HDP seçim araştırması oylar kime gitti?

1 Kasım seçiminde  'AK Parti'nin yüzde 49'la tek başına iktidar olması' sonrasında, anket şirketi yöneticileri ve analistler, özellikle MHP'nin ve HDP'nin 7 Haziran'a kıyasla düşen ve AK Parti'nin de artan oyları üzerine hararetli tartışmalar yapıyor. HDP'nin 'emanet' olarak nitelendirilen oylarının AK Parti'ye kaydığı ve Kürt seçmenin sandığı gitmediği yorumları en çok dillendirilen 2 görüş olarak ön plana çıktı. Peki HDP oyları gerçekten AK Parti'ye mi gitti? 

1 Kasım erken seçimleri, 'Türkiye seçim tarihi'nin en ilginç seçimlerinden biri olarak kayıtlara geçti. Anket ve araştırma şirketlerinin çoğunlukla tahmin etmekte sınıfta kaldığı seçim sonuçları, seçim ertesinde de analiz edilmeye devam ediliyor. Seçmenin 7 Haziran'dan bu tana siyasi tercihlerinin değişmesi üzerine çarpıcı bir araştırma da “Çilek Ağacı Veri Mühendisliği ve Görselleştirme” adlı kolektif ağ yapılanmasından geldi. “Çilek Ağacı” ekibi, 1 Kasım sonuçlarını ilçe düzeyinde analiz etti. 

HDP'NİN OYLARI AK PARTİ'YE GEÇMEMİŞ ASIL SEBEP...

Analize göre, HDP’nin güçlü olduğu illerde, AK Parti dışındaki partilerin oylarındaki toplam düşüş, AK Parti’nin oylarındaki toplam artıştan daha fazla ve bu nedenle, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da HDP’nin oy oranındaki düşüşü belirleyen ana unsur, HDP-AK Parti arasındaki oy geçişleri değil, sandığa gitmeyen HDP’li seçmen...
 

7 HAZİRAN'DA OY KULLANMAYAN 1.6 MİLYON SEÇMEN...

Çilek Ağacı'nın analizinde yer alan bilgilere göre, muhalefet ve AK Parti’nin net oy değişimleri arasında 1.6 milyonluk bir oy farkı bulunuyor ve bu da 7 Haziran’da seçimde oy kullanmayan en az 1.6 milyon seçmenin bu seçimde oy kullandığını gösteriyor. Analize göre, bu oyların büyük bir kısmı AK Parti lehine kullanıldı.

İşte o analizde yer alan çarpıcı tespitler:

“Haziran ve Kasım Seçimleri ilçe düzeyinde karşılaştırıldığında AKP dışı tüm partilerin kaybettiği ortalama her bir oya karşılık AKP neredeyse iki oy kazandı. Bu oran büyük seçim bölgelerinde artarken İstanbul’un ilçelerinde neredeyse üç katına çıkıyor.”

DOĞU VE GÜNEYDOĞU'DA HDP'NİN OYU NEDEN DÜŞTÜ?

“Bu genel eğilimin tersine, HDP’nin güçlü olduğu illerde, AKP dışındaki partilerin oylarındaki toplam düşüş, AKP’nin oylarındaki toplam artıştan daha fazla. Bu nedenle, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da HDP’nin oy oranındaki düşüşü belirleyen ana unsurun HDP-AKP arasındaki oy geçişleri değil, sandığa gitmeyen HDP’li seçmen olduğunu düşünüyoruz.”

GEÇERSİZ OYLAR

“Geçtiğimiz seçimde geçersiz sayılan oylar sebebiyle AKP’nin diğer partilere oranla daha fazla oy kaybettiğini tahmin ediyoruz. Bu seçimde özellikle İstanbul’daki geçersiz oyların sayısı dramatik bir biçimde azaldı. Oy pusulalarının tasarımının değişmesine bağladığımız bu durum AKP’nin oy oranını arttırmış olabilir.”

YENİ OYLARIN ROLÜ VE HDP'DEN AYRILAN OYLAR

En çok seçmene sahip 5 seçim bölgesindeki ilçelerde muhalefet ve AKP oy sayılarındaki değişimler de yukarıda bulgularımızı destekliyor. Grafikte net görülen şu ki pek çok ilçede muhalafetin kaybettiği oylar AKP’nin kazandığı oyları açıklamaya yetmiyor. Bazı ilçelerde muhalefetin toplam kaybettiği her bir oya karşılık AKP’nin üç oya yakın kazandığını görüyoruz.

Aynı grafikteki üst satırda HDP’nin en çok oy oranına sahip olduğu beş ildeki ilçe bazında muhalefet ve AKP oy değişimlerini gösteriyoruz. Ülkedeki genel eğilimin aksine bu illerde AKP’nin oylarındaki artış muhalefetin oylarındaki azalışın çok gerisinde. Başka bir ifadeyle muhalefetten ayrılan oyların ciddi bir kısmı sandık dışında kalmış ve AKP’ye yönelmemiş.

Bu gözlemler, kimlik siyasetine dayalı bir ortamda tepkisini parti değiştirerek değil ama partisine oy vermeyip sandık dışında kalarak gösteren bir seçmen profiliyle de uyum içerisinde.