Hazine Müsteşarlığı’ndan ’borç üstlenimi’ açıklaması

Kamu-özel ortaklığı sistemi içinde bulunan, büyük ölçekli yap-işlet-devret ve yap-kirala-devret modeli yatırımlara garanti verilmesiyle ilgili tartışmalarla ilgili olarak Hazine Müsteşarlığı bir açıklama yaptı.
Hazine Müsteşarlığı, Kamu- özel ortaklığı sistemi içinde bulunan, büyük ölçekli yap-işlet- devret ve yap-kirala-devret modeli yatırımlara garanti verilmesiyle ilgili açıklama yaptı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi; "Hazine Müsteşarlığı tarafından gerçekleştirilecek borç üstlenimine ilişkin usul ve esasları belirleyen Yönetmeliğin 19/04/2014 tarihli ve 28977 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmasının ardından bazı basın ve yayın organlarında konuya ilişkin haberler yer almış olup aşağıdaki açıklamanın yapılmasına lüzum görülmüştür:
Öncelikle, söz konusu Yönetmelik ile yeni bir model ihdas edilmemiştir. Yönetmelikle, Hazine Müsteşarlığı tarafından gerçekleştirilecek borç üstlenimlerinde mali disiplini ve şeffaflığı arttırmak amacıyla ayrıntılı usul ve esaslar belirlenmiştir. Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) modellerinden olan yap-işlet-devret (YİD) modeli ile yapılacak projeler kapsamında yurtdışından sağlanan finansmanın üstlenilmesine yönelik ilk düzenlemeler 25/06/2010 tarihinde 4749 sayılı Kanunda ve 11/06/2011 tarihinde 3996 sayılı Kanunda yapılmıştır. Bilahare, Hazine Müsteşarlığınca gerçekleştirilecek borç üstleniminin genel çerçevesinin çizilmesi amacıyla 21/02/2013 tarihinde 4749 sayılı Kanuna 8/A maddesi ilave edilmiştir.
Borç üstlenimi mekanizması, KÖİ projeleri kapsamında proje sahibi idare ile projeyi gerçekleştirecek olan şirket (görevli şirket) arasında düzenlenen sözleşmelerin süresinden önce feshedilmesi ve tesisin kamuya devredilmesi durumunda, fesih tarihine kadar yapılan işler için kullanılmış olan dış finansmanın kamu tarafından üstlenilmesini ifade etmektedir. 3996 sayılı Kanun uyarınca proje şirketlerinin yatırım tutarının minimum yüzde 20’si oranında özkaynak getirme yükümlükleri bulunmaktadır. Borç üstlenim taahhüdünün kapsamı ise ilgili sözleşme uyarınca şirketin taahhüt ettiği özkaynağı içermeyen finansman olarak belirlenmiştir. Borç üstlenim mekanizması ile hem proje şirketi hem de kreditör açısından projelerin devamlılığı ve başarılı bir şekilde tamamlanması için gereken risk paylaşımı sağlanmış olmaktadır.
Borç üstlenim taahhüdü sadece yurtdışından sağlanan finansmana tamamen veya kısmen verilebilmektedir. Görevli şirketin kusuru nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi halinde fesih tarihi itibarıyla borç bakiyesinin yüzde 85’inin üstlenilmesi yönünde taahhüt verilmek suretiyle kreditörler de risk paylaşımının içerisine dahil edilmiştir.
Borç üstlenimi, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler tarafından 3996 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde YİD modeli ile gerçekleştirilen projeler için uygulanan bir mekanizmadır. Kamu iktisadi teşebbüsleri ve mahalli idarelerin YİD modeli ile gerçekleştirecekleri projeleri için Hazine Müsteşarlığınca borç üstlenim taahhüdü verilmesi mümkün değildir. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler tarafından 3996 sayılı Kanun hükümlerine göre YİD modeli ile gerçekleştirilen her proje için borç üstlenimi mekanizması uygulanmamaktadır. Bu projelerin asgari yatırım tutarının 1 milyar TL ve üzeri olması koşulu bulunmaktadır. Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yap-kirala-devret modeli ile gerçekleştirilmesi planlanan projelerde asgari yatırım tutarı 500 milyon TL olarak belirlenmiştir.
Hazine risk yönetimi çerçevesinde, mali yıl içerisinde sağlanacak borç üstlenimi taahhütlerine bir sınır getirmek amacıyla yılı merkezi yönetim bütçe kanunu ile borç üstlenim taahhüt limiti getirilmiştir. 2014 yılı için söz konusu limit 3 milyar ABD Doları olarak belirlenmiştir. Kamu kuruluşları tarafından YİD modeli ile gerçekleştirilen projelere ilişkin ihalelerde, ihaleyi kazanan şirket ile ilgili idare arasında yapılan sözleşme taslakları, ihale dokümanlarının bir parçasıdır. Bu kapsamda ihaleye teklif veren bütün şirketler, projede borç üstlenim taahhüdü verilip verilmeyeceğini ihale aşamasında bilmektedir. Dolayısıyla ihale aşamasında öngörülmemiş ve haksız rekabet yaratacak şekilde ihale koşullarını değiştirecek bir borç üstlenim taahhüdü verilmesi mümkün değildir. Borç üstlenim anlaşması son derece teknik hususları düzenleyen özel hukuk sözleşmesi niteliğinde olup, Resmi Gazetede yayımlanması, bu anlaşmaların imzalanmasını takip eden dönemde gündeme gelmesi muhtemel diğer borç üstlenim anlaşmalarında kamunun müzakere gücünün sınırlanmasına sebep olacağı gibi görevli şirket tarafından sağlanan, üstlenim gerçekleşmediği sürece Hazine Müsteşarlığının taraf olmadığı/olmayacağı ve ticari sır niteliği taşıyan kredi koşullarının açıklanması sonucunu doğuracaktır. Bu nedenle borç üstlenim anlaşmaları Resmi Gazetede yayımlanmamaktadır. Ayrıca, Müsteşarlıkça verilen borç üstlenim taahhütleri kapsamında oluşan koşullu yükümlükler ve bu yükümlülüklerin yarattığı kredi riskinin borç stoku, mali disiplin ve borç sürdürülebilirliğine olası etkileri, Hazine garantilerinde olduğu gibi, Hazine risk yönetimi kapsamında çeşitli senaryo analizleri ve araçlar vasıtasıyla ölçülmekte ve takip edilmektedir".tedbirli olduklarına dikkat çekerek, “Şirketler iç risklere karşı koyabilmek için faaliyetlerini çeşitlendiriyorlar.” dedi.
(İHA)