İran olaylarının gerçek sebebi ne nasıl başladı?

İRAN'da işsizlik, yükselen enflasyon ve yolsuzluğa karşı başlayıp rejim karşıtı gösterilere dönüşen protestolar, hükümetin 'yasa dışı' ilan etmesine rağmen büyüyerek devam ediyor. İran'ın kuzeydoğusunda Meşhed'de başlayıp, Kirmanşah, Reşt, İsfahan ve Kum'a yayılan gösterilere binlerce kişi katıldı. Birçok şehirde çok sayıda kişinin gözaltına alındığı bildiriliyor. Peki İran'da neler oluyor bu gösterilerin sebebi ne, olaylar nasıl başladı? 5 soruda'da İran hakkında bilmeniz gerekenler;

İRAN'DAKİ GÖSTERİLER NE ZAMAN BAŞLADI? : 2017 yılının son perşembesinde İran'da başlayan gösteriler 2018 yılına ülkeyi olaylı bir şekilde taşıdı.

GÖSTERİLERİN SEBEBİ NE? : İran'da kötüleşen ekonomik şartlar ve yolsuzluk karşıtı başlayan gösteriler siyasi taleplere dönüştü. Sokaklarda yalnızca Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye değil, aynı zamanda İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'e karşı da sloganlar atılıyor. Halk din adamlarının geniş yetkilerine tepkili. İran'ın dış politikası da öfkenin sebeplerinden. İran halkı Filistin, Suriye ve Yemen'in ülke politikasında öncelikli olmasına tepkili.

İRAN GÖSTERİLERİNİ KİM FİNANSE EDİYOR? : Gösteriler İranlı yetkililer için de sürpriz oldu deniyor. Gözler ABD gibi dış odaklara çevrilse de olayların perde arkası için bir çok söylenti var. Bunlardan biri de mollaların Ruhani'yi bu yolla yıkmak istediği iddiaları. İran Devrim Muhafızları Ordusu ile birçok istihbarat servisinin güçlü olduğu İran'da 'mollalardan' habersiz böyle bir gösteri mümkün değil deniyor.

İRAN'IN EKONOMİK DURUMU: Gösterilerin zemini ekonomi temelli deniliyor. Veriler son 10 yılda İranlıların ortalama yüzde 15 yoksullaştığını ortaya koydu. Birçokları kamu bütçesinin, Suriye, Yemen ve Irak'taki çatışmalar yerine kendi hayat şartlarının iyileştirilmesi için kullanılması gerektiğini düşünüyor. Bütçenin büyük bir kısmı da Şii İslam'ın dünya geneline yayılması amaçlı propaganda için kullanılıyor.

GÖSTERİLERDE DAHA DA BÜYÜR MÜ? : Cumhurbaşkanı Ruhani karşıtlarının başlattığı gösteriler kısa sürede kontrolden çıkmış görünüyor, zira birçok şehirde halk sokaklara döküldü. Hükümetin protesto gösterilerini yasa dışı ilan etmesine rağmen sosyal medyada sokağa çıkılması çağrıları yapılıyor. Ülke genelinde en az 7 şehirde sokak eylemleri düzenlendiği bildiriliyor. Göstericilerin sayılarının bazı bölgelerde 100'den az bazı bölgelerde ise binlerce olduğu söyleniyor. Ama şimdilik gösterilerin kitlesel bir harekete dönüştüğünü söylemek zor.

İRAN HÜKÜMETİ NE DİYOR : Resmi yayın kuruluşu IRIB'in aktardığına göre Cumhurbaşkanı Yardımcısı İshak Cihangiri, gösterilerin arkasında muhaliflerin olduğunu söyledi. Cihangiri, "Bu ülkedeki bazı olaylar, ekonomik sorunlardan kaynaklanıyor ama bunların arkasında başka bir şey var gibi görünüyor. Bunu yaparak hükümete zarar vereceklerini düşünüyorlar ama karlı çıkanlar başkaları olacak" diye konuştu.

ABD NE DİYOR? : ABD Başkanı Donald Trump, Twitter hesabından paylaştığı mesajda şu ifadeleri kullandı:

"Rejimin yolsuzluklarından ve ülkenin varlığını yurt dışında terörizme harcamasından bıkmış olan İran vatandaşlarının barışçıl protestolarıyla ilgili bilgiler geliyor. İran yönetimi, kendini ifade hakkı da dahil kendi halkının haklarına saygı göstermelidir. Dünya bu süreci izliyor."

ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Heather Nauert, Twitter'da şu mesajı paylaştı: "İran'ın liderleri, zengin tarihi, kültürü olan varlıklı bir ülkeyi, şiddet, kan ve kaos ihraç eden ekonomisi bitmiş dolandırıcı bir ülkeye çevirdi. Başkan Trump'ın da söylediği gibi İran liderlerinden en çok zarar görenler İran halkıdır. ABD barışçıl göstericilerin tutuklanmasını sert bir şekilde kınıyor. Bütün ülkelere İran halkını ve onların temel haklarına sahip çıkma ve yolsuzluğa son verme çabalarını açıkça desteklemeleri çağrısında bulunuyoruz."