Irak Savaşı'nın bilançosu korkutucu

Uluslararası Af Örgütü, Irak`ın işgalinin yıldönümünde yayımladığı raporda savaşın korkunç rakamları ortaya çıktı. Bölgede 10 binin üzerinde Iraklı öldü, 15 bin kişi tutuklandı. İşte acı bilanço... Örgütün yayınladığı ``Irak: Bir yıl sonra`` başlıklı raporda, savaşın başlamasının üzerinden bir yıl geçmesine rağmen, Irak halkına insan haklarının gelişeceğine dair verilen sözlerin gerçeklikten çok uzak olduğu belirtildi. Raporda, ``ABD liderliğindeki koalisyonun Irak`ı işgalinin üzerinden 12 ay geçti, ama Irak halkı hala ciddi insan hakları ihlallerine uğruyor. Geçen yıl koalisyon güçlerinin gösteriler, kontrol noktaları ve ev baskınları sırasında aşırı ya da gereksiz ölümcül güç kullanması nedeniyle çok sayıda silahsız kişi öldü. Binlerce kişi gözaltına alındı. Birçok kişiye işkence ve kötü muamele yapıldı ve bunlardan bazıları gözaltında öldü`` denildi. Örgütten bir heyetin, çatışmaların sona ermesinin ardından ülkeye yaptığı ziyaretlerde elde ettiği bilgilere göre hazırlanan raporda, Irak halkının günlük hayatında karşı karşıya kaldığı şiddet ve emniyetsizliğin altı çiziliyor. ``IRAKLILARI BELİRSİZ BİR GELECEK BEKLİYOR`` Raporda, Irak`taki durum şu cümlelerle özetleniyor: ``Şiddet, hem silahlı grupların saldırıları, hem de işgal kuvvetlerinin ihlalleri bakımından salgın durumunda. Milyonlarca kişi tahrip edilmiş veya yağmalanmış altyapının sonuçlarına, kitlesel işsizliğe ve geleceğe dair belirsizliğe mahkum olmuş durumda. Hem geçmişteki, hem de bugünkü insan hakları ihlallerinden sorumlu olanların adalet önüne çıkarılacağına dair hiçbir inanç yok.`` Savaş, hukuksuzluk, giderek artan şiddet döngüsü ve ekonomik zorluklarla geçen bir yılın ardından Iraklıları belirsiz bir geleceğin beklediği belirtilen raporda, ``Gelecek yılın geçen yıldan daha iyi olması için, Iraklı siyasi ve dini liderler ile uluslararası topluluğun, Irak`ta insan haklarının korunması ve geliştirilmesine yönelik gerçek bir taahhütte bulunmaları gerekiyor`` denildi. ASKERLERİN YOL AÇTIĞI ÖLÜMLER Hem savaş, hem de ardından gelen işgal sırasında, askeri müdahalenin doğrudan sonucu olarak 10 binin üzerinde Iraklı sivilin öldüğünün tahmin edildiği belirtilen raporda, ``yetkililer öldürmelerle ilgili listelemeyi ya yapmak istemedikleri, ya da yapamadıkları için`` bu sayının tahmini olduğu belirtildi. Amerikan askerlerinin aşırı güç kullanmasının sonucu çok sayıda sivilin öldüğü, askerlerin birçok olayda Iraklı göstericilere ateş açarak ölümlere sebep olduğu belirtilen raporda, Iraklı bir sivili kanunsuzca öldürdüğü için hiçbir Amerikan askerinin yargılanmadığına dikkat çekildi. ABD liderliğindeki yönetimin Haziran 2003`te Bağdat`ta yayımladığı bir emirle, Irak mahkemelerinin Irak`taki Amerikan askerleri veya herhangi bir yabancı asker ya da görevliye karşı açılan davaları görmelerinin yasaklandığı hatırlatılan raporda, ``Bunun sonucu Amerikan askerleri, tam bir cezasızlık içinde görev yapıyor`` denildi. Raporda, Iraklı sivillerin, bunun yanı sıra ``işgalin başlamasından beri giderek günlük hayatın olağan bir parçası haline gelen, görünüşe göre silahlı gruplarca yürütülen saldırılar yüzünden de tehlike altında`` olduğu belirtildi. TUTUKLANANLARIN DURUMU Savaşın başından beri, Uluslararası Af Örgütü`ne koalisyon güçlerince gözaltına alınan ve hakları ihlal edilen Iraklılarla ilgili bilgiler geldiği belirtilen raporda, ``Bunlardan bazılarının herhangi bir suçlama yöneltilmeksizin aylarca gözaltında tutulduğu, bazı tutuklulara işkence ve kötü muamele yapıldığı, hiçbirinin avukatları ve aileleriyle görüşemediği ve gözaltına alınmalarının yasallığının incelenmediği`` kaydedildi. Koalisyon Geçici Yönetimi`nin yaklaşık 8 bin 500 kişinin tutuklu olduğunu kabul ettiği, ancak bir Irak insan hakları örgütünün, bu sayıyı 15 bin olarak verdiği de raporda belirtildi. Tutulanların çoğunluğunun ``güvenlik tutukluları``, yani koalisyon karşıtı eylemlere karıştığı için ya da karıştığı şüphesiyle yakalanan kişiler olduğu belirtilen raporda, birçok tutuklunun, sorgu sırasında Amerikan ve İngiliz askerlerinin işkence ve kötü muamelesine uğradığını iddia ettiği kaydedildi. Ülkedeki kanunsuzluk nedeniyle yağmalar, kan davaları, kaçırmalar ve kadına yönelik şiddetin yaygın olduğu belirtilen raporda, şu önerilerde bulunuldu: ``Irak`ta sayısız insan hakları ihlali mağdurları için adaletin sağlanması çok önemli. Iraklılar, on yıllar boyunca gerek kendi hükümetleri tarafından, gerekse aralarında bu son savaş ve sonrasının da bulunduğu çok sayıda çatışma sırasında ağır ihlallere maruz kaldı. Irak`ın kanun, adli ve ceza sistemlerinde temel değişiklikler yapılmalıdır. Ülkenin yeniden inşası ve yeniden yapılandırılması konusundaki tüm çabaların merkezinde insan haklarının olması gerekir. Değişim sürecinde insan haklarının tamamen korunmasında başarısız olunması, geçmişte büyük acı çeken Irak halkına ihanet olacaktır.``