Hükümet 4 santrale el koyuyor

Enron'a ait Marmara Ereğlisi-Trakya Doğalgaz Kombine, Unimar'a ait Marmara Ereğlisi-Unimar Doğalgaz, Günay Çapan'a ait Esenyurt Doğalgaz ve Ova Elektrik'e ait Gebze-Dilovası santrallarına el koyulacak. HÜKÜMET, Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu'nun (DDK) raporuyla bazı usulsüzlükleri günışığına çıkan Yap-İşlet-Devret ile işletilen dört santrala el koyma kararı aldı. Devletin yüzde 85 alım garantisi verdiği, doğalgazla çalışan dört büyük santrala el koyacak olan hükümet, şirketlerin tahkime gitme olasılığına karşı ‘‘Yolsuzluklarınızı açıklarsam uluslararası arenada güç kaybedersiniz’’ restini çekecek. Enron'a ait Marmara Ereğlisi-Trakya Doğalgaz Kombine, Unimar'a ait Marmara Ereğlisi-Unimar Doğalgaz, Günay Çapan'a ait Esenyurt Doğalgaz ve Ova Elektrik'e ait Gebze-Dilovası santrallarına el konulacak. Enerji Bakanı Hilmi Güler, isim vermeden bazı YİD'lere el koyma operasyonunu doğrularken, tüm hazırlıkların tamamlandığını, düğmeye basmak için EPDK'dan yanıt beklediklerini bildirdi. Güler, ‘‘ÇEAŞ ve Kepez'in başına gelen onların da başına gelebilir. Benzer bir süreç işleyecek. Yolsuzluk denize dökülecek’’ dedi. Güler, YİD'lerde ‘‘epey karışık işlerin olduğunu’’ ifade ederek, bire yapılacak işlerin üçe maledildiğini, dolara eskalasyon uygulandığını, anlaşmaların ihlal edildiğini, maliyetlerin abartıldığını ve bunun sonucunda kredilerin şişirildiğini, bu yapılanların da enerji fiyatlarına yansıyarak hep yüksek fiyatla kamuya satış yapıldığını anlattı. Sözleşmelerin feshedilmesi durumunda olası tahkim faturasının hesaplanıp hesaplanmadığı sorusuna karşılık Güler, ‘‘Bütün hazırlıklar yapıldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın alternatifli olarak stratejisi belli. Biz burda şimdi uygulamaya geçmek üzereyiz, TETAŞ dahil olmak üzere hepsi hazır. Düğmeye basmak için son rötuşlar oldu, EPDK'dan haber bekliyoruz. Onun biraz hızlandırılması lazım. Yoksa bizim açımızdan herşey tamam’’ dedi. EPDK ile yaptıkları ortak çalışmanın sonucunu beklediklerini ardından düğmeye basacaklarını ifade eden Güler, hesapladıkları tahkim faturasını açıklayamayacağını belirtirken, buna karşın rakamın göze alabilecekleri bir rakam olduğunu kaydetti. Güler buna karşın bazı firmaların tahkime gitmeyi tercih etmeyebileceklerini vurguladı ve şöyle devam etti: ‘‘Türkiye büyük bir pazar. Bunlar da çıkarlarını düşünüyorlar. Onların uluslararası arenada repütasyonlarıyla ilgili, isimleriyle ilgili maliyetler de olabilir; yapılan anlaşmalar doğrultusunda. Onları da etkileyecek şeyler var, onlar da mutlaka bunların hesabını yapıyorlardır. Yapıyor olmaları lazım.’’ Güler, hükümetin ‘yolsuzluklarınızı açıklarsam uluslarası alanda isminiz zarar görür’ restini mi çektiği sorusuna, ‘‘Direkt olarak öyle söylemeyeyim ama karşılıklı olarak herşeyi görüşüyoruz. Biz önce onlara bir jest yapmalarını telkin ettik. O şekilde yapalım diye konuştuk. Daha sonra karşılıklı kartlarımızı açtık. Bu önemli. Şimdi iş çözümleniyor’’ dedi. YİD sorunun uzun süredir çözülememesinde etkili olan yatırımcı bankaların alınacak önleme nasıl yaklaşacağı konusunda ise Güler, ‘‘Hepsiyle görüştük. Bu işin çarpıklığını izah ettik. Biliyorlar durumu. Yani aynı durum onların ülkesinde olsaydı kabul edilir olamazdı. Bunun detaylarını kendileriyle görüştük’’ dedi. Maliyetleri bile bilinmiyor DDK'nın konuyla ilgili raporunda el konulacak santrallerden Trakya ve Unimar'ın toplam yatırım tutarına ait bilgilerin bulunmadığı belirtiliyor. Raporda dikkat çekilen bazı usulsüzlükler şöyle: YİD projeleri, yönetmeliğe aykırı, özensiz ve yüzeysel biçimde hazırlanmış yapılabilirlik raporları esas alınarak uygun bulunmuştur. Bazı projelerde yapılabilirlik raporu ise hiç alınmamıştır. Teklif edilen kredi faiz oranları ve masrafların gerçekliği tartışmalıdır. Gerçek miktarının üzerinde bildirilen yatırım tutarları, elektrik tarifelerinin yüksek olmasının en önemli nedenini oluşturmuştur. Hemen bütün projelerde yatırım tutarının şirketler tarafından gerçeğin çok üzerinde bildirildiği ortaya konulmuştur. Bildirilen yatırım tutarları içinde, maliyete eklenmemesi gereken ögeler sıkça yer almıştır. Proje tutarının yüzde 80'ini diğer harcamalar kalemi içinde gösteren örnekler vardır. İç kárlılık oranları ve özkaynak düşük gösterilmiştir. Sözleşmelerde sonradan defalarca yapılan değişikliklerle, projelerin toplam yatırım tuturları artırılmış, elektrik satış tarifeleri yükseltilmiş, işletme süreleri uzatılmış; devreye alma sayısında, erken üretim ve fazla üretim kurallarında her zaman idarenin zararına şirketlerin yararına düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Eskalasyon hesaplamalarında ticari gerçeklerle bağdaşmayan uygulamalar yapılmıştır. 3 adet doğalgaz santralinde yaklaşık olarak 60 milyon dolar fazladan ödeme yapılmıştır ve ödemeler artarak devam edecektir. Ortakların, şirkete yürürlükteki faiz oranlarını birkaç kat aşan oranlarda kredi açmış gibi gösterildiği örnekler bulunmaktadır. Bazı şirketler bildirdikleri yatırım tutarının çok üzerinde kredi ilişkisine girmişlerdir. Yolsuzlukların denize dökülmesi lazım BUNDAN sonra yeni YİD'e izin vermeyeceklerini, bunun yerine Yap-İşlet'leri tercih edeceklerini kaydeden Hilmi Güler, mevcut yolsuzluk dosyalarının da yargı sürecinde peşini bırakmayacaklarını vurguladı. Türkiye'de bilirkişilik kurumunda da sorun olduğunu belirten Güler, çok iyi delillendirme ve bunu hakim-savcılara iyi anlatma yöntemini uygulayacaklarını söyledi. Güler, ‘‘Yolsuzluğun denize dökülmesi lazım. Bunu da yapacağız’’ değerlendirmesini yaptı. 3 santrala 18-19 milyar dolar gidecekti HAZİNE tarafından hazırlanan ‘‘Enerjide Yeniden Yapılanma İçin Temel Strateji Raporu’’, YİD'lerin kamuya faturasını ortaya koymuştu. Raporda, 2019 yılına kadar Çapan, Unimar ve Enron'un sahip olduğiu santrallerine alım garantisi verilen elektrik satışı için 18-19 milyar dolar ödeneceğini hesaplanmıştı. Aynı rapora göre, bu santrallerin kamu tarafından satın alınması halinde oluşacak maliyet ise 1.8-2.3 milyar dolar olarak gerçekleşiyordu.