İran'da neler oluyor?

İran'ı çoğunlukla Türk ve Farslar birlikte yönetti. Selçuklu'dan beri Sasaniler'in dışında İran coğrafyasındaki hükümdarların tamamı Türk oldu. Farkları ırki değil, mezhebi idi. Avrupa'dan gelerek Kuzey Karadeniz yolunu kullanıp Ermenistan ve İran'a yerleştiklerine inanan, kendilerini German yani Alman ırkıyla akraba sayan bazı Fars yöneticiler ise İran'da Türkler'i hiç kabullenmediler. 20. Yüzyıl'ın başında İngilizler'in ara formülü işledi. Baba Pehlevi evlatlık olduğu, Gacari Hanedanı'nı devirdi. Humeyni Arap geleneğiyle yetişen ilk İran lideri sayılabilir. Humeyni'den sonra İran'da yönetim, tarihteki Türk- Fars işbirliği yerine, dine dayalı Fars- Türk- Arap ittifakına dönüştü. Humeyni'den sonra saflar Arap, Türk, Fars unsurları muhafaza ederek muhafazakar ve yenilikçi diye ikiye ayrıldı. İRAN'da eski Cumhurbaşkanı Rafsancani çok etkili, bürokraside söz sahibi. İş yaptığı kuruluşlar arasında dünyanın sayılı fıstık tüccarından biri olan ABD eski Başkanı Carter'ın firması da var. Oğlu, yenilikçilerin lider adaylarından Kerbasci ile birlikte. Kızının biri, muhafazakar, diğer kızı da, yenilikçi Cumhurbaşkanı Hatemi ile siyaset yapıyor. Ordu Başkomutanı ve dini lider Hamaney Türk asıllı. Yarı yarıya Ayetullah ve hukukçu olan Anayasa'yı Koruyucular Kurulu, Rafsancani ile Hamaney'in etkisinde. Yenilikçi Cumhurbaşkanı Hatemi Fars kökenli. Alman Cumhurbaşkanı ile birlikte Berlin'de sarık ve cübbeyle tören kıtası denetlemesi ile AB'ye yakın durdu. ABD, Hatemi'nin İran'ında, Saddam'ın Irak'ında olduğu gibi dolar yerine Euro kullanımının artmasından rahatsız. Diba'nın Türk çağrısı İRAN'dakİ yenilikçi ve muhafazakar mücadelesi AB ile ABD'nin, etkinlik yarışı olarak algılanabilir. Rafsancani ve Hamaney üzerindeki yaptırımını artırmayı planlayan ABD, Şah Rıza Pehlevi'nin ailesine de destek veriyor. İran'daki muhalif örgütleri de işbirliğine çağıran Baba Rıza Pehlevi'nin eşi Farah Diba ABD'de kurdukları Enay ve Fars TV'lerinden İran halkına seslendi. Tebrizli bir Türk ailesinin ferdi olan Diba, İranlılar'ı mevcut yönetime karşı durmaya çağırdı ve 'Ben bir Türk kızıyım. Türkler ancak bizim iktidarımızda haklarını alabilir' dedi. Türkler İran'da yüzde 36'lık oranla Tahran, Güney Azerbaycan, Horasan ve İsfahan Şiraz ostanlarında yoğunlaşmış. İran yönetimi engel olmaktan vazgeçinca Türkler başta olmak üzere halk çanaklarla TRT dahil Türk ve Dünya TV'lerini izleyebiliyor.Türkler anayasa izin verdiği halde Türkçe eğitim ve öğretim yapamıyorlar, sınırlı Türkçe yayını ise serbest. İran yönetimi temkinli. ABD'nin muhtemel siyasi dayatmalarına karşı tedbir alıyor. Türkiye ile ilişkilerini sıcak tutuyor, ticareti geliştiriyor. Humeyni Havaalanı inşaatını Türk firması AKFEN'e vermesi, yıllar sonra THY'ye Türk şehri Tebriz'e uçak seferleri düzenletmesi, PKK'ya desteğini çekmesi de bunun bir kanıtı. İran iç siyasette de önemli kararlar aşamasında. ABD'nin Irak ve Afganistan'daki federatif yapı kurma politikasına karşı ön almaya çalışıyor. 28'den fazla olan ostan (Eyalet) sayısını 11 ile sınırlandırıp, federasyona geçiş için sınır yapılandırma hazırlıklarına başladığı öne sürülüyor. İran halkı ise tehlikeli bir sessizlik içinde. Yenilikçi ve muhafazakarlara tam destek vermiyor. Anayasa'da katılım zorunluluğu ve şartı yok. İran'da son mahalli seçimlerdeki katılım oranı yüzde 15'den az oldu. 20 Şubat seçimlerinde de durum farklı görünmüyor. Bakalım İran ABD'nin siyasi kadastro çalışmasından kurtulabilecek mi?