İran'da 'geriye dönüş' mü?

İran halkı bugün ikisi reformcu beşi muhafazakar yedi aday arasından liderini belirleyecek. Şu an cumhurbaşkanı olan Muhammed Rıza Hatemi ise iki dönem görev yaptığı için yasa gereği seçimlere aday değil.

Ülke idaresine reform vaadiyle yönetime gelen Muhammed Rıza Hatemi, beklentileri karşılayamadı. Kamuoyu yoklamaları, bugün sandık başında olan İran'da seçim kampanyaları süresince 'ılımlı muhafazakar' olarak anılan Ali Ekber Haşimi Rafsancani'nin isminin öne çıktığını gösteriyor.

Rafsancani yeni 'kimlik' mi?

Seçimi kazanması beklenen eski cumhurbaşkanı Rafsancani, bu kez biraz daha liberal bir söylemle aday. Muhafazakarlar ile reformları uzlaştıracağını iddia eden Rafsancani sert şeriat yasalarına karşı olduğunu da hemen her ortamda ifade ediyor.


Muhafazakar adaylar arasında Rafsancani'nin en ciddi rakibi eski ulusal polis komutanı aşırı muhafazakar Muhammed Bagır Galibaf.

Reformcu adaylar arasında ise öğrenci haklarının savunucusu olan ve bu yüzden de gençlerin gözünde popüler olan Mustafa Moin öne çıkıyor.

Peki İran ne istiyor? Reformcu Muhammed Rıza Hatemi neden beklentilere cevap veremedi? Tüm iyimser yaklaşımlara rağmen 'Anayasayı Koruyucular Konseyi' (AKK) ya da başka bir ifadeyle 'Molla rejimi' çözülebilir mi?

Eralp: "AKK, yönetime ters düşen kararlar alabilir"

İran'da yapılan seçimlerin demokratik görünse bile 'demokratik' olmadığını belirten CNN TÜRK Diplomasi Danışmanı Yalım Eralp, "parlamento seçimleri ve cumhurbaşkanlığı seçimleri demokrasi açısından önemlidir. Ancak İran'da Anayasayı Koruyucular Konseyi adı verilen bir kurul bulunmaktadır. Bu kurul parlamento ve cumhurbaşkanının isteklerine tamamen ters düşen kararlar alma yetkisine sahiptir" diye konuştu.

İran'da işsizlik oranının yüzde 20'yi aştığına dikkat çeken Eralp, "gençlerin istek ve emelleriyle AKK'nın rejimi muhafaza amaçları birbirleriyle ters düşmektedir. Seçimlere rağmen rejim sıkıntısı devam edecek" diye konuştu.

İran'daki yönetimin ülkenin köklerine yerleştiğini ifade eden kimi çevrelere göre, bu 'mekanizma' kolay kolay kendisini aşındırmayacak. Ortadoğu araştırmacıları İran'da 'kendi evlerinde istedikleri hayatı yaşamaya alışmış olan halk'ın değişim taraftarı olsa bile bu sistemle birlikte yaşamayı tercih ettiği yorumlarını yapıyor.

Akyol: "Rafsancani pragmatiktir"

Seçimlerin iddialı-favori adayı Rafsancani'nin liderliği kazanması halinde İran'a ne getireceği de tartışma konusu. Gazeteci-yazar Taha Akyol, Rafsancani'yi siyasi eğilim açısından Türkiye'nin eski Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e benzeterek, "Rafsancani sadece muhafazakar değil, pragmatiktir. 'Molla' deyince aklımıza gelen kavramın çağrıştırdığı ideolojik katılıktan uzaktır. Süleyman Demirel'e benzetebiliriz" dedi.

Rafsancani'nin rejimi tehlikeye düşürerek politik gerginliğe yolaçmayacak bir isim olarak görüldüğünü belirten Akyol, "Rafsancani, hem piyasa ekonomisi ve batıyla, hatta ABD ile iyi ilişkiler geliştirebilecek, bazı sorunları çözebilecek isim olarak görülüyor" dedi.

Akyol, Rafsancani'nin seçim kampanyası süresince 'olumlu' mesajlar vermesiyle ilgili olarak da, "Rafsancani'nin kadın kıyafetleri konusunda reformistlere yakın konuşmalar yapması, ABD konusunda ılımlı konuşması ve aynı zamanda rejimin güvendiği bir isim olması onu bir 'ortak payda' haline getirir" diye konuştu.

Haber: Çiğdem İşler
Kaynak: