İran gezisinde doğalgaz damgası

Erdoğan'ın iki günlük gezisinin siyasi gündeminde Türkiye'nin, 'PKK/Kongra-gel'in İran'da terör örgütleri listesine alınması' talebi ve Irak'ın, özellikle de Kuzey Irak'ın geleceği konusu var. Ama ekonomik ilişkiler de gündemin önemli bir bölümünü oluşturuyor. Uzun yıllar siyasi anlaşmazlıklar nedeniyle tıkanan İran-Türkiye ekonomik ilişkileri, siyasi alandaki yumuşama sayesinde yeniden tırmanışta. Örneğin ikili ticaret hacmi yalnızca geçen yıl yüzde 91 arttı ve 2,4 milyar dolara ulaştı. Bu artışta en büyük pay, doğalgaz alımı, serbest sınır ticaret bölgeleri ve Türk firmalarının kazandığı büyük ihalelerin. Recep Tayyip Erdoğan'ın İran gezisini, BBC'nin İran uzmanı Sadık Saba'yla değerlendirdik. BBC Türkçe Servisi: İran'ın, Erdoğan'ın gezisinden en büyük beklentisi ne ? Sadık Saba: Türkiye'yle İran, Türkiye'nin doğalgaz alımına ilişkin anlaşmayı imzalayalı çok oluyor. Ama daha sonra Türk tarafı doğalgazın kalitesi ve fiyatından şikayetçi oldu. İran hükümeti, bu engeli aşmaya kararlı. Fiyatı indirirler mi, bilmiyorum. Ama İran hükümetinin doğalgazını satmaya çok çok ihtiyacı olduğu kesin. İran'da çok büyük doğalgaz yatakları var. Hatta geçmişte satamadıkları için yakarlardı. Şimdi bir müşteri buldular ve satmak için ellerinden geleni yapacaklar. Tabii İran'da bazı çevreler, Türkiye'nin bu pürüzü ABD'nin baskısı yüzünden çıkardığını düşünüyor. Ama ben anlaşacaklarına inanıyorum. Bir diğer pürüz de, Tahran'daki İmam Humeyni Havaalanı konusunda yaşanıyor. Türk şirketler Türk Tepe ve Akfen'in öncülüğündeki bir konsorsiyum havaalanının işletme ihalesini kazanmış, ancak geçen mayısta faaliyetlerine başlar başlamaz, muhafazakar kanadın denetimindeki Devrim Muhafızları devreye girerek alanı kapatmışlardı. BBC Türkçe Servisi: Peki bu gerginlik neden çıktı; nasıl çözülebilir? Sadık Saba: Havaalanını kapatan Devrim Muhafızları, alanın Türk bir konsorsiyum tarafından işletilmesinin 'güvenlik zaafına yol açacağını' savundu. İmam Humeyni Havaalanı konusunda, reformcu ve muhafazakar çevreler farklı görüşler dile getirmişti "Havalimanlarımızı yabancılar denetleyemez," dendi. Tabii ihaleyi Türk tarafına veren İran hükümeti, ki reformcu Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi'nin taraftarlarından oluşuyor. Hatemi, bu konuyu araştırmış ve güvenli olduğuna kanaat getirmişti. Muhafazakar çevreler ise Türkiye hükümetinin İsrail'le ilişkileri olduğunu, hatta konsorsiyumdaki şirketlerin İsrail'le bağlantıları olduğunu ve bunun kabul edilemeyeceğini söylediler. Şimdi bir hükümet sözcüsü, konuyu İran istihbarat bakanlığının araştırdığını ve sözkonusu şirketlerin İsrail'le bağlantısının olmadığını saptadıklarını açıkladı. Sözcü ayrıca muhafazakarları Türkiye'yle ilişkileri baltalamaya çalışmakla suçladı. Bu yüzden sorunun Erdoğan'ın gezisinde çözülmesini bekliyorum. BBC Türkçe Servisi: Peki bu iki sorun da aşılırsa, Türkiye-İran ekonomik ilişkileri nereye gidebilir? Dış ticaretten sorumlu Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, bugün orta vadeli hedeflerinin 10 milyar dolarlık ticaret olduğunu söylüyordu. Ama bunun önüne siyasi engeller çıkabilir mi? Örneğin reformcu lider Hatemi'nin görev süresi gelecek Mayıs'ta sona eriyor. Geçen Şubat'ta meclis çoğunluklarını kaybeden reformcuların bu kez de cumhurbaşkanlığı seçimlerini kaybetmesi bekleniyor. Sadık Saba: İran'daki bazı muhafazakar çevreler Türk hükümetini sevmiyor. Çünkü İsrail'e ve ABD'ye fazlasıyla yakın olduğunu düşünüyorlar. Ayrıca hükümetin İslamcı olmadığını, takiyye yaptığını düşünüyor. Hatemi ve taraftarlarıysa büyük bir sempati besliyor Erdoğan hükümetine. İslam'la demokrasiyi birleştirme konusunda, kendilerinin isteyip de yapamadığını AKP'nin yaptığını düşünüyorlar. Bu grup gelecek sene cumhurbaşkanlığını kaybedecek. Ama bu Türkiye'yle iyi ilişkilerin sonu gelecek demek değil. Çünkü yeni iktidar da pragmatik davranacak, İran'ın Avrupa'ya açılan kapısını, Irak konusunda, Kürtler konusunda işbirliğine çok ihtiyaçları olduğu bir komşularını küstürmek istemeyeceklerdir. Kaynak: www.bbcturkish.com