Bir yazımda İstanbul eski valisi Erol Çakır’ın,
kamu ihalelerinde müteahhitler üzerinde kurduğu baskıları
yazmıştım. Bugün ‘ihalelerin’ bir başka boyutunu
gündeme getirmek istiyorum. Gerçi bir süre önce bazı maddeleri
değişen yeni İhale Yasası’nda artık bu durumlar pek yaşanmıyor ama
eski ‘İhale Yasası’na göre bazı müteahhitlerin
kamu ihalelerini büyük indirimler yaparak aldıklarını
görüyoruz.
”Kalite” değil “kırım”ın esas
alındığı devlet ihalelerinde, yüzde 98’lere varan indirimlerle işi
alan müteahhitlerin adeta can ve mal ile oynadıkları ortaya
çıkıyor. İhalelerde en düşük teklifi veren bu firmaların yaptığı o
kamu binalarının, olası bir depreme dayanıklılığının tartışıldığı
şu günlerde, asıl suçlunun, “İhale Yasası” olduğu
olduğu görüşü ağırlık kazanıyor.
İhale Yasası’na ‘uymak uğruna’ yüzde
98’e varan indirimlerle kamu inşaatlarının yapımını
üstlenen bu firmalar, hem kendilerini hem de vatandaşın can ve
malını tehlikeye attıklarının aslında bilincinde ve farkında
olarak, ateş ile oynamalarının bedelini vatandaşa ödetmekte
tereddüt dahi göstermemişler.
Türkiye’de meydana gelen depremlerde hasar gören yapıların başında,
hastaneler, okullar, köprüler ve diğer kamu binalarının gelmesi
dikkatleri daha önceki İhale Yasası’na çevirirken, müteahhitlerin
100 milyarlık işte , kırım rakamını 90 milyarlı rakamlara
düşürmesinin de korkunç sona zemin hazırladığı açıkça görülüyor.
Böyle olunca da kullanılan düşük kaliteli beton, gereğinden az
kullanılan demir ve vasıfsız elemanların neden olduğu kalitesiz
işçilik, can ve mal kaybında en önemli faktör olarak öne
çıkıyor.
İhale Yasası’nın getirdiği “en düşük teklif”
sisteminin yan ısıra, “siyasetçi-yerel yönetim-müteahhit
firma”dan oluşan üçgenin de feci sonu hazırlayan faktörler
içinde yer aldığı görülüyor.
Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde, eski ihale yasasına göre yapılan
inanılmaz ölçüdeki fiyat kırımlı bazı örnekleri fazla yorum
yapmadan görüşlerinize sunuyorum.
Örnek: 1
Bilecik Adliye Binası inşaatı:
Keşif bedeli 1 trilyon 150 milyar lira.
En yüksek kırım oranı yüzde 98
Örnek: 2
İstanbul Bahçelievler Huzurevi inşaatı:
Keşif bedeli 577 milyar lira.
En yüksek kırım oranı yüzde 82
Örnek: 3
Anadolu Otoyolu Akıncı kesimi onarım işi:
Keşif bedeli 350 milyar lira En yüksek kırım oranı yüzde 81
Kazanan firma: Hazal Proje.
Örnek: 4
Van Çatak Toyga 16 adet affet konutu inşaatı:
Keşif bedeli 440 milyar lira.
En yüksek kırım oranı yüzde 63.10
Kazanan firma: Emel İnşaat.
Yukarıda okuduğunuz örnekler gibi, elimde bulunan
resmi belgelerden, bir iki yıl öncesine kadar, yüzde 60’şın altına
düşmeyen kırımlarla alınan ihalelerin yüzlerce örneğini
sıralayabilirim. Deprem kuşağında olan ülkemiz için varsın uzmanlar
her gün uyarılarda bulunsun. Bazı örneklerini gördüğünüz ihalelerle
verilen-alınan kamu binaları-yapıları tamamlandı! Halkımızın
hizmetine sunuldu(!) bile...