Her türlü cep dinlenecek
Abone olTBMM Adalet Alt Komisyonu, yürürlüğü 1 Haziran'a ertelenen Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) değişiklik yapılmasına ilişkin yasa teklifine son şeklini verdi.
Alt Komisyon, teklifi bazı değişikliklerle kabul etti. Teklifte,
beden muayenesine açıklık getiriliyor. Beden muayenesi, iç ve dış
beden muayenesi olarak ikiye ayrılıyor. İç beden muayenesi için
mahkeme karar verecek, ancak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde
Cumhuriyet savcısı tarafından da karar verilebilecek. Beden
muayenesi sırasında vücuttan alınan örnekler üzerindeki inceleme
sonuçları, kişisel veri niteliğinde olduğu için başka bir amaçla
kullanılamayacak, dosya içeriğini öğrenme yetkisine sahip kişiler
tarafından bir başkasına verilemeyecek. Bu bilgiler, kovuşturmaya
yer olmadığı kararına itiraz süresinin dolması, itirazın reddi,
beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilip,
kesinleşmesi hallerinde Cumhuriyet Savcısı'nın huzurunda yok
edilecek. Cumhuriyet Savcısı, kendisine yüklenen suç hakkında
açıklamada bulunmuş olan şüpheliye yer gösterme işlemi
yaptırabilecek. Terör ve haksız ekonomik çıkar sağlama suçları söz
konusu olduğunda adli kolluk amiri de yer gösterme işlemini yapmaya
yetkili olacak. Gözaltı süresi de değişiyor. Gözaltı süresi,
yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmesi için
zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren 24 saati geçemeyecek.
Zorunlu süre 24 saatten fazla olamayacak. -YAKALAMA EMRİ- Hakim
veya mahkemenin yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma
evresinde yakalanan kişi, en geç 24 saat içinde yetkili hakim veya
mahkeme önüne çıkarılamıyorsa, aynı süre içinde en yakın sulh ceza
hakimi önüne çıkarılacak, serbest bırakılmadığı takdirde, en kısa
zamanda yetkili hakim veya mahkemeye gönderilmek üzere
tutuklanacak. Tutuklama isteminin reddi halinde şüpheli hakkında
itiraz mercii tarafından da yakalama emri düzenlenebilecek. Sadece
adli para cezasını gerektiren veya hapis cezasının üst sınırı 1
yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilemeyecek. asada
bu süre 2 yıldı. Bu değişikliğe izinsiz yürüyüş ve gösteri
yapanların tutuklanamaması gerekçe olarak gösterildi. Hakim, süreye
bağlı olmadan yurt dışına çıkış yasağı kararı verebilecek. Aynı
şekilde kefalette de 3 yıl sınırı aranmayacak. -ARAMAYA KOLAYLIK-
Hakim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde
Cumhuriyet Savcısı'nın, savcıya ulaşılamayan hallerde ise adli
kolluk amirinin yazılı emriyle kolluk görevlileri arama
yapabilecek. Ancak, kişinin konutunda veya işyerinde arama, hakim
kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet
savcısının yazılı emriyle yapılabilecek. Hakim kararı üzerine veya
gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısı'nın,
savcıya ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emriyle
kolluk görevlileri, el koyma işlemi gerçekleştirebilecek. Hakim
kararı olmaksızın yapılan el koyma işlemi, 24 saat içinde görevli
hakimin onayına sunulacak. Hakim, kararını el koymadan itibaren 48
saat içinde açıklayacak, aksi halde el koyma kendiliğindendüşecek.
-SAVCI KARARIYLA DİNLEME- Dinlemenin kapsamı da genişletiliyor. Her
türlü mobil telefon, Cumhuriyet savcısının kararıyla
dinlenebilecek. Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturma ve
kovuşturmalarda suç işlendiğine ilişkin kuvvetli şüphe sebeplerinin
varlığı ve başka şekilde delil elde edilmesi imkanının bulunmaması
durumunda, hakim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde
Cumhuriyet Savcısı'nın kararıyla şüpheli veya sanığın
telekomünikasyon yoluyla iletişimi tespit edilebilecek,
dinlenebilecek, kayda alınabilecek ve sinyal bilgileri
değerlendirilebilecek. Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen
suçlarla ilgili olarak gerekli görülmesi halinde, hakim bir aydan
fazla olmamak üzere süreninmüteaddit defalar uzatılmasına karar
verebilecek. Fuhuş ve Bankalar Kanunu'nda zimmet suçuyla ilgili
soruşturmalardada gerekirse aynı yönde dinleme yapılabilecek. Suç
soruşturması ve kovuşturması sırasında zarara uğradığı gerekçesiyle
devlete karşı açılan tazminat davalarında mahkemenin kararını
duruşmalı olarak vermesi hükmü de getirildi. Devletin ödediği
tazminat, koruma tedbirleriyle ilgili olarak görevinin gereklerine
aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanan kamu
görevlilerine rücu edecek. Böylece, sadece icrai davranışla
görevini kötüye kullanan kamu görevlilerine rücu edebilmesihükmü
getirilerek, ihmali davranışla görevin kötüye kullanılması kapsam
dışı bırakılacak. -MÜDAFİLİK VE VEKİLLİK GÖREVİNDEN YASAKLAMA-
Müdafilik ve vekillik görevinden yasaklamaya ilişkin yeni hükümler
de getiriliyor. Buna göre, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen
uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan dolayı
şüpheli, sanık veya hükümlü olan kişinin müdafiliğini veya
vekilliğini üstlenen avukat hakkında, bu kişiyle aynı örgütsel
faaliyet çerçevesinde işlediği suçlardan veya Türk Ceza Kanunu'nun
''Suç delillerini yok etme veya değiştirme'' başlıklı 281,
''suçluyu kayırma'' başlıklı 283, ''İnfaz kurumuna veya tutukevine
yasak eşya sokma'' başlıklı 297 ve ''Hak kullanımını ve beslenmeyi
engelleme'' başlıklı 298. maddelerinde yazılı suçlardan dolayı
soruşturma ve kovuşturma açılması halinde, şüpheli, sanık veya
hükümlü olan kişinin müdafiliğini üstlenmekten yasaklanabilecek.
Müdafilik ve vekillik görevinden yasaklama kararı, soruşturma
evresinde Cumhuriyet Savcısı'nın istemiyle sulh ceza hakimi,
kovuşturma evresinde mahkeme başkanı veya hakim tarafından
verilecek. Karara karşı itiraz edilebilecek. Müdafinin ve vekilin
görevden yasaklanma kararının kesinleşmesi halinde şüpheli veya
sanık için yeni bir müdafi veya vekil seçilebilecek veya yeni bir
müdafi atanabilecek. Adliye ile ilgili görev ve işlerde kötüye
kullanma veya ihmalleri görülen adli kolluk amirleri hakkında
Cumhuriyet savcılarının doğrudansoruşturma yetkisi bulunmayacak.
İddianamenin Cumhuriyet Savcılığı'na iadesi de yeniden
düzenleniyor. Suçun sübutuna etki edeceği mutlak sayılan bir delil
toplanmadan düzenlenen iddianneme iade edilebilecek. Sanık hakkında
toplanan delillere göre mahkumiyet dışında bir karar verilmesi
gerektiği kanısına varılırsa, sorgusu yapılmamış olsa dahi dava
gıyabında bitirilebilecek. -''12 EYLÜL'DEN DAHA GERİYE GİDİLİYOR''-
Alt Komisyon'un CHP'li üyeleri, teklife karşı çıktı. CHP Niğde
Milletvekili Orhan Eraslan, değişikliklerle soruşturmanın patronu
savcıların durumunun değiştiğini savunarak, ''Soruşturmanın
patronu, kolluk amiri oluyor'' dedi. Gözaltı ve tutuklama süresinin
genişletildiğini vurgulayan Eraslan, ayrıca, süreye bağlı olmadan
telefonların dinlenmesi ve kaydaalınmasına imkan tanındığını
söyledi. Yeni düzenlemenin yasalaşması halinde, avukatların savunma
yapmasının zorlaşacağını ileri süren Eraslan, bunun, yasanın ruhuna
aykırı olacağını vurguladı. Eraslan, mevcut durumdan daha geri bir
düzenleme yapıldığını ifade ederek, ''Yasa, zaptiye kanunu haline
getiriliyor. 12 Eylül'den bile geri gidiliyor'' dedi. Teklif, 17
Mayıs Salı günü TBMM Adalet Komisyonu'nda görüşülecek.