İran'daki yolsuzluk operasyonu ne anlama geliyor?

İran'da bugünlerde ülke tarihinin en büyük yolsuzluk operasyonlarından biri yapılıyor. Operasyonda 20 kişi gözaltına alındı, 30 kişi ifadeye çağırıldı. Bu kişilerin arasında birçok üst düzey bürokrat da bulunuyor.

Operasyonun kilit ismi ise Rıza Sarraf'la ilişkisi nedeniyle Türkiye'de de tanınan işadamı Babek Zencani.

İranlı iş adamı Sarraf, Türkiye'de 17 Aralık 2013 yolsuzluk ve rüşvet soruşturmasında dönemin üç bakanının oğullarıyla birlikte gözaltına alınıp tutuklanmış, yaklaşık iki ay sonra tahliye edilmişti.

İran Petrol Bakanı Bicen Namdar Zengene, Türkiye'de de yatırımları olan Zencani'nin ülkeyi 2,5 milyar dolardan fazla zarara soktuğunu söyledi. Zengene, Zencani hakkında iki ayrı dosya daha olduğunu açıkladı.

Ülke kamuoyunda, operasyonun siyasi amaçlarla da yapıldığına dair ciddi bir kanı bulunuyor.

BBC Farsça'nden Bozomergh Şarafedin, İran'da İslam Devrimi sonrası dönemde son yıllarda yolsuzluklarda önemli bir artış olduğunu söylüyor ve "Siyasi olmayan bir yolsuzluk soruşturması yok" diyor.

Şarafedin'e göre Zencani operasyonu da siyasi nedenlerle yapılıyor.

'Siyasi kanatlar hesaplaşıyor'

BBC Türkçe'ye konuşan ABD'deki Brandeis Üniversitesi'nden İran ekonomisi uzmanı Nader Habibi'ye göre son operasyon bir siyasi hesaplaşmanın sonucu.

Nader Habibi, "Yolsuzlukla mücadele İran'da son derece siyasileşti. Babek Zencani ile ilgili yolsuzluk davası da, (Cumhurbaşkanı) Ruhani kampı ile (Eski Cumhurbaşkanı) Ahmedinecad ve Devrim Muhafızları'yla bağlantılı muhafazakâr grupların rekabetinden bağımsız değil" diyor.

Bozomergh Şarafedin ise İran siyasetindeki Ruhani ve bazı reformculardan oluşan kamp ile muhafazakarlardan oluşan kesimlerden bir bölümünün, Ahmedinecad dönemiyle hesaplaşmak için işbirliği içinde olduğunu ve bu soruşturmanın da bunun parçası olduğunu söylüyor.

BBC Türkçe'ye konuşan Washington'daki düşünce kuruluşlarından Demokrasileri Koruma Vakfı'nın (FDD) kıdemli araştırmacısı Emanuele Ottolenghi, Zancani'nin zenginliğini Ahmedinecad iktidarına yakınlığına dayanarak oluşturduğunu söylüyor.

Emanuele Ottolenghi, Ruhani yönetiminin göreve başladığında Zencani'nin yaptığı işlemlerle ilgili ciddi miktarda bir paranın kayıp olduğunu gördüğünü ve Zencani'nin seçimleri kaybeden bir gruptan (Ahmedinecad yandaşları) olması nedeniyle hedef olduğunu belirtiyor.

Ottolenghi, Zencani ve bazı kişilerin mali sorunlarla ilgili günah keçisi olarak gösterilmek istendiğini düşündüğünü söylüyor.

'Türkiye'yle ticaret etkilenmez'

Peki bu son yolsuzluk operasyon, İranlı bazı iş adamlarının Türkiye ile ticaret yapma yöntemlerini etkileyebilir mi?

Türkiye ve İran arasındaki ticari ilişkiler konusunda uzman bir isim olan Ottolenghi, Türkiye'deki yolsuzluk soruşturmasının da, İran'daki bu operasyonun da, ticari ilişkileri etkilemediği ve etkilemeyeceği görüşünde.

Ottolenghi özellikle son üç yıldır Türkiye'de kayıtlı İran şirketlerinin sayısının hızla arttığını söylüyor.

İki ülkenin de birbirine önemli ticari ortaklar baktığını belirtiyor.

Hamaney ve Ruhani'den uyarılar

Hafta başında, İran'ın başkenti Tahran'da resmi yetkililerin katıldığı "Sağlıklı Devlet Daireleri ve Yolsuzlukla Mücadele Konferansı" düzenlendi.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Pazartesi günü yaptığı konuşmada ülkede yapılan yolsuzlukların .

Ruhani bu konuşmasında, İranlılardan yolsuzlukla hep birlikte ve tüm güçleriyle mücadele etmelerini istedi.

İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney de hafta içinde yaptığı açıklamada yolsuzluklar konusunda gereğinin yapılmasını talep etti.

Bu açıklamalar ve gelişmeler birlikte düşünüldüğünde, yolsuzluk soruşturmalarının bir süre daha İran siyasetinde ve ülke içindeki rakip kampların hesaplaşmasında kullanılması kimseyi şaşırtmayacak.