İDLİB'de durumlar çok karışık. Rusya ile ABD arasındaki Suriye iç savaşında son sahne şu anda İdlib'de oynanıyor. Rusya bombardımana girişirken, 4 milyon sivilin yaşadığı İdlib dünya gündeminin ilk sırasına oturdu. Türkiye ise Eylül 2017'de Rusya ile anlaşarak girdiği İdlib'de karışık bir pozisyonda. Peki İdlib şu anda tam olarak kimin elinde, Türkiye sınırının neresinde, kimin için ne kadar önemli? Gelin tüm soruların yanıtı olan İdlib haritasına ve son duruma bir gözatalım. İDLİB NEREDE? : Doğusunda Halep, güneyinde Hama olan İdlib, Türkiye'nin Hatay iliyle sınır komşusu. İdlib, kuzeyinde Hatay'ın Reyhanlı ilçesine, batısında Yayladağı, Güveççi'ye komşu. Şu anda İdlib üzerinden ABD ile Rusya arasında güç savaşı yaşanıyor. İdlib, askeri ve siyasi açıdan bölgedeki birçok aktör için stratejik öneme sahip. İDLİB KİMİN ELİNDE SON HARİTASI : İdlib'in dört bir yanı bir başka askeri güç tarafından sarılmış durumda. ÖSO'nun elindeki son kale olarak gösterilse de İdlib'de bir çok örgüt bulunuyor. Türk askeri ise Eylül 2017'de İran ve Rusya’nın garantörlüğünde uzlaşıya varılan çatışmasızlık bölgeleri için İdlib’e girmişti. Türk askerinin İdlib'de gözlem noktaları bulunuyor. TÜRKİYE İLE RUSYA KARŞI KARŞIYA GELİR Mİ? : İdlib operasyonunun Moskova ile Ankara arasında nasıl şekilleneceği henüz resmi olarak duyurulmadı. İki ülkenin İdlib'de 'ılımlı muhalif' ayrımıyla ilgili fikir ayrılığı yaşama ihtimali var. Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkiler S400 füzeleri alma düzeyine kadar ilerlemiş durumda. Haliyle iki ülkenin İdlib'de askeri olarak karşı karşıla gelmesi bekleniyor. İDLİB'İN ÖNEMİ : İdlib Vilayeti, bölge aktörlerinin her biri için kendi çıkarları doğrultusunda stratejik öneme sahip. Suriye'de Beşar Esad açısından 2011'den bu yana devam eden iç savaşın büyük oranda sona ermesi ve zaferini ilan etmesi anlamına gelecek. İdlib'in yeniden Suriye hükümetinin kontrolüne geçmesi Esad'ın yanı sıra İran ve Rusya'nın da bölgedeki nüfuzlarını güçlendirmek açısından önemli bir hedef. İdlib Türkiye için neden önemli? : İdlib, Astana Mutabakatı çerçevesinde Suriye'de oluşturulan dört Gerilimi Azaltma bölgesinden biri olarak belirlenmişti. Mutabakat kapsamında Türkiye İdlib içine 12 gözlem kontrol noktası kurdu. Bunların aralarına Rusya 10, İran da 7 gözlem noktası yerleştirdi. Bölge, savaşın çıktığı 2011'de Türkiye'ye ilk sivil göçün yaşandığı ve yabancı savaşçıların da Suriye'ye en fazla geçiş yaptığı yerdi. BÜYÜK BİR GÖÇ DALGASI : İdlib hem Fırat Kalkanı hem de olası bir göç dalgası sebebiyle Türkiye'yi yakından ilgilendiriyor. Yaklaşık üç milyon kişinin İdlib'e yönelik bir operasyon ile Türkiye'nin kapısına yığılma ihtimali bulunuyor. BM, olası bir operasyonda 800 bin kişinin göçe zorlanacağı ve 'insanlık felaketi yaşanabileceği' uyarısında bulunuyor. Türkiye'nin sınırları ise artık kapalı. TÜRKİYE PAKİSTAN GİBİ OLUR UYARISI : Göç dalgası yaşanması durumunda çok sayıda farklı cihatçı, Selefi, el Kaide'ci örgüte mensup savaşçıların da Türkiye'ye geçmesinden kaygılanılıyor. Suriye'deki gelişmeleri yakından izleyen uzmanlardan Aymenn Jawad al Tamimi, Türkiye'nin savaşın başında açtığı sınırlarla sivillerin yanı sıra 'ülkeye giren savaşçılarla, bu tip terörist ağların merkezi haline gelmiş olabileceğini söyleyip "Pakistan gibi oldu" diyor. İDLİB'İ ESAD'IN ALMASI NE ANLAMA GELİR? : İdlib, 2011'de başlayan savaşta muhaliflerin elinde kalan son büyük yerleşim bölgesi. Suriye ordusunun kapsamlı bir harekâtla bu vilayeti muhaliflerden geri alması uzmanlara göre 'yedi yıldır süren savaşı Beşar Esad'ın kazandığı' anlamına gelecek. İDLİB'DEKİ ÖRGÜTLER HTŞ : İdlib, farklı silahlı örgütlerin kurduğu ve bünyesinde el Nusra ile Ahrar'uş Şam'ı barındıran çatı örgütü Fetih Ordusu tarafından 2015'te ele geçirilmişti. Şimdi İdlib'in yüzde 60'ı, El Kaide'nin Suriye kolu El Nusra'dan dönüşen cihatçı Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) örgütünün kontrolünde. Lideri, eski El Nusra mensubu Ebu Muhammed Colani. TÜRKİYE HTŞ'Yİ TERÖR ÖRGÜTÜ SAYDI : Türkiye geçen hafta Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'yle Heyet Tahrir el Şam (HTŞ)'yi terör örgütleri listesine aldı. Resmi gazetede 29 Ağustos tarihli yayımlanan kararnamede El Nusra'nın adının Heyet Tahrir el Şam olarak güncellendiği belirtildi. Suriye uzmanı Fransız akademisyen Fabrice Balance HTŞ cihatçılarını 'çok iyi organize, savaşa hazırlıklı' olarak tanımlıyor. HTŞ çoğunlukta olmak üzere İdlib'de 30 bin savaşçı olduğunu tahmin ediliyor. Heyet Tahrir El Şam'ı oluşturan gruplar şunlar : *Şam'ın Fethi Cephesi (Eski adıyla Nusra Cephesi), *Ensar el-Din Cephesi, *Ceyş el-Sunna, *Liva el-Hak, Nurettin Zengi Hareketi HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani kimdir? : Asıl adı Usame el-Haddavi olan Ebu Muhammed Colani, El-Kaide’ye katılmadan önce Şam Üniversitesi tıp fakültesinde öğrenim görüyordu. 2011’de Suriye krizinin başlamasından sonra IŞİD Lideri Ebu Bekir el-Bağdadi, Colani’yi Suriye’deki operasyonların komutanı olarak Suriye’ye gönderdi. Suriye’de Nusra Cephesi adıyla yapılan çok sayıdaki kanlı eyleme liderlik eden Ebu Muhammed Colani ile Ebu Bekir Bağdadi’nin arası, Bağdadi’nin 2013 yılında Nusra ile birleşerek Irak-Şam İslam Devleti kurduğunu açıklaması ve Colani’nin ise birleşmeyi reddetmesi sonucu açıldı. Colani hakkındaki gerçek ne? : Hiçbir fotoğrafının veya görüntüsünün bulunmaması, Ebu Muhammed Colani adlı bir kişinin gerçekte var olup olmadığını bir süre için tartışmalı hale getirdi. El-Cezire televizyonu, 2013 yılının ağustos ayında Ebu Muhammed Colani ile yaptığını öne sürdüğü bir röportaj yayımladı.