İngiltere - Fransa - Almanya - İtalya ordusu nasıl kime bağlı?

TÜRKİYE'de darbe girişimi sonrasında TSK'nın emir komuta zinciri değiştirildi köklü değişiklikler yapıldı. OHAL KHK'ları ile yapılan bu değişiklikler neticesinde Kara-Hava-Deniz Kuvvet komutanlıkları Milli Savunma Bakanlığı'na bağlandı. Bu değişiklik Genelkurmay Başkanı 'sıradan memur' oldu eleştirilerini beraberinde getirdi. Şimdi Genelkurmay Başkanı'nın Cumhurbaşkanı'na bağlanması değişikliği de gündemde.

AVRUPA'DA ORDU NASIL YAPILANMIŞ?

Peki herşeyini kopyaladığımız ve kendimize örnek olarak gördüğümüz Avrupa ülkelerinde asker - sivil dengesi nasıl kurulmuş? Avrupa ülkelerinin silahlı kuvvetleri kime nasıl bağlanmış, emir - komuta zinciri nasıl yürüyor?

İşte İtalya, Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık ordularındaki tablo;

İTALYA ORDUSU KİME BAĞLI?
İtalya’nın devlet yapısında, askeri kanat doğrudan demokratik seçimlerle işbaşına gelen sivil iradeye bağlı. Genelkurmay Başkanlığı ve altındaki Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve dördüncü kuvvet komutanlığı olarak geçen Carabineri (Jandarma) Kuvveti, Savunma Bakanlığının uhdesinde bulunuyor. Ayrı bir kuvvet komutanlığı statüsünde olmayan Sahil Güvenlik Komutanlığı ise Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı altında yer alıyor.

TERFİLER NASIL OLUYOR?
İtalya’da, terfi ve atamaların belirlenmesinde ise Türkiye’deki Yüksek Askeri Şura (YAŞ) benzeri bir karar merci bulunmuyor. Üst düzeydeki atamalara sivil irade karar verirken, kuvvet komutanlıkları içerisindeki alt düzeydeki atamaları ise komutanlıklarının ilgili bölümleri belirliyor.

GENELKURMAY BAŞKANI ATAMASI
Ülkede, genelkurmay başkanının ataması, bakanlar kurulunun tavsiyesi doğrultusunda savunma bakanı, başbakan ve cumhurbaşkanının imzasını taşıyan üçlü kararnameyle yapılırken, kuvvet komutanlarının atamaları ise yine bakanlar kurulunun önerisi ile genelkurmay başkanı, savunma bakanı, başbakan ve cumhurbaşkanının dörtlü kararnamesiyle gerçekleşiyor.

ASKERİ OKULLARI VAR MI?
İtalya’da, üniversite seviyesine denk eğitim veren her kuvvetin kendine bağlı harp okulu bulunuyor.

ZORUNLU ASKERLİK
İtalya’da zorunluk askerlik hizmeti, 1 Ocak 2005 itibariyle yürürlükten kaldırılmış durumda.

ALMANYA ORDUSUNUN YAPILANMASI

Almanya'nın Nazi geçmişi nedeniyle bu ülkede ordu, sivillerin güçlü denetimi altında bulunuyor. Bundeswehr olarak da bilinen Federal Ordu, anayasaya göre savunma bakanına bağlı. Savaş halinde ise başkomutanlığın başbakana geçmesi öngörülüyor.

ORDUYU KİM DENETLİYOR?
İkinci Dünya Savaşı sonrasında yeniden yapılandırılan federal ordu, parlamento tarafından denetleniyor. Savunma bakanına bağlı dört müsteşar görev yaparken, bunların ikisi milletvekilleri arasından seçiliyor. Savunma bakanıyla birlikte politikaları şekillendiren parlamenter müsteşarlar, parlamento ile yakın işbirliğini de yürütüyor.

KOMUTANLIKLAR GENELKURMAY BAŞKANINA BAĞLI
Orduda en yüksek rütbeli asker olan genelkurmay başkanı (Generalinspekteur), ordunun liderliğini yaparken, aynı zamanda federal hükümetin askeri konulardaki en yüksek danışmanı oluyor. Alman ordusunda, kara, hava ve deniz gibi kuvvet komutanlıkları genelkurmay başkanına bağlı olarak görev yapıyor.

ASKERİ OKULU VAR MI?
Alman ordusuna katılmak isteyenler, federal ordununHamburg ve Münih kentlerinde bulunan üniversitelerinde, 60 farklı dalda öğrenim görebiliyor. Bunun dışında Bremen ve Koblenz gibi kentlerindeki yüksekokullarda da özellikle teknik dallarda eğitim veriliyor.

SUBAYLIK İÇİN ASKERİ ÜNİVERSİTE ZORUNLU
Subay olabilmek için iki askeri üniversiteden birini tamamlama zorunluluğu bulunan ülkede, bu üniversitelerde mühendislik, işletme, ekonomi, tarih, siyaset ve sosyal bilimler gibi farklı alanlarda eğitim olanakları bulunuyor.

ÖĞRENCİYKEN DE MAAŞ VAR
17 yaşından itibaren eğitime başlayabilen öğrenciler üniversite eğitimleri boyunca maaş alıyor. Öğrencilere üç yılda lisans öğrenimini, dört yıldaysa yüksek lisansı tamamlama fırsatı tanınıyor.

ATAMALAR NASIL OLUYOR?
Alman ordusunda üst düzey kademelere gelebilmek çok aşamalı akademik eğitimlere bağlı. Kurmay subay olabilmek için federal ordunun Hamburg’daki Liderlik Akademisini başarıyla tamamlamak gerekiyor.  


FRANSA ORDUSU'NUN YAPISI NASIL?
Fransa’da cumhurbaşkanı silahlı kuvvetlerin de başkomutanı konumunda. Ancak anayasa ordunun fiili sorumluluğunu başbakan başkanlığındaki hükümete veriyor.

JANDARMA KİME BAĞLI?
Ülkede jandarma gücü içişleri bakanlığına bağlı olarak çalışıyor ancak savunma bakanlığına karşı da sorumlulukları bulunuyor.

ASKERİ OKULLAR VAR MI?
Fransa’da hem lise, hem üniversite düzeyinde askeri eğitim veriliyor. Askeri liseler yalnızca ordu mensuplarının, savunma bakanlığı çalışanlarının çocuklarına mahsusken, haksızlığı önlemek için burs kazanan öğrenciler de girebiliyor.

5 YILLIK KONTRAT
Er olmak için hiçbir diploma sahibi olmak gerekmezken, 5 yıllık kontratlarla 25 yıla kadar görev yapma imkanı doğuyor.

SÖZLEŞMELİ RÜTBELİ ASKER
Ülkede rütbeli asker olabilmek için ise 2 kategori bulunuyor. En az lisans yada yüksek lisans mezunu olan ve askeri sınavlara giren kişiler sözleşmeli rütbeli asker olabiliyor. Yine 5 yıllık sözleşmelerle 25 yıla kadar çalışabilen rütbeli askerler, başladıkları rütbeden daha yukarıya yükselemiyor.

KARİYER SUBAYLARI
Bir diğer rütbeli asker tipi ise kariyer subayı olarak biliniyor. Yine lisans yada yüksek lisans diploması gereken kariyer subaylığında da askeri sınavlara girmek gerekiyor. Şartları sağlayan adaylar, 3 ila 5 yıl arası değişen bir askeri eğitimden sonra kariyerlerine başlıyor ve yükselme şansı yakalıyor.

FRANSIZ ASKERİ OKULLARI
Napolyon Bonapart döneminde kurulan ve Fransa’nın en prestijli okulları arasında yer alan Politeknik Okulu’nda lisans ve yüksek lisans  düzeyinde askeri teknik eğitim veriliyor. Aslında bir teknik okul olan Politeknik’te öğrenciler askeri eğitimi de ek olarak alıyor. 

ZORUNLU ASKERLİK VAR MI?
FRANSA'da zorunlu askerlik sembolik olarak var. Fransa'da zorunlu askerlik sadece 1 günden ibaret. 

İNGİLTERE ORDUSU NASIL?

İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda'dan oluşan ada devleti Birleşik Krallık’ta silahlı kuvvetlerin çekirdeğini tarihsel olarak deniz kuvvetleri oluşturuyor. Ülke aynı zamanda 1918’de dünyanın ilk hava kuvvetlerini kurmuş olmakla da övünüyor.

BAŞKOMUTAN KRALİÇE
Silahlı Kuvvetlerin başkomutanı monarşinin başında bulunan Kraliçe 2. Elizabeth. Askerler, kraliçeye ve monarşiye sadakat yeminiyle göreve başlıyor. Ancak ordu anayasal teamüle göre fiilen başbakana ve savunma bakanına bağlı. Ülkede savaş veya kritik savunma politikası kararları bakanlar kurulu ve başbakan tarafından alınıyor.

3 KUVVET SAVUNMA BAKANLIĞI'NA BAĞLI
Deniz ve hava kuvvetlerinin personel sayılarının yaklaşık 30’ar bin, kara kuvvetlerinin ise 90 bin civarında olduğu Birleşik Krallık’ta, üç kuvveti çatısı altında toplayan silahlı kuvvetler savunma bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteriyor. 

SAVUNMA KURMAY BAŞKANI
Silahlı kuvvetlerin profesyonel yönetimi, üç kuvvet komutanının da üstünde yer alan Savunma Kurmay Başkanının uhdesinde bulunuyor. Her üç kuvvet komutanlığı içinden de atanabilen Savunma Kurmay Başkanı aynı zamanda savunma bakanının askeri danışmanlığını yapıyor.

5 KURUL TARAFINDAN YÖNETİLİYOR
Ülkenin savunma politikaları ve silahlı kuvvetlerin çeşitli yönleriyle idaresi, savunma bakanlığı bünyesindeki Savunma Konseyi, Kurmay Başkanlar Konseyi, Donanma Kurulu, Kara Kuvvetleri Kurulu ve Hava Kuvvetleri Kurulu gibi organlar tarafından yürütülüyor. Savunma bakanı, bir kısmı sivil ve asker kişilerden teşekkül eden bütün bu heyetlere başkanlık ediyor.  

İNGİLTERE'DE ZORUNLU ASKERLİK VAR MI?

Zorunlu askerlik uygulamasının bulunmadığı Birleşik Krallık’ta Birleşik Krallık'ta jandarma veya muadili niteliğinde bir kuvvet bulunmuyor.

İNGİLTERE'DE ORDUYA NASIL GİRİLİYOR?
İngiltere'de subaylık kariyerine 18 yaşından itibaren girilebiliyor. Adaylardan orta öğretim sürecinde tamamlanan GCSE testinden İngilizce ve matematik ile bir fen dalı veya yabancı dil alanlarında belirlenen asgari puanı alması ve belirli sağlık kriterlerini karşılaması bekleniyor. Subaylık kariyerine 29 yaşına kadar girilebilen ülkede, üniversite mezunları diğer adaylardan beklenen bazı sınav derecelerinden muaf olabiliyor.

İNGİLTERE ASKERİ OKULLARI
Kuvvet komutanlıkları bünyesindeki okul ve kurslarda askeri ve ordunun ihtiyaç duyduğu teknik alanlarda personel yetiştirilen ülkede, ayrıca çatısı altında lise düzeyinden kurmay düzeyine kadar eğitim verilen çok sayıda alt okulu barındıran Birleşik Krallık Savunma Akademisi bulunuyor.

SAVUNMA BAKANLIĞI BİLE ASKERİ...
Savunma bakanlığının sivil kadrolarına da lisans üstü düzeyde eğitim veren Savunma Akademisinin bünyesinde Kraliyet Savunma Çalışmaları Koleji, Birleşik Kuvvetler Komuta ve Kurmay Koleji, Shrivenham Liderlik Merkezi, Silahlı Kuvvetler Din Adamları Merkezi, Nükleer Departman, Teknoloji Okulu, Eğitim Destek Savunma Merkezi, İş Becerileri Koleji gibi alt okullar yer alıyor.  Savunma Akademisi ülkedeki bazı üniversitelerle işbirliği halinde hizmet veriyor.