İran nükleer müzakerelerinde 'ilerleme sağlandı'

Beyaz Saray, İran'ın nükleer programıyla ilgili Viyana'da yapılan görüşmelerde ilerleme kaydedildiğini fakat çözüm bekleyen bazı meseleler olduğunu duyurdu.

ABD, İngiltere, Rusya, Fransa, Çin ve Almanya'dan oluşan 5+1 ülkeleri, İran'ın nükleer faaliyetlerinin daraltılmasıyla ilgili görüşmelerde bulunuyordu.

İran'ın, bazı ekonomik yaptırımların kaldırılması karşılığında 5+1 ülkelerinin taleplerini yerine getirmesi isteniyordu.

Pazartesi gecesi yapılan müzakerelerin ardından herhangi bir açıklama yapılmadı. Fakat İran'ın Isna haber ajansı Salı günü erken saatlerde, İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ve AB Dışişleri Temsilcisi Federica Mogherini'nin Viyana'da 'birkaç saat içinde ortak açıklamayı okuyabileceğini' bildirdi.

İran'ın nükleer programıyla ilgili anlaşma ihtimaline dair Pazartesi günü çelişkili haberler geldi.

Sürece yakın bazı diplomatlar Associated Press haber ajansına yaptıkları açıklamada, müzakerelere katılan bazı üst düzey yetkililerin Salı günü Viyana'yı terk etmeleri gerektiği için anlaşmaya yakın olunduğunu söyledi.

Fakat Beyaz Saray, bazı önemli meselelerin çözüme kavuşmadığını ve İran'ın bazı zor kararlar alması gerektiğini duyurdu. Açıklamada, 'gerçekçi ilerleme kaydedildiği' belirtilirken, ABD'li müzakere heyetinin de görüşmelerin başarıyla sonuçlanmasına yönelik şans bulunduğu sürece Avusturya'da kalabileceği ifade edildi.

Beyaz Saray sözcüsü Josh Earnest, "Tüm endişelerimiz giderilene kadar herhangi bir anlaşmaya imza atmayacaklar. Buna yönelik ilerleme kaydedildiği sürece görüşmeler devam edecek" dedi.

'Diplomasi zaferi'

İran Dışişleri Bakanı Zarif, "çözümün an meselesi" olduğunu belirtti fakat Salı gününden önce anlaşma imzalanmayacağını ifade etti.

5+1 ülkeleri, İran'ın nükleer silah üretecek kapasiteye sahip olmaması için nükleer programını daraltmasını istiyor.

Ekonomik yaptırımların kaldırılmasını isteyen İran ise, nükleer faaliyetlerinin barışçıl amaçlı olduğunu savunuyor.

BBC'nin Viyana'dan bildiren muhabiri James Robbins, müzakerelerde zamanın oldukça yavaş ilerlediğini söylüyor.

Robbins, müzakerelerde önemli rol üstlenen bakanların giderek tükendiklerini ve anlaşmanın zamanlamasına dair çelişkili işaretler verdiklerini aktarıyor.

İran Dışişleri Bakanı Zarif, Twitter hesabından "Eğer İran'la anlaşmaya varılırsa, diplomasinin zaferi, hepimiz kaybedebilecekken, hepimizin kazanması anlamına gelir. Yalın ve basit, lafı döndürmeye gerek yok" yazdı.

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi de, 'hiçbir anlaşmanın mükemmel olmasının beklenmemesi gerektiğini' söyledi. Wang, "İyi bir anlaşma için koşullar zaten yerine getirildi.

Müzakerelerde yeni bir erteleme olmaması gerektiğine inanıyoruz" dedi.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin Pazartesi gecesi nükleer anlaşmayla ilgili halka seslenmesi bekleniyordu fakat Irna haber ajansı, Ruhani'nin ancak anlaşmaya varılması durumunda konuşma yapacağını bildirdi.

Çözüm bekleyen meseleler

Ruhani'nin İngilizce Twitter hesabından, anlaşma ihtimaline yönelik şu mesajı paylaşıp daha sonra silmişti:

"İran anlaşması, eski ihraç ve tehdit paradigmasına karşı diplomasinin, karşılıklı saygının zaferidir. Ve bu iyi bir başlangıçtır."

Müzakerecilerin, Pazartesi sabahı, beş teknik değişikliği de içeren 100 sayfalık anlaşma metninde son rötuşları yaptıkları ve gece saatlerinde müzakereleri sonlandırmayı planladıkları bildirilmişti.

İran Dışişleri Bakanı Yardımcısı Abbas Araqchi ise daha sonra 'bazı meselelerin çözülmediğini' söyledi.

Associated Press haber ajansına konuşan diplomatlar, çözülmeyi bekleyen meseleler arasında Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun, İran'ın nükleer programının olası askeri boyutlarının teftiş edilmesi, İran'ın BM'nin silah ambargosunu kaldırması talepleri ve İran'ın nükleer faaliyetlerinin hiçbir BM Güvenlik Konseyi kararlarında yasadışı olarak tanımlanmaması maddelerinin bulunduğunu söyledi.

Uzan vadede bir anlaşma sağlansa da, ABD Kongresi'nin anlaşmayı reddetme ihtimali dolayısıyla ABD yaptırımlarının kaldırılmama olasılığı var.

BBC muhabirleri, görüşmelerin sona ermesiyle varılacak bir anlaşmanın İran'la küresel ticaret yollarını açabilecek ve IŞİD'e karşı mücadelede işbirliği için yeni bir diyalog sağlayabilecek tarihi bir anlaşma olacağı yorumunu yapıyor.