Hapisten çıkan tecavüz suçlusuna nasıl davranılmalı?

Bir tecavüzcü hapisten çıktıktan sonra ona nasıl davranılmalı?

Bu soru, tecavüz suçundan hapse mahkım edilen futbolcu Ched Evans'ın futbola geri dönmesiyle daha sık dile getirilir oldu.

Evans, çok sarhoş olduğu için rızası olmayan bir kadına tecavüz etmekten dolayı iki buçuk yıl hapiste kalmış ve geçen ay serbest bırakılmıştı.

Sheffield United'ın Evans'ı antremanlara alma kararı, kamuoyunda tepkiyle karşılandı ve protesto edildi.

Hatta Twitter kullanıcısı "Jean Hatchet" ve ailesi, bir imza kampanyası başlatarak, takımın Evans'ın kadroya almamasını talep etti.

Kampanyaya yaklaşık 160 bin kişi destek verdi.

'Evans futbola devam etmemeli'

Suçunu hiçbir zaman kabul etmeyen Evans, masum olduğunu savunuyor. Hatta ailesi de futbolcunun masumiyetini destekleyen bir internet sitesi açarak, kampanya başlatmıştı.

Sheffield United ise, Profesyonel Futbolcular Derneği'nin kendileriyle iletişime geçerek Evans'ı antremanlara çağırmasını istediğini öne sürdü.

Takımın yaptığı açıklamada "Talepte, antremanların Evans'ı tekrar eski formuna kavuşturacağı ve bu sayede yeniden iş bulabileceği belirtildi" denildi.

Takımı savunanlar ise, Evans'ın yeteneği doğrultusunda yeniden iş bulmasına izin verilmesi gerektiğini söylüyor. Ama eleştirenlerin çoğu, sporun diğer iş dallarıyla bir tutulmaması gerektiğini belirtiyor.

Benzer bir eleştiri, imza kampanyasında şöyle dile getiriliyor:

"Evans'ın bir futbol oyuncusu olarak görevine geri getirildiğini düşünmek bile tecavüze uğrayan kadına çok büyük bir hakaret. Onun gibi tecavüz mağduru olan tüm kadınlara büyük bir hakaret. Aslında bunun erkeklere verdiği mesaj şu: 'Tecavüz ederseniz, affedileceksiniz.'"

Cinsel suçlular kayıt altında tutuluyor

"Unlock" adlı mahkumlarla çalışan dernekten Christopher Stacey, İngiltere ve Galler'de tecavüzden mahkum olanların genellikle ceza sürelerinin yarısını hapiste geçirdiğini söylüyor. Stacey, mahkumların geri kalan süresinde serbest bırakıldığını ancak denetim altında tutulduğunu belirtiyor.

Denetim altındaki mahkumlar, belli merkezlerde düzenli toplantılara katılıyor. Ayrıca işe dönmeleri ya da ülkeyi terk etmeleri için merkez yöneticisinden izin almaları gerekiyor. Bazı durumlarda belli bölgelere gitmeleri veya belli kişilere yaklaşmaları yasaklanabiliyor.

Cinsel suç nedeniyle iki buçuk ya da daha uzun hapis cezası alanlar, "Cinsel Suçlar Merkezi"ne kaydediliyor. Bu suçluların kayıtları merkezde ömürboyu tutuluyor. Ancak 15 yıl sonra kayıtlar yeniden gözden geçirilebiliyor. Bu merkeze kayıtlı olanlar her yıl polise giderek yurt dışına çıkışlarını, banka hesap detaylarını bildiriyor. Ayrıca evlerinde 18 yaşından küçük biri kalıyorsa bunu da polise haber vermeleri gerekiyor.

Tecavüz edenlere bazı işler yasak

İngiltere ve Galler'de rehabilitasyon sürecinin temel ilkesi, hapis cezasını dolduran bir kişinin, bu cezasının açıklanması gerekmiyor. Ayrıca işverenlerin, hapis cezası yattığı gerekçesiyle bir kişiye iş vermemesi de yasaklanıyor.

Ancak işverenler, işe başvuranın sabıka kaydını talep edebiliyor ve yasal olarak, dört yıl veya daha fazla hapis cezası alanları reddedebiliyor.

Evans, beş yıllık hapis cezasına çarptırıldı ve bu cezanın tamamını hapiste geçirmedi.

Ayrıca tecavüz de dahil bazı suçları işleyen kişilerin, öğretmenlik, sosyal hizmet uzmanlığı, sağlık sisteminde görev almak, çocuklar veya mağdur yetişkinlerle çalışmak gibi işlerde çalışması yasaklanıyor.

İnsan Kaynakları ve Gelişim Enstitüsü'nden Dianah Worman, eski bir suçluyu işe almanın işverenler açısından olumlu etkileri olduğunu savunuyor. Worman, "Eski suçlular genellikle en sadık çalışanlar oluyorlar. Çünkü çok zor iş buluyorlar" diyor.

Ancak cinsel suçlardan hüküm giymiş birini işe almak, şirketin olumsuz bir şekilde etiketlenmesine neden olabiliyor. Bu tür şirketlerin satış yapması zorlaşıyor.

"Unlock" derneğinden Christopher Stacey, "Ched Evans gibi insanların hayatını devam ettirmeleri, bir şey yapmaları lazım. Çünkü topluma, dünyamıza geri dönüyorlar" diyor.

Stacey, bu kişiler eğer topluma faydalı bir birey olabileceklerse, çalışmalarına izin vermenin anlamlı olduğunu savunuyor.

Ayrıca araştırmalar, işsizlik maaşı alanların dörtte birinin eski hükümlü olduğunu, iş bulamayan eski suçluların yeniden suç işlemeye yönelebildiğini ortaya koyuyor.

'Amaç yeniden cezalandırmak olmamalı'

Evans'ın davası aslında sıradan bir tecavüz davası değil. O, ünlü bir futbolcu ve çok para kazanıyor. Çoğu kişi, futbolcuları rol model olarak görüyor ve bu nedenle ciddi suçlar işleyenlerin bu mesleğe kabul edilmemesi gerektiğini savunuyor.

Futbolcuya dair bir başka eleştiri ise Daily Telegraph gazetesinde Jason Burt tarafından şöyle dile getirilmişti:

"Kimse Evans hiçbir şey yapmasın demiyor ki. Tabii ki yeniden çalışabilir, topluma katılabilir. O genç bir adam, entegre olabilir ve hayatına devam edebilir. Ancak profesyonel bir futbolcu olarak hayata devam etme şansını yok etti."

Stacey ise bu fikre karşı çıkıyor ve toplumun tecavüz suçlularının yapabileceği işler konusunda hukuktan daha kapsamlı sınırlama getirmesinin tehlikeli sonuçlar doğurabileceğini söylüyor.

Yasaklı işlerin insanları korumak amacıyla seçildiğine dikkat çeken Stacey, amacın suçluları yeniden cezalandırmak olmadığını vurguluyor.

Stacey sözlerine şöyle devam ediyor:

"İnsanlar hata yapabiliyor. Biz bu kişilerin komşuları, arkadaşları veya meslektaşları olarak 'gerçek risklere' odaklanmalıyız, 'hissettiğimiz risklere' değil."

'Kadın meslektaşlar korunmalı'

Times yazarı Matthew Syed de, toplumun ayrıca cezalandırma mekanizması gibi çalışmaması gerektiğini söylüyor:

"Bir tesisatçının işine dönmesine mani olmuyorsak, neden bir futbolcunun dönmesine mani olalım? Ayrıca kendisine gerçekten şans tanınmayacağını bilen biri, neden değişmek istesin ki?"

Ama daha önce cinsel suçluların tedavisinde çalışan kriminoloji uzmanı David Wilson, konuya daha temkinli yaklaşıyor.

Wilson'a göre rehabilitasyon, meslektaşlarının korunmasıyla denge içinde yapılmalı.

Örneğin bir tecavüz suçlusunu işe alan işveren, kadın çalışanlarını nasıl koruyacak?

"Eğer ben o konumdaysam, söz konusu kişiyi işe almam" diyor Wilson, "Ben bunun çok iğrenç bir suç olduğunu düşünürüm, şiddet içeren bir suç olduğundan herhangi bir kadın çalışanımı riske atmak istemem."

Cinsel suçluları işe alan yöneticilerin potansiyel risklere karşı çok temkinli olması, özellikle bu tür kişiler "içkili ve coşkulu" olduğunda ya da "yalnız ve depresif" hissettiğinde, yöneticilerin daha dikkatli davranması gerekiyor.

Evans'ın tecavüz ettiği 19 yaşındaki mağdura destek verenler, özellikle Evans'ın yaptığıyla ilgili hiçbir pişmanlık belirtisi göstermediğine dikkat çekiyor.

Ve mağdurun sosyal medyadaki saldırılar nedeniyle yaşadığı şehri terk etmek ve ismini değiştirmek zorunda kaldığını belirtiyor.

Wilson da bunun önemli olduğunu vurguluyor ve "Mahkemenin kararını kabul etmeyen biriyle cinsel suçların rehabilitasyonu konusunda çalışmak çok zor olabilir" diyor.