Hürriyet'in manşet haberinin öyküsü

16 Temmuz cumartesi si günü Hürriyet gazetesini okuyanlar bir haberle karşılaştı. Manşetten verilen haberin başlığı 'Fişlenen yıllar'dı.

Haberin konusu 1983, 1984 ve 1985 yılına ait Emniyet fiş kayıtlarının hâlâ silinmemesi ile ilgiliydi. Oysa bu haberden altı gün önce Türkiye gazetesi Mutlu Çölgeçen imzaszıyla okurlarına skandalı sunmuştu.

Bu haber 10 Temmuz günü Türkiye gazetesinde Mutlu Çölgeçen imzasıyla çıkmıştı. Hürriyet bu haberden esinlenerek Soner Gürel imzalı haberle konuyu 6 gün gün sonra yani 16 Temmuz 2005'te yeniden işledi hem de yeniymiş gibi sunarak..

Hürriyet'in esinlenmiş olduğu haberin asıl kaynağı daha da eski aslında. Buraya kadar yapılan tespitler doğru ancak eksik.. Zira Zaman gazetesi bu haberi tam 21 gün önce yazmıştı...

Gazetenin 25 Haziran 2005 tarihli sayısında Sedat Günenç'in Ankara mahreçli haber Hürriyet'in de Türkiye'nin de yazdıklarıyla aynı içeriği paylaşıyor.

Yani Mutlu Çölgeçen Sedat Güneç'in haberini Hürriyet de Türkiye'nin haberini izlemiş gibi. Yorum siz değerli okurların...

Haberler ve tarih sıralaması

İşte Zaman'ın haberi (25.06.2005)

1983, 1984 ve 1985 yıllarında suç iddiasıyla açılan; ancak beraat, af ve zamanaşımı gibi sebeplerle düşüm ya da iptal edilmesi gereken fişlerin iptal edilmediği ortaya çıktı.
Bu tarihlerde işlediği suçtan beraat eden vatandaşlar güvenlik birimlerince halen aranmaya devam ediyor. Arama kaydı düşmesi gerektiği halde düşüm işlemlerinin yapılmadığını ortaya çıkaran İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat Harekât ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığı (KİHBİ), bilgi girişi yapan Milli Savunma Bakanlığı ASAL Daire Başkanlığı ile jandarma ve Emniyet’i uyardı. KİHBİ Daire Başkanlığı, gönderdiği uyarı yazısında veri girişlerindeki aksaklığın vatandaşların mağduriyetine neden olduğuna dikkat çekildi. Uyarıda, öncelikle ‘aranıyor’ ibareli tüm kayıtların, adli makamlarla irtibat kurularak, aranmadığı tespit edilen şahısların düşüm iptal işlemlerinin bir an önce yapılması isteniyor. Suç işlediği iddia edilen kişiler hakkındaki fişler KİHBİ bünyesindeki bilgi sisteminde tutuluyor. Ancak bilgi sistemine veri giriş ve iptalinin işlemlerinin sağlıklı ve süratli yürütülememesi birçok vatandaşın beraat etseler dahi tekrar gözaltına alınarak mağdur edilmesine neden oluyor. KİHBİ’nin uyarısı üzerine Emniyet Genel Müdürü Gökhan Aydıner, 81 il emniyet müdürlüğüne gönderdiği genelgede bilgi girişi yapan tüm birimlerin nitelikli personel ile takviye edilmesini istedi. Sedat Güneç

İşte Türkiye'nin haberi 'Fiş' uyarısı (10. 07.0225)

İçişleri Bakanlığı, beraat, af ve zaman aşımı gibi sebeplerle düşen ve iptal edilen takip fişlerinin iptal edilmesi konusunda uyarıda bulundu. Yazıda işlediği suçtan beraat eden vatandaşların güvenlik birimleri kayıtlarında halen aranmaya devam ettiği, bunun da kişileri zor durumda bıraktığı ifade edildi.
İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat Harekât ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığı (KİHBİ), Milli Savunma Bakanlığı Asker Alma Daire Başkanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü’ne gönderdiği yazıda adli makamlarla irtibat kurularak aranmadığı tespit edilen şahısların düşüm iptal işlemlerinin bir an önce yapılmasını istedi. İçişleri Bakanlığı KİHBİ’nin uyarısı üzerine Emniyet Genel Müdürü Gökhan Aydıner de 81 ilin emniyet müdürüne gönderdiği genelgede bilgi girişi yapan bütün birimlerin nitelikli personel ile takviye edilmesini istedi. KİHBİ, suç işlediği iddia edilen kişiler hakkındaki fişleri bünyesindeki bilgi sisteminde tutuyor. Bilgi sistemine veri giriş- iptal işlemlerinin sağlıklı ve süratli yürütülememesi ise birçok vatandaşın beraat etse bile tekrar gözaltına alınmasına sebep oluyor. > Mutlu Çölgeçen

İşte Hürriyet'in haberi Fişlenen yıllar (16.07.2005)

İçişleri Bakanlığı'nın ısrarlı talimatlarına rağmen 12 Eylül askeri dönemi sonrasına rastlayan üç yıla ait emniyet fiş kayıtlarının hala silinmediği ortaya çıktı.
Skandal, ilk olarak 2004 yılında, yurtdışına çıkamayan veya polis tarafından gözaltına alınan bazı kişilerin şikáyetleri üzerine patlamıştı.

Emniyet’in arşivi otomasyon sistemine geçirilirken, 12 Eylül’den sonraki 3 yıl boyunca yapılan fişlemelerin imha edilmediği ortaya çıktı. Skandal, arama kararı kalkan veya beraat eden vatandaşların gözaltına alınma şikayetleri üzerine patlak verdi. İçişleri’nin uyarısına rağmen kayıtlar silinmedi.

EMNİYET Genel Müdürlüğü, ocak ayından itibaren otomasyona geçerek bütün illerdeki kayıtları İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık ve İstihbarat Harekat Bilgi Toplama Daire Başkanlığı Bilgi Sistemi’nde toplamaya başladı. Bunun ardından vatandaşların şikayetlerinin artması üzerine bu konuda araştırma başlatıldı. Sistemdeki veriler üzerinde yapılan ilk araştırmalar, 12 Eylül askeri döneminin hemen sonrasına rastlayan 1983, 1984 ve 1985 yıllarına ait arama fişlerinin halen imha edilmediğinin tespit edilmesiyle sonuçlandı. Skandal, İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu’nun 2004 başında eski kayıtların silineceğine yönelik sözünün yerine getirilmediğini de ortaya koydu.

ARANIYORLAR

Turgut Özal’ın Başbakan olduğu bu yıllarda aranan, hakkında dava açılan, dava açıldıktan sonra beraat eden kişilerin fişlerinin Emniyet’te halen saklandığı, bu kişilerin halen ‘Aranıyor’ gözüktüğü belirlendi. 1985 ve sonrasına ilişkin kayıtlardaki araştırmalar devam ederken bir yandan da İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat Harekat ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığı yaptığı araştırmanın ardından emniyet ve jandarmayı fişlerin yok edilmesi konusunda 2 Haziran 2005 tarihli bir yazıyla uyardı. Bu yazıda, 8 ayrı şikayetin tarihi de yer aldı.

GÜNCELLEYİN

Yazıda, söz konusu tarihlere ait kayıtların düşülmesi ve arşivlerin güncellenmesi talimatı verdi. Yazı üzerine harekete geçen Emniyet Genel Müdürü Gökhan Aydıner de yazıyı tüm emniyet birimlerine gönderdi. Aydıner kişi hak ve hürriyet ihlallerinin önlenmesi acısından uygulamada gerekli özen ve hassasiyetin gösterilmesi talimatını verdi. Aydıner 81 il emniyet müdürlüğüne gönderdiği genelgede özetle şu uyarılarda bulundu:

İPTAL EDİN

‘KİHBİ’de (Kaçakçılık ve İstihbarat Harekat Bilgi İstemi) ‘ARANIYOR’ ibareli tüm kayıtların adli makamlarla irtibat kurularak, aranmadığı tesbit edilen şahısların düşüm/iptal işlemlerinin yapılması, hakkında herhangi bir müzekkere, talimat, yazı temin edilemeyenlerin kayıtlarının iptal edilmesi, gönderilen bilgisayar çıktıları ile il güvenlik kuvvetlerinin tasniflerindeki kayıtların karşılaştırılması sonucu; il bilgi toplama birimlerinin tasniflerinde olmadığı halde bilgisayarda kaydı bulunanların tesbiti halinde iptal işleminin yapılması gerekmektedir.

DÜŞÜLMEMİŞ

Her takvim yılı sonunda Cumhuriyet savcılıklarınca hazırlanarak gönderilmesi gereken listelerin esas alınarak aranması devam edilmesi istenenlerin kayıtlarının tutulmaya devam edilmesi, diğerleri ile ilgili adli birimlerle ilişki kurularak iptal işleminin yapılması, bu listeleri göndermeyen Cumhuriyet Savcılıklarından talepte bulunarak bu listelerin alınıp gerekli işlemlerin yapılması, ilgi (a,b,c,d) sayılı yazılar ile istenmişti. Ancak KİHBİ- Bilgi Sistemi’nde yer alan 1983, 1984 ve 1985 yıllarına ait kayıtlar üzerinde yapılan incelemelerde kayıtların bir çoğunun düşüm/iptal işlemlerinin yapılmadığı tespit edilmiştir.’

FİŞ ZİRVESİ

1983’ten itibaren tutulan kayıtların güncelleme işlemlerinin KİHBİ’nin belirttiği süre içinde yapılmaması üzerine geçtiğimiz günlerde, Milli Savunma Bakanlığı ASAL Daire Başkanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün üst düzey yetkilileri bir araya geldi. Toplantı sonucunda şu önemli kararlar alındı:

Bilgi sisteminde ‘Aranıyor’ gözüken kayıtlar, il güvenlik kuvvetlerinin kendi kayıtlarından karşılaştırılarak adli talebe dayanmayanların düşüm veya iptal işlemleri yapılacak.

Adli makamların müzekkereleri gereği veya askeri suçlardan dolayı aranan kişilerin yakalanmaları durumunda, güvenlik kuvvetlerince aynı gün düşüm ve iptal işlemi yapılacak.

Adli makamlarca çıkarılan yakalama emri, tutuklama/gıyabi tutuklama kararı ile aranması istenen kişilerin kayıtları, bu talebin güvenlik kuvvetlerine ulaştığı gün KİHBİ’ye girilecek.

DAVA AÇIYORLAR

Mahkeme tarafından beraat eden ya da hakkındaki arama kararı kaldırılan vatandaşlar, emniyetteki söz konusu kayıtlar nedeniyle gözaltına alındı. Üst düzeydeki bir emniyet yetkilisi, ellerinde onbinlerce kayıt bulunduğunu belirterek, ‘Bunlar savcılıklardaki kayıtlarla karşılaştırılmalı ve düşümler yapılmalı. Ancak gerek personel yetersizliği, gerekse teknik imkansızlıklar nedeniyle gecikmeler oluyor’ dedi. Mağdur duruma düşen vatandaşların İçişleri Bakanlığı aleyhine ‘usulsüz gözaltılar’ nedeniyle tazminat davaları açmalarının söz konusu olduğuna işaret eden aynı yetkili, bu durumun önlenmesi için sık sık genelge yayımlayarak personeli uyardıklarını kaydetti.

O’nun dönemi

EMNİYET kayıtlarında hálá silinmediği ortaya çıkan eski arama kayıtları, Turgut Özal’ın başbakanlık yaptığı 1983-1985 yıllarına ait. Askeri dönem sonrasında 13 Aralık 1983’te başbakan olan Özal, 9 Kasım 1989’a kadar bu görevde kalmış, daha sonra cumhurbaşkanı seçilmişti. Özal, 1993’te yaşamını yitirene kadar da bu görevde kalmıştı. (Soner Gürel)