Hükümet sonunda buna da el attı!

Hükümetin, bir kanun hükmünde kararnameyle Türkiye Bilimler Akademisi'ne (TÜBA) üye seçimi ile ilgili aldığı yeni karara tepkiler çığ gibi büyüyor. Üyelerin üçte birini hükümet, üçte birini ise YÖK'ün seçecek olmasına tepki gösteren TÜBA üyeleri ise hükümetin kararını yaratacağı tehlikeyi şöyle özetledi:

"Bu karar kabul edilirse TÜBA dünya bilim camiasından dışlanır" 

TÜBA üyelerinin bu konudaki düşünce ve değerlendirmeleri şöyle:

'DÜNYADA ÖRNEĞİ YOK'

Prof. Dr. Yücel Kanpolat (TÜBA Başkanı-Tıp): Dünyadaki akademilerde olmazsa olmaz bazı kurallar vardır. Bir tanesi kendi başkanlarını, üyelerini kendileri seçmeleridir. İkincisi akademinin devletten, sanayiden bağımsız olması şarttır. Bu bağımsızlık gereklidir. Devlet, 'Ben parayı veririm, ben denetlerim' dememelidir. Biz bunu hep söylemeye çalıştık ve savunduk. Biz ısmarlama bir şey yapamayız. Bize telkin olamaz. Araştırmalarda şu sonucu bulacağız diye yola çıkamayız, bilimde kurgulamak yoktur. Bizim bağımsız olmamız onun için gereklidir. Yanlış da yapabiliriz, yanlışı da savunabiliriz ama en önemlisi bizim özgür olabilmemizdir. Dünyada böyle bir örnek yoktur. Biz yönetim olarak bir emrivakiyle karşı karşıya kaldık. Dünyadan tepkiler gelirse bunu anlatmakta zorlanabiliriz.

SEÇİLEN İÇİN DE ONUR KIRICI

Prof. Dr. Ayşe Erzan (TÜBA Asli Üyesi-Fizik): Böyle akademi olmaz. Böyle bir düzenlemeyi, işgüzarlıktan mı, bilgisizlikten mi, aşırı bir kontrol isteğinden mi getiriyorlar bilmiyorum. Neticede tüm özerk yapıları ortadan kaldırma gayreti mi, insan anlamakta zorlanıyor. Böyle bir akademide doğrusu çalışmak istemem. Dünyanın hiçbir yerinde, üyelerin hükümet ya da akademi dışından, herhangi bir kurum tarafından atanması diye bir uygulama yok. Bilim akademileri kendi üyelerini mevcut üyeleri tarafından seçiyorlar. En az 400 yıllık bir gelenek. Bu geleneğin sürmesinin çeşitli nedenleri var. O ülkenin politik güçlerinden, birtakım çevrelerden bağımsız olmaları, onlara başka türlü bir saygınlık getiriyor.

Hükümet bilim adamı atarsa, o atadığı insanlara da yazık bence. O atanacak insanların içinde de değerli bilim insanları vardır. Hükümetin emriyle bir akademi üyeliğine atanmak bence onur kırıcı bir şeydir.

'DÜNYA BİZİ DIŞLAR'

Prof. Dr. Tosun Terzioğlu (TÜBA Asli Üyesi - Matematik): Dünyada birçok ülkede bilim akademileri var. Bu akademilerin başlıca özelliği özerk olmaları, tarafsız ve güvenilir olmaları.  Üyelerin hükümet veya YÖK, veya herhangi bir akademi dışındaki bir kuruluş tarafından seçilip atanması bir bilim akademisinde olmayacak bir şeydir. Korkarım TÜBA eğer bu son alınan karar uygulanırsa, dünya bilim camiasından dışlanır. Biz bu endişeyi ciddi olarak taşıyoruz. Ve şimdiye kadar başka ülkelerdeki bilim insanlarından gelen, akademilerden gelen resmi tepkiler bu endişemizi daha da artırmakta.

'KARAR ÖZERKLİĞİN SONU'

Prof. Dr. Bozkurt Güvenç (TÜBA Şeref Üyesi-Sosyal Antropoloji): TÜBA akademik kuruluşlar içinde özerk statüsünü koruyan tek kurumdu. Özerklik, akademik özgürlüğün hukuki güvencesidir. Biz TÜBA'da buna sahiptik, bu özgürlüğü yaşıyorduk. Buna şimdi son verildi. Birkaç sene sonra bütün üyeler siyasi erk tarafından tayin edilmiş olacak, yani bir bakıma devlet memuru olacaklar. Akademik kimlikleri olabilir ama siyasetin beğendiği akademisyenler olacaklar. Bu da özerkliğin sonudur.

'ÖNCE KONUŞULSAYDI'

Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı (TÜBA Asli Üyesi-Psikoloji): Karara üzüldüm ve yanlış buldum. Bu karardan önce TÜBA yönetimiyle, başkanıyla, üyeleriyle, konseyiyle konuşulması yararlı olurdu. Ancak bu yapılmamış ve birdenbire böyle bir emrivaki yapılmış. Şöyle ki, bir bilim akademisi, bilimsel liyakata göre üye seçer. Akademi demek için böyle olması gerekir. Bütün dünyada bu böyledir. Üçte biri hükümet, üçte biri YÖK tarafından atanması kabul edilemez. Bu bilimsel liyakattan çıkar, başka kriterlerin kullanılması haline gelir. Bu da akademiyi akademi olmaktan çıkarır. Bu kanun hükmünde kararname uygulamaya konursa, TÜBA dünyadaki bütün akademik kuruluşlardan çıkarılır.