İlk yardımla hayat kurtarabilirsiniz

Tüm kazalarda ölümlerin yüzde 10'u ilk 5 dakikada, yüzde 45'i ise ilk 30 dakikada oluyor. Oysa bu ölümlerin ve oluşabilecek sakatlıkların doğru ve süratli ilk yardım uygulaması ile azaltılması mümkün. İlk yardım kurallarına uyularak yapılacak bir müdahale hayat kurtarıcı olabileceği gibi, bilgisizce yapılacak işler, hastayı veya kazaya uğrayanı daha kötü duruma düşürebiliyor. Uzmanlar, ilk yardımı, 'Ani yaralanma veya rahatsızlık karşısında, vak'ayı ilk görenler tarafından, bir hekimin müdahalesine kadar yapması gereken işler' olarak tarif ediyor. Uzmanlar, hayatı tehlikeye sokacak herhangi bir olayda yakında bulunan kişilerin yapacağı doğru ilk yardım uygulamasının, acil yardım gelinceye kadar kazazedelerin hayatlarını kurtarmak açısından son derece önem taşıdığını vurguluyor. Hastayı sakinleştirmek ve güvenliğini sağlamak yanında, fiziki ihtiyaçlarını karşılamanın da ilk yardım işinin içine girdiğini belirten uzmanlar, ilk müdahaleyi yapana iki kişinin yardım etmesi, bir diğer kişinin de en yakın hekime veya sağlık kuruluşuna gönderilmesi gerektiğini de bildiriyor. KANAMALAR Vücudun herhangi bir yerindeki aşırı kanamanın bir an önce durdurulmasının hayati önem taşıdığını ifade eden uzmanlar, yapılması gerekenleri ise şu şekilde özetliyor: "Kanayan yeri ve etrafını dikkatlice temizleyip, kanama odağının neresi olduğunu tam olarak anlamaya çalışın. Sargı bezi veya temiz bir bezle yaranın üzerini tam olarak kapatıp, elinizle kanayan yerin üzerine baskı uygulayın. Kolu veya bacağı yukarı doğru ve kalp seviyesinin üzerine kaldırarak, kan akışını dindirmeye çalışın. Bunu yaparken, kaldırdığınız kol ya da bacakta kırık şüphesi olmadığından özellikle emin olun. Daha sonra sargı bezi ile iyice sarın. Kanamanın halen kesilmediği görülürse, daha kalınca bir tamponu aynı sargı üzerinden iyice sarın. Eğer buna rağmen kanama durmuyorsa, kanayan yerin gerisinde, vücuda yakın olan ana atardamarın üzerine elinizle baskı uygulayıp, kan akışının azalmasını sağlayın. Ana atardamara 10 dakikadan çok direkt baskı uygulamayın ve damar üzerinde herhangi bir sıkı turnike veya bağ bağlamayın." KÜÇÜK YARALANMALAR Uzmanlar, yara üzerinde pis, kir, toz, toprak varsa öncelikle bunların temizlenmesi, mümkünse temiz ve bol suyla yıkanması gerektiğini de kaydederek şu önerilerde bulunuyor: "Temiz bir sargı bezi ya da bez parçası ile üzerini geçici olarak kapatın. Bir süre yara yerinin üzerine elinizle basınç uygulayarak kanamayı durdurun. Daha sonra temiz bir pamuk parçası ile yaranın üzerini iyice kurulayıp temizleyin. Çıkan kanların oluşturduğu pıhtılar varsa çekip almayın, bunlar kanamanın durdurulmasını sağlayan oluşumlardır. Yaranın etrafını Betadin solüsyonu ile iyice temizleyin. Varsa yara bandı ile yara yerini tam olarak kapatın. Yara yeri büyükse steril bir gazlı bez ile yara yerini tam olarak kapatıp, sargı bezi ile sarın. Daha sonra yara iyileşinceye kadar düzenli olarak pansuman uygulayın." KIRIKLAR Kırık şüphesi olan yerde 'Ağrı, şişlik, duyarlılık, şekil ve fonksiyon bozukluğuyla hareket anormalliği (olmaması gereken hareket)' görülebileceğine dikkat çeken uzmanlar, kırık olan yerin hareketine izin verilmemesi gerektiğini belirtiyor. Uzmanlar, görülen herhangi bir şekil bozukluğunun asla düzeltilmeye çalışılmaması konusunda da uyararak, kırık yerinin hareketine izin vermeyecek şekilde kol veya bacağın atel ile desteklenmesi gerektiğini bildiriyor. Omurga kırıklarının, omurilik zedelenmelerine ve felce sebep olabileceği için, daima çok ciddi ve dikkatlice değerlendirilmesi gerektiğini vurgulayan uzmanlar, "Hastayı sakinleştirip, kesinlikle kımıldamamasını sağlayın. Hareket etmesine engel olacak şekilde vücudunun etrafını giysi, palto v.b. şeylerle destekleyin. Boynunu ve başını hiç oynatmayacak şekilde oldukça dikkatli destekleyin. Derhal acil tıbbi yardım isteyin" diyor. BAYILMALAR Uzmanlar, bayılan bir kişiyi yere sırtüstü uzatıp, bacaklarının yukarı doğru kaldırılması ve rahat nefes alınmasının sağlanması gerektiğini ifade ederek, solunum hızı ve nabzının kontrol edilmesi gereğine işaret ediyor. Anormal bir durum varsa derhal tıbbi yardım istenmesi gerektiğini kaydeden uzmanlar, hasta kendine gelinceye kadar kontrolün sürdürülmesini öneriyor. Uzmanlar, hasta kısa sürede (5-10 dk.) kendine gelmiyorsa derhal tıbbi yardım istenilmesi gerektiğini de belirterek, "Hasta kendine gelmeye başladıysa onu sakinleştirerek yavaş yavaş oturma konumuna getirin. Düştüğü sırada herhangi bir yerinin yaralanıp yaralanmadığını kontrol edin. Yiyecek-içecek vermey" diye uyarıyor. YANIKLAR Yanığın bulunduğu yer ve yanık alanının önemli olduğunu hatırlatan uzmanlar, vücut yüzeyinin yüzde 15'inden fazlasını kapsayan yanıkların ölüm tehlikesi oluşturabileceğine dikkat çekiyor. Yanık alanının, enfeksiyonlar açısından ciddi risk oluşturduğunu bildiren uzmanlar, çapı 2-3 santimetreden büyük, derinin altına kadar inen yanıklar ve elektrik yanıklarının, mutlaka hastanede doktor kontrolünde tedavi edilmesi gerektiğini vurguluyor. Uzmanlar, yanık yerinin, olaydan hemen sonra temiz soğuk bir suyla, mümkünse musluk altında 5-10 dakika tutulması gerektiğini ifade ederek, yanık yerine asla yağ, krem, diş macunu, kolonya, pudra gibi maddeler uygulanmaması konusunda da uyarıyor. Eğer yanık yerinde üzerinde içi sıvı dolu küçük kesecikler (veziknnde herhangi bir sıkı turnike veya bağ bağlamayın.üller) oluşmuşsa bunların kesinlikle ellenmemesi ve patlatılmaması gerektiğini kaydeden uzmanların diğer önerileri ise şöyle: "Yanık alanını ve etrafını Betadin solüsyonu ile temizleyin. Temiz bir sargı beziyle yanık yerinin üstünü tam olarak kapatın. Kesinlikle pamuk kullanmayın. Yanık yerini basınç ve sürtünmeden korumak gereklidir. Bu nedenle yanık yerinin üzerine çok sıkı bandaj uygulayın. Yanık pansumanı için derhal bir sağlık kurumuna başvurun." BÖCEK SOKMALARI VE GÖZDEKİ YABANCI CİSİMLER Uzmanlar, böceğin soktuğu yerin kesinlikle kaşınmamasını, üzerine soğuk kompres uygulanarak şişliğin oluşmasının azaltılmaya çalışılmasını öneriyor. Böceğin soktuğu yer ağız boşluğundaysa (dil, boğaz) oluşabilecek şişlik ve reaksiyonun boğulma tehlikesi doğurabileceğini belirten uzmanlar, bu sebeple derhal hekime başvurulmasının yerinde olacağını bildiriyor. Uzmanlar, gözün tahriş olduğu durumlarda ise temiz ve bol suyla gözün iyice yıkanmasını öneriyor. Bunu yaparken göze kesinlikle elle temas edilmemesi ve ovuşturulmaması gerektiğini ifade eden uzmanlar, "Steril bir gazlı bezi göz ve çevresini iyice örtecek şekilde kapatın. Bunu yaparken uyguladığınız tamponun göze basınç uygulamamasına dikkat edin. Şüphelendiğiniz bir durum ya da gözde aşırı tahriş varsa, derhal doktora başvurun" tavsiyesinde bulunuyor.