Irak Türkiyeye güvenmiyor

Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) tarafından 7 ülkede gerçekleştirilen "Ortadoğu'da Türkiye Algısı" isimli araştırmada dikkat çekici sonuçlar ortaya çıktı.

Araştırmaya göre, Ortadoğu ülkeleri Türkiye'ye sempatiyle bakıyor, Türkiye'nin Arap dünyasında daha büyük rol oynamasını istiyor. Türkiye'nin İslam ve demokrasinin başarılı bir bileşimi olduğunu düşüncesi oldukça yüksek. Müslüman bir ülkenin Avrupa Birliği'ne girmesi yüksek oranda desteklenirken Türkiye'nin üyeliğinin Arap dünyasındaki rolüne olumlu katkı sağlayacağı düşüncesi hakim. Araştırmaya katılan ülkeler içerisinde Türkiye'ye en olumsuz bakan ülke komşumuz Irak.

Ortadoğu'da Türkiye Algısı isimli araştırma 24-29 Temmuz 2009 tarihleri arasında eş zamanlı olarak Mısır, Ürdün, Filistin, Lübnan, Suudi Arabistan, Suriye'de telefonla, Irak'ta yüz yüze mülakat yapılarak gerçekleştirildi. Toplam 2 bin 6 kişi ile görüşme yapıldı.

TESEV'in yaptığı araştırmanın gerçekleştirilmesine İngiltere Dışişleri Bakanlığı İkili İlişkiler Fonu, Alman Friedrich-Ebert Stiftung Derneği, Arap Demokrasi Vakfı da destek verdi.

ARAP ÜLKELERİNDEN AB ÜYELİĞİNE DESTEK

TESEV Dış Politika Danışmanı Mensur Akgün, araştırmanın sonuçları hakkında kısaca şöyle değerlendirmede bulundu: "Araştırma sonuçları itibariyle hem şaşırtıcı hem de bekleneni teyit edici nitelikte. Fakat özellikle üç noktanın altının hemen çizilmesi gerekiyor. Bunlardan ilki Türkiye'nin çatışma çözümünde oynadığı rolün bölge insanları tarafından takdir ve teşvik edildiği. İkincisi bölge insanlarının en önemli sorunun bizim tahmin ettiğimiz gibi Filistin sorunu değil ekonomi oldu. Üçüncüsü Türkiye'nin Ortadoğu'ya açılmasının AB üyeliğine engel olarak görülmediği tam tersine Arap dünyasının Türkiye'nin AB üyeliğini desteklediği görülüyor. Bölge halkının büyük kısmı Türkiye'ye sempatiyle bakıyor. Ülkelerin yüzde 72'si Mısır'ı sempatiyle bakarken Türkiye'ye bakış açıları yüzde 75 gibi daha yüksek seviyede. 7 ülkenin insanlarının yüzde 71'i Türkiye'nin bölge sorunlarına daha fazla eğilmesi gerektiğini düşünüyor. Bölge halklarının yüzde 61'lik kesimi ise Türkiye'yi kendilerine model olarak görüyor."

FİLİSTİN-İSRAİL ÇATIŞMASI DEĞİL EN BÜYÜK SORUN EKONOMİ

Araştırmada öne çıkan hususlar ise şöyle özetlenebilir: Bölgedeki en önemli sorun İsrail-Filistin sorunu olduğu yönündeki genel kanının aksine bölge insanları için ekonomi problemleri ülke sorunları karşısında en yüksek seviyeyi oluşturuyor. Filistin'de en büyük sorun yüzde 38 ile Filistin-İsrail sorunu olarak gösterilirken ekonomik problemler yüzde 32 ile ikinci sırada. Mısırlılara göre en büyük sorun yüzde 56 ile ekonomik problemler. Mısırlıların yüzde 2'si Filistin-İsrail sorununu en büyük problem olarak görüyor. Suudi Arabistanlılara göre de en büyük sorun ekonomik problem. Suudilerin yüzde 39'u ekonomik problemleri yüzde 2'si İsrail-Filistin problemini en büyük sorun olarak görüyor.

NATO EN SOĞUK BAKILAN ÖRGÜT

"Sizce günümüzde Arap dünyasının karşı karşıya kaldığı en önemli sorun nedir?" sorusuna yine tüm katılımcı ülkeler yüzde 26 ile ekonomik sorunları göstermiş. Katılımcıların yüzde 18'i İsrail-Filistin sorununu, yüzde 8'i ise Arap devletlerinin bölünmüşlüğünü en büyük problem olarak görüyor.
Bölge ülkelerinde en soğuk bakılan örgüt NATO. En olumsuz bakılan ikinci örgüt Birleşmiş Milletler. En çok olumlu bakılan örgüt ise İslam Konferansı Örgütü. Arap dünyasına en büyük tehdit olarak İsrail ve ABD geliyor. Üçüncü sırayı ise İran alıyor.

TAMAMI TÜRKİYE'YE OLUMLU BAKIYOR

Araştırmanın yapıldığı 7 ülkenin tamamında Türkiye'ye olumlu bakılıyor. Türkiye yüzde 75 gibi yüksek bir oranla hakkında en olumlu düşünülen ülkeler sıralamasında Suudi Arabistan'ın ardından ikinci sırada geliyor. Türkiye'yi en çok destekleyen ülke yüzde 87 ile Filistin. En olumsuz bakan ülke ise yüzde 69 ile Irak.

Filistin-İsrail sorununda Filistinlilerin haklarını en çok kimin koruduğu yönündeki soruya katılımcıların yüzde 19,5'i "Kendi insanları", yüzde 12,5'i "Kimse", yüzde 11,5'i "Mısır", yüzde 7,5'i "Kendi hükümeti" yanıtını verirken "Türkiye" diyenlerin oranı sadece yüzde 2,5 olarak kaldığı görülüyor. Filistinlilerin Mısır ve Türkiye'ye güvendiği ve özel bir önem verdiği anlaşılıyor. Filistin'de Arap ülkeleri yüzde 2 iken Türkiye'nin yüzde 6 olması bu güveni ortaya seriyor.

"Müslüman ülkeler arasında hangi ülke Müslümanlar adına konuşmaya yetkilidir?" sorusuna katılımcıların yüzde 84'ü "Suudi Arabistan" derken yüzde 77'si "Mısır", yüzde 65'i "Türkiye" yanıtını veriyor. Mısırlıların yüzde 90'ı "Müslümanlar adına Türkiye konuşmaya yetkilidir" yanıtını verirken, Türkiye'ye en az güvenen ülkenin Irak olduğu ortaya çıkıyor.

TÜRKİYE DAHA BÜYÜK ROLLER OYNAMALI

Türkiye, İsrail-Filistin sorununun çözümünde arabuluculuk rolünü üstlenmesi gerektiğini düşünenlerin oranı yüzde 79 olarak ortaya çıkıyor. Bu düşünceye yüzde 89 ile Filistinliler destek veriyor.

Türkiye'nin Arap dünyasında daha büyük rol oynaması gerektiği de araştırmanın sonuçlarından biri. 7 ülkedeki katılımcıların yüzde 77'si Türkiye'nin rolünün daha fazla olmasını bekliyor. Filistinliler yüzde 84 ile en çok isteyen ülke olurken en çok karşı çıkan ülkenin Irak olduğu görülüyor. Bu soruya Suudilerin yüzde 74'ü kesinlikle katıldığını belirtiyor.

"Türkiye hükümeti sizin hükümetinize ne kadar dostça yaklaşıyor?" sorusuna yüzde 78'lik genel kesim olumlu cevap veriyor. Bu soruya Ürdünlülerin yüzde 87'si, Suriyelilerin yüzde 86'sı, Suudilerin yüzde 81'i, Iraklıların yüzde 59'u "Çok dostça" şeklinde yanıt veriyor. Iraklıların yüzde 41'i bu soruya "Çok düşmanca" yanıtını veriyor.

TÜRKİYE MODEL OLABİLİR

"Türkiye Arap dünyası için bir model olabilir" yargısına katılımcıların yüzde 61'i "Evet" yanıtını, yüzde 28'i "Hayır" yanıtını vermiş. Türkiye'nin model olabileceğini en çok düşünenler Filistin ve Suriyeliler. Filistinlilerin yüzde 73'ü, Suriyelilerin yüzde 72'si, Iraklıların yüzde 62'si, Suudilerin yüzde 55'i "Türkiye Arap dünyası için model olabilir" yanıtını vermiş. TESEV'e göre bu sonuç Türkiye'nin seküler yapısı nedeniyle Arap dünyası tarafından iyi bir model olarak görülmediği önyargısının tartışmalı olduğunu ortaya koyuyor.
"Türkiye İslam ve demokrasinin başarılı bir bileşimidir" diyenlerin oranı yüzde 63. Filistinlilerin yüzde 74'ü, Suriye'nin yüzde 72'si, Suudilerin yüzde 58'i, Iraklıların yüzde 51'i, Lübnanlıların yüzde 68'i, Ürdünlülerin yüzde 60'ı, Mısırlıların yüzde 65'i bu düşüncede.

Ortadoğu'daki 7 ülkeden araştırmaya katılanların yüzde 71'i "Türkiye son yıllarda Arap dünyası siyasetinde her geçen gün daha çok etkili oluyor" diyor. Filistinlilerin yüzde 90'ı, Suudi Arabistanlıların yüzde 72'si, Suriyelilerin yüzde 81'i, Iraklıların yüzde 62'si bu şekilde düşünüyor.

AB SÜRECİNE OLUMLU BAKILIYOR

"Müslüman bir ülkenin Avrupa Birliği'ne girmesini destekliyor musunuz?" şeklindeki soruya katılımcıların yüzde 57'is "Evet" yanıtını veriyor. Türkiye'yi bu konuda en çok yüzde 72 ile Lübnan destekliyor. En az destek ise Suudi Arabistan'dan geliyor. Buradaki halkın yüzde 50'si Müslüman bir ülkenin AB üyeliğine olumlu yaklaşıyor.

Türkiye'nin AB üyelik sürecinin Arap dünyasındaki rolüne olumlu bir etkisi olup olmayacağı ise son soru olarak katılımcılara yöneltildi. Katılımcıların yüzde 64'ü olumlu etki yapacağını düşünüyor. Suriyelilerin yüzde 70'i, Suudilerin yüzde 62'si, Mısır'ın yüzde 64'ü, Lübnan'ın yüzde 72'si, Ürdünlülerin yüzde 67'si, Filistinlilerin yüzde 71'i, Iraklıların yüzde 59'u üyelik sürecinin Türkiye'nin Arap dünyasındaki rolüne olumlu etki yaptığını düşünüyor.

TESEV'den Sabiha Şenyücel Gündoğar yaptığı değerlendirmede sorulara verilen cevapların Türkiye'nin bölgede giderek ilgi uyandıran bir ülke konumunda olduğunu gösterdiğini söyledi. Türkiye'nin bölgeye yönelik izlediği politikaların olumlu karşılandığına dikkat çeken Gündoğar, "Türkiye kabul gören, girişimleri olumlu karşılanan bir aktör olarak ön plana çıkıyor. Bölge halkı Türkiye'nin sorunların çözümünde yer almasını istiyor. Türkiye iyi bir model, İslam ve demokrasinin başarılı bir birleşimi olarak görülüyor. " şeklinde konuştu.