAN: DERHAL DURDURULMALI

İran, Suudi Arabistan'ın öncülüğündeki Arap ülkelerinin Yemen'deki Husilere yönelik başlattığı "Kararlılık fırtınası" operasyonunu kınadı.

İran'ın resmi ajansı IRNA'nın haberine göre, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Merziye Afham, yaptığı yazılı açıklamada, "Bu operasyon bölgedeki terörizmin güçlenmesine neden olacak ve sorunu işin içinden çıkılmaz hale getirecektir. Ayrıca operasyon, Yemen'in iç sorunlarının barışçıl yollarla çözülmesi fırsatının kaçmasına sebep olacaktır" ifadelerini kullandı.

Açıklamada, "Yemen'de siyasi parti ve gruplar arasında varılan milli mutabakat hayata geçirilmeli, askeri operasyonlar ve hava saldırıları durdurulmalıdır" denildi.

SAVAŞ YAYILIR TEHDİDİ

Öte yandan, İran Meclisi Dış Siyaset Komisyonu Başkanı Alaaddin Burucerdi, operasyona tepki göstererek, "Savaşın dumanı Arabistan'ın gözüne kaçacaktır. Askeri operasyon durdurulmalıdır" dedi.

Majlesnews.ir adlı haber sitesine konuşan Burucerdi, "Bu ateşi yakmanın tehlikeli sonuçları olacağı kesindir. Bölgenin hassasiyetleri nedeniyle İslam dünyası geniş boyutlu krize maruz kalacaktır" diye konuştu.

ABD'yi "bölgede yakılan ateşin baş sorumlusu" olmakla suçlayan Burucerdi şunları kaydetti:

"Şüphesiz Suudi Arabistan ve Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK) ülkeleri ABD'nin izni olmadan bu kundaklamayı yapamaz. Bu savaşın dumanı Suudi Arabistan'ın gözüne girecektir. Çünkü savaş her zaman tek bir bölgeyle sınırlı kalmaz. Askeri operasyon durdurulmalıdır."

İŞTE YEMEN'İN BOMBALANMA ANI!

 THY SEFERLERİ İPTAL ETTİ

Yemen'de Suudi Arabistan'ın başlattığı operasyonun ardından Türk Hava Yolları (THY) Yemen seferlerini iptal etti.

Suudi Arabistan’ın, Yemen’deki Husilere yönelik bu gece başlattığı hava operasyonunda, başkent Sana’da yer alan Daylami hava üssünü vurması ve tüm sivil havalimanlarında da notam ilan edilmesi üzerine THY de bu bölgeye yaptığı tüm seferleri iptal etti.

Türk Hava Yolları İstanbul’dan Yemen’in Başkenti Sana’ya Perşembe hariç haftada 6 gün sefer yapıyor. Dün gece saat 08.55’de İstanbul’dan Sana’ya yapılması gereken TK 838 sefer sayılı uçuş iptal oldu. Konuyla ilgili olarak bir açıklama yapılmadı. Ancak edinilen bilgiye göre THY’nin İstanbul Sana seferleri ikinci bir duyuruya kadar iptal edildi.


Yemen'de Suudi Arabistan'ın öncülüğünde 10 Arap ülkesinin katılımıyla düzenlenen hava operasyonunda Husi Ensarullah Hareketine ve Devrik lider Ali Abdullah Salih'e bağlı askeri üslere ''Gece baskını'' düzenlendi. Operasyonda isabet alan bazı sivil yerleşim yerlerinde 25 sivilin hayatını kaybettiği belirtildi. Sana Havaalanı çevresindeki evlerin bazıları yıkılırken enkaz altında arama kurtarma çalışmaları yapıldı.

İRAN VE SUUDİ ARABİSTAN SAVAŞIR MI?

YEMEN'E ASKERİ OPERASYON BAŞLADI Yemen Cumhurbaşkanı Hadi'nin çağrısına yanıt veren Suudi Arabistan ve bölge müttefikleri Yemen'e yönelik askeri operasyon başlattı. 10 ülkenin katıldığı operasyonda İran destekli Şii Husilerin denetimindeki Başkent Sana havadan bombalandı. ABD Başkanı Obama, operasyona lojistik destek emri verdi. Operasyon yerel saatle akşam 19.00 (TSİ 01.00) sıralarında başladı. 10 ülkenin katıldığı operasyonda İran destekli Şii Husilerin denetimindeki başkent Sana havadan bombalandı. Yapılan açıklamada operasyonun amacının mevcut hükümeti korumak olduğu belirtildi. Suudi Arabistan'ın ABD Büyükelçisi Adil Cubeyr, Yemen'deki barış çabalarının sonuçsuz kaldığını, bunun üzerine askeri müdahale başlattıklarını açıkladı. Operasyona bazı Körfez ülkelerinin de dahil olduğu 10 ülkenin destek verdiğini kaydeden Cubeyr, Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi'nin talebi üzerine operasyona başladıklarını vurguladı. OPERASYONA KATILAN ÜLKELER Suudi Arabistan'ın öncülüğünde düzenlenen operasyona destek veren ülkeler Katar, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Sudan, Fas, Pakistan, Mısır ve Ürdün. Cubeyr, "Yemen'de meşru hükümet iş başında. Bu sadece bir bölge ile sınırlı kalmayacak bir operasyon" dedi. Husilerin "her zaman şiddet yolunu seçtiğini" belirten Cubeyr, "Yemen halkını ve meşru hükümeti korumak için gerekli her şeyi yapacağız" dedi. Büyükelçi, operasyonun Birleşmiş Milletler ve Arap Birliği Tüzüğüne uygun yapıldığını belirtti. Büyükelçi Cubeyr, "Öncelikle hava operasyonları başlatıldı, ancak diğer askeri operasyonlara başvurulması da mümkün" diye konuştu. Büyükelçi, operasyonda ABD kuvvetlerinin yer almadığını söyledi.

Yemen'de giderek büyüyen iç karışıklığa bölgedeki İran ve Suudi Arabistan gibi diğer güçlerin ne derece müdahil olduğunu BBC güvenlik muhabiri Frank Gardner araştırdı:

Yemen, Şii Husi isyancılar, Sünni aşiretler, Suui Arabistan ve diğer Körfez ülkeleri, İran, El Kaide ve şimdi de Irak Şam İslam Devleti IŞİD'in çıkarlarının çatıştığı bir savaşın içinde.

Ülkede durum o kadar kötü ki, ABD ve İngiltere büyükelçiliklerini kapadı, personelini çekti, Körfez ülkeleri de temsilciliklerini güneydeki Aden'e taşıdı.

Husiler, Aden'e ilerliyor. Kızıl Deniz'i Aden Denizi'ne bağlayan, yılda yaklaşık 20.000 geminin geçiş yaptığı Bab-ül Mendeb Boğazı Aden'de.

Cumhurbaşkanı Abdurrabu Mansur Hadi de Husilerin Sana'yı ele geçirmesinden sonra Aden'e kaçmıştı.

Hadi, Körfez İşbirliği Konseyi'ni Yemen'e müdahale etmeye çağırdı, uçuşa yasak bölge ilan edilmesini istedi.

Birçok kişi için Katar'da yapılması beklenen barış görüşmeleri umut vadetmiyor.

Peki, Yemen bölgeyi daha geniş çaplı bir savaşın içine çekebilir mi?

Yemen'de şimdiki savaş, isyancılarla, seçilmiş Yemen yönetimi arasında.

Husiler Şii. Zeydiyye mezhebine mensuplar.

Karşılarında sadece devirdikleri hükümetten geri kalanlar değil, diğer Sünni aşiretler de var.

Ve daha da önemlisi, Husileri 'kafir' olarak gören Arap Yarımadası'ndaki El Kaide ve Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) var.

IŞİD, 20 Mart'ta Husilerin gittiği dört camiye intihar saldırıları düzenledi. 130'dan fazla kişi öldü.

Husiler, Yemen'in kuzey bölgelerinde yaşıyor ve ülkenin diğer bölümlerinde fazla destekleri yok.

Ancak Husiler, geçen Eylül'de başkenti ele geçirdiler ve bazı bölgelerde yine de destek görüyorlar.
Suudi Arabistan, Hadi'yi destekliyor

Halefi Hadi için Yemen'i yönetilmez bir yer haline getirmeye kararlı görünen eski Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih'in Husileri destekledikleri belirtiliyor.

İran'ın da Husilere destek verdiği öne sürülüyor. İsyancılar bunu reddediyor. Ancak bağımsız kaynaklarca doğrulanmayan haberlerde bazı üst düzey Husilerin İran'ın Kum kentinde görüldükleri ve Yemen uçaklarını İranlı pilotların kullandığı öne sürülüyor.

Bu kadarı bile Suudileri rahatsız etmeye yetiyor.

Suudilerin, güney komşularının İran yanlısı isyancıların eline geçmesi olasılığını geç fark ettiği belirtiliyor.

KARA OPERASYONU SİNYALİ... Reuters'e konuşan Suudi Arabistan'dan güvenlik kaynakları, hava saldırılarının ardından Yemen'de düzenin sağlanması için kara operasyonuna da gerek duyulabileceğini belirtti. İsmini açıklamayan bir güvenlik kaynağı Reuters'a yaptığı açıklamada, 'Yemen'de düzeni sağlamak için kara operasyonu gerekebilir" dedi.

SUUDİ ARABİSTAN'DAN İRAN ÇIKIŞI

2010'da Husilere karşı sınırda hava saldırısı düzenleyen Suudi Arabistan, İran'ın "bölgede mezhep ayrımı tohumları ekmesine izin vermeyeceğini" ve Hadi'yi destekleyeceğin söylüyor.

Suudi Arabistan Yemen sınırına dev bir duvar örüyor ve Kızıl Deniz'deki donanma üssünü takviye ediyor.

"Five Dimensions" adlı düşünce kuruluşundan güvenlik uzmanı Aimen Deen, "Suudilerin askeri hazırlığı ve artan diplomatik çabaları, Suudi Arabistan'ın Husilerin Bab-ül Mendeb Boğazı'nı ele geçirmesini önlemeye yönelik" diyor.

Deen şöyle devam ediyor:

"Şimdi Suudi savaş uçaklarının Aden'in düşmesini önlemek için devreye girip girmeyeceği merak ediliyor. Ancak tüm belirtiler, Suudilerin bu soruya askeri bir yanıt vermeye hazırlandıklarına ancak bu konudaki siyasi kararın henüz alınmadığına işaret ediyor."
'Yemen uçaklarında İranlı pilotlar'

Kendi vatandaşları arasındaki savaş Yemen için başlı başına büyük bir sorun.

Ancak Yemen'de bir tarafta Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkeleri diğer tarafta da İran'ın yer alacağı bir savaşın daha büyük krize neden olacağı belirtiliyor.

Washington'daki Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nden Jon Altman ise "Asıl tehlike, Yemen üzerinden Körfez İşbirliği Konseyi ile İran'ın savaşması" diyor.

PETROL UÇUŞA GEÇTİ! Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun Yemen'de askeri operasyona başlamasının etkisiyle petrol fiyatları 60 dolara dayandı. Suudi Arabistan'ın müttefik Arap ülkeleri ve ABD'yle birlikte Yemen'de başlattığı hava saldırıları, petrol fiyatlarını etkiledi. Türkiye'nin de akaryakıt fiyatlarını belirlemede temel aldığı Brent tipi petrolün varil fiyatı, yaklaşık 5 dolar sıçramayla 59.71 dolara tırmandı. ABD hafif ham petrolünün fiyatı da yeniden 50 doları aşarak 51.98 dolara kadar çıktı.

HUSİLER KİMDİR?

Dünya IŞİD'e kilitlenmişken Husiler Yemen'de darbe yapıp iktidar ortağı oldu. İran'ın desteklediği Husiler bölgedeki El Kaide ile savaşlarının tamamını kazandılar. Hızla büyüyen Husiler IŞİD'i de solladı ve kısa sürede ülkenin başkenti dahil her yerinde yönetimi ele geçirdi.

Peki kimdir bu Husiler? Yemen bölge açısından neden kritik bir öneme sahip? İran neden Yemen'i bu kadar çok istedi?

Yemen'de Şii mezhebinden Husilerin başkent Sanaa da içinde olmak üzere geniş alanları kontrol altına almasıyla, zayıf bir hükümet ve bölünmüş bir ordu ile son yıllar içinde ülke en büyük krizlerinden birini yaşıyor.

2011 yılında uzun yıllardır iktidarda olan devlet başkanı Ali Abduullah Salih koltuğundan indirildiğinden bu yana Birleşmiş Milletler desteğinde 'demokrasiye geçişi' sağlamaya çalışıyor. Son krizin bu durumu da tehdit ettiği yorumları yapılıyor.

YEMEN'DEKİ KRİZ NASIL PATLADI?
Son yıllarda Yemen yönetimde eşitsiz temsil ve kaynaklara erişimde yaşanan adaletsizlikler nedeniyle şiddet dolu çatışmalara tanıklık etti. Devlet ile ülkenin kuzeyindeki Şii Husiler, güneydeki ayrılıkçılar arasında bugüne kadar altı farklı zamanda şiddetli çatışmalar yaşandı.

Arap Yarımadasındaki El Kaide örgütü tarafından sıklıkla düzenlenen saldırılar, aşiretler ve askeri fraksiyonlar arasındaki iktidar çekişmeleri ve Salih'i destekleyenlerin, Salih'i koltuğundan indirenler tarafından düzenlenen protestolara sert müdahaleleri de yaşananlar arasında.

ORTADOĞU'NUN EN YOKSUL ÜLKESİ

Orda Doğu'nun bu en yoksul ülkesinde zayıf yönetim, yolsuzluk, kaynakların yok olması ve zayıf altyapı ile beraber istikrarsızlık gelişmenin önünde engel oldu.

İşsizlik, yüksek gıda fiyatları ve kısıtlı sosyal hizmetler 10 milyondan fazla Yemenliyi gıdaya erişim konusunda risk altında bırakıyor.

HUSİLER KİMDİR VE NE İSTİYORLAR?

Şiiliğin Zeyyidiye koluna mensup olan Husiler, aynı zamanda Ensar Allah olarak da bilinen isyancı bir gruba üyeler. Zeyyidiler nüfusun üçte birini oluşturuyor. Grup, 1962'ye kadar neredeyse 1000 yıl boyunca ülkenin kuzeyini yönetti.

Husilerin ismi Hüseyin Bedir el Din el Husi'den geliyor. El Husi, grubun 2004'teki ilk isyanını yönetti. Amaç merkezleri kabul edilen Saada'da daha fazla özerklik kazanma ve Zeyyidi geleneklerine ve inancına zarar verdiklerini düşündükleri Sünni İslamcılardan korunmaktı.

LİDERLERİNİ YEMEN ORDUSU ÖLDÜRDÜ

El Husi 2004 yılında Yemen ordusu tarafından öldürüldükten sonra, ailesi kolları sıvayarak 2010 yılında hükümetle bir ateşkese varana kadar beş ayaklanmayı yönetti. 2011 yılında Husiler Salih'e karşı protestolara katıldı ve oluşan boşluktan faydalanarak Saada ve komşusu Amran'da kontrol altında tuttukları alanı genişletti.

Sonuçta Husiler yeni lider Hadi'nin Şubat ayında duyurduğu ve Yemen'in altı bölgeye ayrılan bir federasyon olmasını öngören plana öncülük eden Ulusal Diyalog Konferansı'na katıldılar.

HUSİLER İLE ISLAH SAVAŞI

Temmuz ayında Husiler Amran eyaletinde, ülkenin önde gelen Sünni İslamcı partisi Islah tarafından desteklenen aşiret ve milis gruplarını yenilgiye uğrattı.

Husiler Yemenlilerin, aralarında Salih ve Ahmar ailelerinin bulunduğu eski rejimle bağı olanlar ve Islah partisi tarafından domine edilen geçiş hükümetine öfkeli olduğunu bu nedenle kendilerini desteklediklerini söylüyor.

AĞUSTOS'TA ÜLTİMATOM VERMİŞLERDİ

Ülkenin kuzeyinde elde ettikleri zaferlerle cesaret kazanan Husilerin lideri Abdülmelik el Husi, Ağustos ayının ortalarında devlet başkanı Hadi'den ülkenin yoksullarına zarar veren ödenekleri kaldırmasını ve "yozlaşmış" hükümetin yerine Yemen'in çeşitli fraksiyonlarını daha iyi temsil eden bir hükümet gelmesini talep etti.
Sünni ve Şiilerden oluşan binlerce Husi destekçisi bundan sonra Sanaa'da hükümet binaları önünde oturma eylemleri başlattı ve şehri havaalanına giden ana yolu trafiğe kapattı.

HADİ KABUL ETTİ AMA...

Eylül ayında Hadi hükümeti dağıtmaya ve petrol fiyatlarını yüzde 30 kadar indirmeye razı oldu. Ama bu girişim Husiler tarafından yetersiz olduğu gerekçesi ile reddedildi.

Bir hafta sonra güvenlik güçleri Sanaa'da Husileri destekeyenler üzerine ateş açıp birkaç kişiyi öldürdüğünde kriz derinleşti.

EYLÜL AYINDA OLAYLAR PATLADI

Eylül ayı ortalarında Husilerle askerler arasında şehir merkezinde şiddetli çatışmalar meydana geldi, çatışmalar sürerken isyancılar hükümet binalarını işgal etti ve 2004 ve 2010 yıllarında ülkenin kuzeyinde kendilerine karşı savaşmış olan ve ailesi Islah partisinde önemli rol oynayan General Ali Muhsin el Ahmar'a sadık olan bir askeri birimi işgal etti.

Ölü sayısı artarken, BM Yemen özel temsilcisi Cemal Benomar 20 Eylül'de hükümetin Husilerle bir anlaşma yaptığını açıkladı. Ertesi gün ülkenin başbakanı konsensusa yardımcı olmak için istifa ettiğini açıkladı.

Bu esnada Islah partisi üyeleri ise sonuçta yine Zeyyidi yönetimini kurmak istediklerine inandıkları Husiler tarafından kıyımdan geçmekten korktuklarını söyledi.

HUSİLERLE YAPILAN ATEŞKES

İsyancılar Sanaa'dan çekilmeyi temel taleplerini kabul edilmesi karşılığında kabul etmişti. BU talepler petrol üzerindeki devlet subvansiyonunun devam etmesi, teknokratlardan oluşan yeni bir hükümet kurulması ve başkanın danışmanlarının Husiler ve ayrılıkçı Hiraak el Cenubiler tarafından atanması ve ulusal birlik konferansında alınan kararların uygulanması idi.

Ama Husiler, bu anlaşmaya ek olarak bir güvenlik belgesi imzalamayı reddetti. Bu belgede Husilerin başkentten ve diğer kuzey şehirlerinden çekilerek silahlarını 45 gün içnde teslim etmelerini öngörüyordu.

Dört ayın sonunda Sanaa sokaklarına halen ağır silahlı Husiler dolaşıyor. Husiler "yozlaşmış bir siyasi sistemi reform çabası" olarak tanımladıkları amaçları için bakanlıkları izlemek istiyor.

EL KAİDE İLE ÇATIŞMA

İsyancılar ayrıca ülkenin orta ve batı kesimlerinde de ilerlediler ve bu durum Arap Yarımadasında El Kaide örgütü ile çatışmaları tetikledi.

YEMEN'İN KRİTİK ÖNEMİ

Yemen, dünyanın en önemli petrol ihracatçısı olan Suudi Arabistan'a komşu olması ve Körfez'deki deniz yollarının yanında olması nedeni ile ABD ve Körfez'deki Arap müttefikleri açısından istikrarın önemli olduğu bir ülke.

Yemen krizi bölge için neden önemli?

Petrol ihracatçısı Suudi Arabistan'ın komşusu Yemen'in istikrarı ABD ve Körfez ülkeleri için vazgeçilmez olarak kabul ediliyor.

Yemen'in El Kaide'nin en aktif kanatlarından birisine ev sahipliği yapıyor olması da ülkenin önemini artırıyor. Yaşanan istikrarsızlıktan faydalanabilecek olan El Kaide'nin çevre ülkelerde etkisini artırmasından çekiniliyor.

Husilerin ülkede etkisini artırması mezhep çatışmalarının ileride de sürebileceği endişelerini de doğuruyor. Suudi Arabistan Şii Husilerin İran tarafından hem siyasi hem de finansal anlamda desteklendiğini söylüyor. İran ise iddiaları reddediyor.

Dünya'nın gözü Irak ve Suriye üzerindeyken İran Yemen'de bir oldu bitti yarattı. İran yanlısı Husiler başkent Sana’da kontrolü ele geçirerek Riyad destekli Devlet Başkanı Hadi'yi ev hapsine aldı.

YEMEN OLAYLARININ KISA ÖZETİ *Uzun süredir siyasi çatışmaların devam ettiği Yemen'de Cumhurbaşkanı Hadi'nin Ofis Müdürü Ahmed Avad bin Mübarek'in 17 Ocak'ta kaçırılmasıyla artan gerginlik, Husilerin Cumhurbaşkanlığı Sarayı ile Hadi'nin Sittin Caddesi'ndeki konutuna saldırısıyla daha da tırmanmıştı. *Bu gelişmelerin ardından önceki gün, Husilerin Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na girdiği iddia edilmişti. *Dün Gece ise Husi Ensarullah Hareketi ile Cumhurbaşkanı Hadi arasında, anayasa taslağında değişikliğe gidilmesi, Barış ve Ulusal Ortaklık Anlaşması'nın uygulamaya geçirilmesi ve güvenlik alanında yaşanan sıkıntıların en kısa zamanda giderilmesi konularında anlaşma sağlandığı açıklanmıştı. Ayrıca Husilerin Cumhurbaşkanı Ofis Müdürü Ahmed Avad bin Mübarek'i serbest bırakma teminatı verdiği ifade edilmişti. *Husilerin Cumhurbaşkanı'nın evine kuşatarak bu anlaşmayı baskıyla aldıkları bildiriliyor. YEMEN NERESİDİR? Orta Doğu'da bulunan Yemen'in kuzeyde Suudi Arabistan ve doğuda Umman olmak üzere iki komşusu bulunuyor. Güneyinde Aden Körfezi ve Arap Denizi ile batısında Kızıldeniz ile çevrilidir. YERALTI KAYNAKLARI Petrol, balık, kaya tuzu, mermer, kömür, altın, kurşun, nikel, bakır ve batıdaki verimli araziler başlıca doğal kaynaklarıdır. Ülkede çöl iklimi etkilidir ve yıl içinde toz ve kum fırtınaları görülür. YÜZDE 55'İ ŞAFİ Ülkenin toplam nüfusu 25 milyon kişi civarında olup diğer başlıca etnik kökenler Güneybatı Asya ve Afrika'dan çalışmaya gelmiş kişilerden oluşmaktadır. Nüfusun büyük bir çoğunluğu Müslüman olan ülkenin %45 ini Zeydiyye mezhebindekiler,%55 ini Şafi Mezhebinden olanlar oluşturur. Okur-yazar nüfus oranı ise yüzde 50'dir. YEMEN'İN GELİRİ Yemen'in başlıca gelir kaynağı tarım. Ülke topraklarında petrol bulunmasına rağmen çıkarılmadığı için gelir içindeki payı yüzde 9'un üstüne çıkamamıştır. YEMEN VE OSMANLI Yemen 1517'de Memlüklüler'den Osmanlı yönetimine geçmiştir. 1918'de İmam Yahya'nın yönetimine giren ülkede 1962'de cumhuriyet ilan edilmiştir.