Hızlı tren hatlarına yönelik deprem erken uyarı sistemi geliştirilecek
Abone olGebze Teknik Üniversitesi (GTÜ) İnşaat Mühendisliği Bölümü tarafından Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) iş birliğinde yürütülen proje kapsamında geliştirilecek hızlı tren deprem erken uyarı sistemiyle risklerin azaltılması amaçlanıyor.
Gebze Teknik Üniversitesi (GTÜ) Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdullah
Can Zülfikar, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD)
desteklediği proje kapsamında çalışmaların 2019 yılında başladığını
belirtti.
Zülfikar, projenin 2 yıl içinde tamamlanmasının planlandığını ancak yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle bazı çalışmalara ara verdiklerini belirterek 5 kişilik bir ekiple 2022 yılının eylül ayında projenin bitirilmesini hedeflediklerini bildirdi.
Proje doğrultusunda hızlı tren hatları için bir erken uyarı sistemi geliştirmeye çalıştıklarını ve projede AFAD'ın sismik ağını kullanacaklarını aktaran Zülfikar, AFAD'ın sismik ağının yanı sıra tren hatları boyunca daha yoğun sismik cihazlara ihtiyaç duyulacağını söyledi.
"Türkiye afetlere müdahalede çok gelişti"
Geçen sürede Kocaeli bölgesinde son dönemlerde olan depremleri çalıştıklarını vurgulayan Zülfikar, şunları kaydetti:
"4.5 ve üzerinde 6 tane deprem var. Bu depremlerden elde edilen
kayıtları kullanarak p dalgasının varışını ilk 3 saniyede tespit
edip bunu ilgili yerlere iletebilecek durumdayız. Ülkemizde sismik
açıdan birçok aktif fay hattı var. Bazı tren hatları da bu fay
hatlarının üzerinden geçiyor. Olası bir deprem durumunda bizim
hızlı trenleri bilgilendirmemiz gerekiyor çünkü bu yer hareketine
göre hızlı trenin ya hızını azaltması ya da belli bir mesafede
durması gerekiyor. Yurt dışında, özellikle Japonya'da 1960'lı
yıllardan itibaren bu, trenlerde uygulanan bir sistem. Daha
sonrasında İtalya ve Amerika'da, Tayvan'da, Çin'de uygulandı. Bizim
de bunu yapmamız gerekiyordu. AFAD yetkilileriyle görüştük,
projemizi hazırladık ve kabul edildi. 2015 yılında Sendai'de
yapılan bir projede alınan karara göre 2030 yılına kadar Sendai
programına katılan ülkeler için bu erken uyarı sistemlerinin
kurulması isteniyor. Türkiye afetlere müdahalede çok gelişti ama
artık Sendai'de de söylenen afetlere müdahale değil, afet gelmeden
riskin azaltılması. Riskin azaltılmasındaki yöntemlerden biri de
erken uyarı sistemleri."
Sistemin AFAD'ın üzerinden çalışmasının planlandığını ve erken uyarı sistemleri konusunda AFAD'ın yetkili olduğunu anlatan Zülfikar, "Veri anlık milisaniyelerle ulaştırılacak. Birçok depremde sadece hızlı tren demeyelim, diğer tren hatlarında da raydan çıkma çok görünen vaka. Bunların önlenmesi için bu sistemlerin geliştirilmesi gerekiyor" dedi.
"Trenin durdurulması ve riskin azaltılması gerekiyor"
Doç. Dr. Zülfikar, şu anda algoritma geliştirme aşamasında olduklarını ve sistemin kurulması aşamasında tipik ucuz maliyetli ivmeölçer cihaz kullanılacağını vurgulayarak şöyle konuştu:
"Bu cihazların yoğun bir şekilde kullanılması gerekiyor. Fay hatlarının geçtiği hatlarda ivmeölçer cihazlarının daha yoğun şekilde kullanılması gerekiyor. Belki her bir kilometrede kullanılacak ama faydan uzak olan yerlerde 5 kilometrede bir kullanılabilir. Deprem dalgasının hızına göre bunların da konumlandırılması gerekecek. Biz şu anda sadece hızlı tren hatlarından konuşuyoruz ama bu cihaz sadece bu hatlarda değil, kritik tesislerde kullanılabilecek bir şey. Daha öncesinde İGDAŞ firması tüm şebekelerine bu cihazlardan yerleştirmişti. Şu anda İstanbul'da İGDAŞ'ın 800'ün üzerinde bu tür cihazları var. Bu dünyada bildiğim kadarıyla Tokyo'da var. Sonrasında benim bildiğim İstanbul'da kullanılıyor. Böyle ucuz maliyetli ivmeölçer ağlarını kritik tesislere kurmanız gerekiyor ki depremin yıkıcı dalgası gelmeden önce otomatik kapamaların yapılması ya da hızlı tren hatlarında olduğu gibi hızın azaltılması, trenin durdurulması ve riskin azaltılması gerekiyor."