İlk gelen işi alır
Abone ol40 yıllık ihale yönetimi rafa kaldırıldı. Yurtdışına elektrik satış iznini en çok para veren değil ilk başvuran alacak
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde önceki gün yapılan elektrik
dağıtımıyla ilgili görüşmelerde ilk etapta beş madde Genel Kururdan
geçti. Ancak Meclis' te kabul edilen ikinci madde, akıllarda soru
işareti bırakan ifadeler içeriyordu. Kanun Tasarısı'nın ikinci
maddesinin (f) bendi, AKP milletvekilleri tarafından verilen bir
değişiklik teklifiyle şu şekilde Meclis'ten geçirildi: "İthalat ve
ihracatta enterkoneksiyon kapasite tahsisi TEİAŞ'a yapılan
başvurulara göre, TEİAŞ tarafından yapılır. Yapılan ithalat ve
ihracat sözleşmelerine göre, ilk başvuran ilk kapasiteyi kullanır
prensibi uygulanarak, kapasite doldurulana kadar kapasite tahsisi
yapılır."
Madde bu şekliyle büyük bir anlam ifade etmiyor. Ancak şu anda
Türkiye'den yurtdışına elektrik satışı yapan kurumlara
bakıldığında, sadece bir tek özel şirket olduğu dikkat çekiyor.
Şirketin adı Karadeniz Toptan Elektrik Ticaret (Kartet) AŞ.
Elektrik satişı yaptığı ülke ise Irak. "Irak'a Dostluk Enerjisi"
kapsamında 2003 yılında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'ndan satış
için lisans alan ve Irak Hükümeti'yle 2013 yılına kadar sözleşmesi
bulunan Kartet, bu ülkeye geçen yıl 1.3 milyar kilowatsaat elektrik
satişı yaptı. Bu yıl bu rakamın 1.7 milyar kilowatsaate çıkacağı
öngörülüyor.
AB'ye aykırı
Yasada yapılan bu değişiklikle,
Irak'a elektrik satışını sadece Kartet yapabiliyor. Üstelik,
herhangi bir hat üzerinden elektrik satışının ihaleyle yapılmasının
da önüne geçiliyor. Yani devlet, yıllardır süren ihale yönteminden
vazgeçiyor. Yasanın eski haline göre, bu hat için EPDK tarafından
onay verilmesi gerekiyordu. Düzenlemeyle EPDK'da olan yetki TElAŞ'a
devrediliyor, "İhracat sözleşmelerine göre" ibaresi de konulunca,
mevcut sözleşmesi bulunan tek şirket olan Kartet'in dışında başka
bir şirket Irak pazarına giremiyor. Kartet'in, Irak Elektrik
Bakanlığı ile yaptığı sözleşmeye göre, hem Irak'a elektrik satişı
yapma hem de yeni iletim hattı kurma opsiyonu bulunuyor. Yasanın
mevcut hali, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne sunduğu ulusal programın
taahhütlerine de aykırı. AB'ye verilen taahhüde göre, elektrik
iletim hatlarının ihracat veya ithalat yapmak isteyen firmalara
ihale yoluyla ve belirli sürelerde verilmesi gerekiyor. Bu
doğrultuda EPDK'nın hazırladığı ve TEİAŞ'a sunduğu kapak zarf ile
ihale yapmasını ve en fazla bir yıllık kapasite tahsisi yapılmasını
içeren bir yönetmelik bulunuyor. Kartet, bu yönetmeliğe karşı
"kazanılmış hakkın yitirilmesi" gerekçesiyle dava açtı. Bu dava
süreci devam ediyor.
Başkası giremiyor
Oysa Meclis'te kabul edilen yasa, "ilk başvuran ilk kapasiteyi
kullanır" ifadesiyle hem süre açısından bir kısıtlama getirmiyor
hem de aynı ülkeye aynı hat üzerinden satiş yapmak isteyen Kartet
dışındaki diğer firmaların önünü kapatmış oluyor. Kabul edilen
yasanın 2. maddesinin içinde bir başka dikkat çeken nokta ise özel
sektörün iletim hatti kurması durumunda tamamını istediği süreyle
kullanabilecek olması.
Yasa böyle çıktıysa şartları yerine getiren tek
firmayız
Yeni düzenlemeyle avantaj sağlayan Kartet firması 1948 yılından bu
yana faaliyet gösteren Karadeniz Holding'e ait. Firmanın başında
Osman Karadeniz bulunuyor. Yönetim Kurulu Başkanı Osman
Karadeniz'in kardeşi Nuri Doğan Karadeniz, Beyaz Enerji
operasyonunda gözaltına alınmış ve tutuklu yargılanmıştı.
Karadeniz, düzenlemenin mevcut şartlarda Kartet'e yarayacak olması
üzerine VATAN'ın sorularını yanıtladı. Karadeniz, "Henüz
inceleyemedik. Ama yasanın Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilen
şekli aktardığınız gibiyse bu şartları yerine getiren tek firmanın
biz olduğumuz doğrudur" dedi.
Diğer hatlar da var
Karadeniz, Türkiye'nin
diğer komşularına ulaşan elektrik hatları da olduğunu, bu yasal
düzenlemeyle başka şirketlerin de bu bölgelere elektrik
satabileceklerini belirtti. Ancak yasanın "yapılan ithalat ve
ihracat sözleşmelerine göre" ifadesini içermesi nedeniyle şu
aşamada hiçbir özel sektör şirketinin başvuru yapma yeterliliği
bulunmuyor. Karadeniz, Irak hükümeti ile 2013 yılına kadar elektrik
satım sözleşmeleri bulunduğunu aktardı. "Yasa bu şekilde çıktıysa
kesinlikle başvuruyu yaparız" diyen Karadeniz, Bulgaristan ve
Yunanistan kapılarının da çok önemli olduğunu ifade etti.
İtirazımız rekabete değil
EPDK'nın hazırladığı
yönetmeliğe itirazlarının rekabet yönünden olmadığını ifade eden
Karadeniz, "EPDK, AB direktifleri doğrultusunda bir yönetmelik
hazırladı. Ancak Türkiye'nin özellikle doğu bölgesindeki
şartlarının böyle bir rekabetçiliği kaldırma şansı yok. Bizim
önerimiz doğu ve bati olmak üzere iki ayrı bölgede
değerlendirilmesiydi. itirazımız tamamen teknik itirazlardan
oluşuyor" dedi. Beyaz Enerji operasyonu kapsamında kendisine
yönelik suçlamalar nedeniyle hiçbir ceza almadığım da ifade eden
Karadeniz, "Ancak buna rağmen yedi ay hapiste kaldım, iddianamede
dahi para cezası isteniyordu. Buna rağmen hapiste kaldım" dedi.
Karadeniz'in, dönemin TEAŞ Genel Müdürü Muzaffer Selvi ve
yardımcısı Ünal Peker'e toplam 68 bin dolar rüşvet verdiği iddia
edilmiş, Karadeniz ise borç verdiğini söylemişti.
www.vatanim.com.tr