Hastalıklı buğdaydan makarna ve buğday ortalığı karıştı! O firma ithal edecekti bakanlıktan açıklama

Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü İskenderun limanına yanaşan gemiden buğday numunesi alarak analiz yaptı. Analizlerde “Hint Sürmesi” hastalığı çıktığı için geminin girişine izin verilmedi. Hastalığın insan sağlığına etkisi olmadığı iddia edilirken bu buğday tohumluk olarak kullanıldığında yüzde 30-50 verim kaybı yaşanıyor

Tarım ve Orman Bakanlığı, Hindistan'dan buğday ithal edildiği haberlerini yalanladı. Bakanlığın, Twitter hesabından yapılan açıklamaya göre, Türkiye'ye buğday ithalatında yapılan bitki sağlığı kontrolleri, 5996 Sayılı Kanun ile bu kanuna bağlı hazırlanan Bitki Sağlığı Yönetmeliğince yapılıyor.

Hint sürmesi (Tilletia indica) hastalığı olan buğdayların, ülkeye girişine izin verilmiyor. Buğday ithalatında geldiği ülke ve menşeine bakılmaksızın, yüzde 100 analiz yapılarak Hint sürmesi hastalığından ari ürün olması durumunda ülkeye girişine müsaade ediliyor. Bu uygulama sadece Hindistan değil tüm ülkelerden gelen buğday ithalatında da yapılıyor.

Buğday ithalatında, Hint sürmesi hastalığı için analiz yapılacağı ve söz konusu ürünlerin ülkeye girişine izin verilmeyeceği, 2020 ve 2021 yıllarında tüm ülkelerin Uluslararası Bitki Koruma Sözleşmesi (IPPC) temas noktalarına elektronik posta aracılığıyla bilgilendirme yapıldığı hatırlatılan açıklamada, şunlar kaydedildi:

"Bu durum hem ülkelerin resmi yetkilileri hem de ithalat ve ihracat yapan özel sektör tarafından bilindiğinden dolayı Hint sürmesi hastalığı olan ülkelerden ithalat başvuruları yapılmamaktadır. Herhangi bir ithalat teşebbüsü olması durumunda da sınır kontrollerinde yapılan analizler ile tespit edilerek girişlerine izin verilmemektedir. Hindistan menşeili buğday ithalatı için sosyal medyada yer alan söz konusu firma tarafından, ithalat başvurusu yapılmış olup, analiz işlemleri yapılmıştır. Analiz raporu sonucuna göre, buğdayda Hint sürmesi hastalığı tespit edilmiştir."

İthalata ilişkin belgeyi sosyal medya hesaplarımdan paylaştıktan sonra yine büyük yankı uyandırdı. Gazeteci Ali Ekber Yıldırım kendisini Oba Makarna CEO’su Alpaslan Özgüçlü'nün aradığını söyledi. Hindistan’dan makarnalık buğday getirdiklerini, Eurofins başta olmak üzere uluslararası analiz kuruluşlarına gemiden buğday numunesi alınarak analiz yapıldığını ve temiz çıktığını, Hint Sürmesi hastalığı olmadığı sonucu üzerine geminin getirildiğini söyledi.

Un ve makarna ihraç etmek için önce buğday ithal etme şartı var
Yapılan ithalatın bakanlık veya devletle ilgisi olmadığını özel firma olarak kendilerinin yaptığını belirten Alpaslan Özgüçlü’nün anlattıkları özetle şöyle: “Türkiye’de un, makarna ihracatı yapabilmek için önce buğday ithalatı yapmanız gerekiyor. Yerli buğday ile un ve makarna ihracatı yapamıyorsunuz. Bu uygulama 2021 Ocak ayında başladı. Daha önceki uygulamada önce ihracatımızı yapar sonra buğday ithal ediyorduk. 2021’deki kuraklıkla birlikte içerde buğdayın azalması ve fiyatların da yükselmesi ile önce ithalat sonra ihracat uygulamasına geçildi. Biz Rusya’dan Ukrayna’dan ithalat yapıyorduk ve işleyip ihraç ediyorduk. Rusya ve Ukrayna’nın savaşa girmesi ile birlikte tabi buradan buğday temin edilmesi zora girdi. Kanada’dan makarnalık buğday ithalatı yapıyorduk. Orada da kuraklık nedeniyle üretim azaldı. Kanada’dan ürün almamız zorlaştı. Bunun üzerine Hindistan’dan alalım diye bu ülkeye gittik. Bu sırada Türkiye’nin Hindistan’dan buğday ithal ettiği haberi çıktı. Sanki devlet ithalat yapıyor diye anlaşıldı. Bunun üzerine Tarım Bakanlığı bir açıklama ile Hindistan’dan buğday almadığını, herhangi bir talepte de bulunmadığını duyurdu. Haberde ‘Oba Makarna ithalat yapıyor’ denseydi bu açıklamaya gerek kalmayacaktı. Çünkü bakanlık kendisi ithalat yapmıyor. Özel sektörün herhangi bir yerden makarnalık buğday ithalatı yapmasını önünde bir engel yok. Biz de bu bağlantıyı yaptık. Hindistan‘dan ürünü almadan önce analizlerini yaptık.

Eurofins, Control Union gibi uluslararası laboratuarlarda yapılan analizlerin hepsi de temiz çıktı. Türkiye getirdik. Türkiye’de yapılan analizlerde Hint Sürmesi tespit edildi. Gemi red yedi. Gemi red olunca itiraz edecek bir durumumuz yok. Geri gönderilecek. Bunun için buğdayı aldığımız firma ile navlun konusundaki pazarlığı yapıyoruz. Gümrük işlemlerini başlattık. Gemi geri gidecek.”

Gemideki buğdayın içeri girmesi söz konusu değil
Tespit edilen Hint Sürmesi hastalığının Hindistan, Meksika, Brezilya ve Amerika’da görüldüğünü belirten Alpaslan Özgüçlü, bu hastalığın Türkiye’de karantina kapsamında olduğunu ve bu hastalığı taşıyan ürüne izin verilmediğini söyledi. Özgüçlü: “Hindistan’da aldığımız analiz raporlarını sunduk. Temiz olduğu raporlarımızda var. Fakat, bakanlık ‘benim analizimde bu hastalık çıktı’ diyor ve karantina kapsamında olduğu için gemiyi kabul etmiyor. Kamuoyunda oluşan bu tepki üzerine de bizim bu gemiyi içeri almamız zaten artık mümkün de değil. Bu başka ülkelere gidecek. Onlar da bunu kullanıp makarna olarak ihraç edecekler.”

Makarna ihracatında 9 yıldır şampiyon
Oba Makarna’nın Türkiye’nin en büyük makarna ihracatçısı olduğunu, yıllık 300 milyon dolarlık makarna ihraç ettiklerini hatırlatan Özgüçlü: “ Hububat, makarna konusunda çok köklü bir firmayız. Makarna ihracatında 9 yıldır şampiyonuz. İtalya’nın elinden pazarları aldık. Sadece Avrupa Birliği’nin uyguladığı kota nedeniyle buraya sınırlı ihracat yapabiliyoruz. Onun dışında çok sayıda ülkeye ihracat yapıyoruz. Ülkeye döviz kazandırıyoruz. Şu anda makarnada yüzde 100 buğday ithal ederek ancak ihracat yapabiliyorsunuz. Yani önce ithalat yapacaksın daha sonra ihracat yapabilirsin bu nedenle de yaptığımız makarna ihracatının yüzde 100’ü ithalatla oluyor. Burada bizim amacımız maddi kazanç elde etmek için de değil. Pazarlarımızı korumak istiyoruz. Bu geminin geri gitmesiyle 30 milyon dolarlık bir ihracat yani 2 bin konteyner makarna ihracatını Türkiye kaybetmiş oldu. Başka ülkelere bunu kaptırmış olduk.” dedi.

“Hastalığın insan sağlığına etkisi yok” iddiası
Oba Makarna CEO’su Alpaslan Özgüçlü, “Hint Sürmesi” hastalığının insan sağlığı açısından bir sakıncası olmadığını iddia ederek: “Bu buğday tohumluk olarak kullandığınızda yüzde 30 ile yüzde 50’ye varan oranda verim kaybına neden oluyor. Yani insan sağlığı açısından bir sıkıntısı yok. Kaldı ki biz zaten bunu tohumluk olarak da satmıyoruz. Biz bunu makarna imalatında kullanıyoruz” bilgisini verdi.