Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin %16’sı gebelik sorunu yaşıyor. Çiftlerin 3’te birinde sorun kadınla ilgiliyken, erkeklerde bu oran 5’te bir düzeyinde seyrediyor. Bebek sahibi olamayan çiftlerin %50’sinde ise sorun, hem kadın hem de erkekten kaynaklanıyor. Gebe kalmayı engelleyen nedenleri bilmek ve gerekli önlemleri almak, problemin erken evrede çözülmesine imkan sağlıyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Can Koşal, gebelik oluşumunu engelleyen en önemli 9 nedeni alattı. İşte o nedenler: HORMON DÜZENİNİN BOZULMASI -Kadında yumurta gelişimi ve çatlamasını sağlayan hormon seviyelerinin bozulması, -Genç kızların ilk adet dönemleri ile menopoza yakın kadınlarda, yumurta oluşum ve çatlamasında oluşan sorunlar, -Düzenli adet gören kadınlarda anovulasyon yani yumurta gelişememesi, -Polikistik over sendromu (PCOS) gibi temelinde hormonal bozukluk olan bazı hastalıklarda düzenli yumurta gelişiminin olmaması, -Yumurta üretimini sağlayan hormonlarda bozulmaya yol açan; kısa zamanda çok fazla kilo alma ya da zayıflama, stres, bilinçsiz yapılan ağır aktiviteler, adreno genital sendrom, erken menopoz ve kısa luteal faz gibi çeşitli hastalıklar kısırlığa neden olmaktadır. RAHİM VE TÜPLERDEKİ HASTALIKLAR -Tüp kanallarında; cerrahi müdahaleler, geçirilmiş iltihabi hastalıklar, apandisit, bağırsak ya da başka sebeplerle yapılan karın ameliyatları ile ‘Klamidya’ gibi cinsel yolla geçen bakterinin iltihabından kaynaklanan tıkanıklıklar. -Rahim kaslarının anormal şekilde büyümesi ile oluşan, yumurtalıkların yer değiştirmesine ve tüplerin tıkanmasına neden olabilen miyomlar. Miyomlar gebe kalmaya engel olduğu gibi döllenmiş yumurtanın rahimde tutunmasını engelleyerek de gebelik oluşumunu sınırlandırabilir. -Rahim zarının, rahim dışında bir yerlerde büyümesi ile oluşan endometriozis hastalığı (çikolata kisti). Toplumdaki kadınların %5’inde tespit edilen hastalık, gebe kalamayan kişilerin yaklaşık % 30’unun önemli bir sorunudur. -Rahimdeki gelişimsel bozukluklar, çift rahim, rahimde perde olması, rahim gelişmesinin yetersiz olması gibi sorunlar. METABOLİK HASTALIKLAR -Diyabet, -Bağışıklık sistemini etkileyen sorunlar, -Karaciğer ve böbrek hastalıkları, -Kistik fibrozis gibi genetik geçişli hastalıklar, -Pıhtılaşama bozuklukları -Tiroit hastalıkları gibi sorunlar, gebe kalma şansını azaltmakta ya da gebelik gerçekleşmişse bile düşük ve erken doğum riskini artırmaktadır. Bu gibi metabolik, kronik ve endokrin hastalıkları olan kişilerin, gebelik planlaması öncesinde gerekli tedavileri yapılmalıdır. KADINLARDA İLERİ YAŞ Kadınlar hayatları boyunca kendilerine yetecek kadar yumurta rezervi ile doğar. Yaşın ilerlemesi ile bu rezervler yavaş yavaş azalırken, 35-40 yaşından sonra sayıca azalmanın yanında yumurta kalitesi de düşmeye başlar. Kadınların yaşı ile yumurta sayı ve kalitesi doğrudan bağlantıdır. 35 yaş altı kadınlarda herhangi bir sorun yoksa ve bir yıllık deneme sonrası gebelik gelişmesi olmamışsa, 35-40 yaş arasındaki kadınlarda 6 ay sonrasında gebelik söz konusu değilse ve 40 yaş üstü kadınlarda ise hiç vakit kaybetmeden doktora başvurulması gerekir. SPERM KALİTESİNDE BOZULMA Gebeliği engelleyen bir diğer neden de erkeklerde sertleşme ile azalmış ve kalitesi bozulmuş spermdir. Sperm kalite ve sayısının azalması, sertleşme problemleri ve daha nadir görülen hastalıklar erkeklerde kısırlığın en önemli 3 sebebini oluşturur. Günümüzde çok sık olarak tespit edilen varikosel denilen testis damarlarının genişlemesinde testis ısısı artar ve testislerden sperm hücresi üretimi ve kalitesi bozulur. Ayrıca erkeklerde daha önceden geçirilmiş kasık fıtığı ya da çocukluklarında inmemiş testis nedeniyle yapılmış ameliyatlar da sperm kalite ve sayında anormalliklere neden olmaktadır. ALKOL VE SİGARA KULLANIMI Aşırı miktarda alkol ve sigara tüketiminin, hem kadın hem de erkek için kısıklık faktörü oluşturarak gebeliği engellediği belirlenmiştir. Sigara tüketimi kadınlarda hücre yıkımını artırırken, hücre yenilenmesini yavaşlattığı için erken menopoz oluşumunun da sebepleri arasındadır. Ayrıca gebelik sırasında aşırı miktarda sigara ve alkol kullanımı da erken doğuma ya da bebekte anomalilere yol açmaktadır. AŞIRI ZAYIFLIK VEYA ŞİŞMANLIK Aşırı zayıflık ya da şişmanlık, adet döngüsünü bozabilmekte ve gebelik oluşum şansını azaltmaktadır. Erkeklerdeki şişmanlık ise sperm sayı ve kalitesinin azalmasına neden olduğundan yine aynı şekilde bebek sahibi olma şansını azaltmaktadır. VAJİNAL KURULUK Vajinal kuruluk sorunu olan kadınların kullandığı kayganlaştırıcı maddeler, sperm kalitesini olumsuz etkileyerek gebelik oluşumunu geciktirebilen önemli faktörler arasındadır. KANSER İLAÇLARI Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları ve ışın tedavileri, sperm sayı ve kalitesini bozmakta, kadınların menopoza girmesine neden olmaktadır. Bu tür hastalığı olan kadın ya da erkekler, tedaviye başlamadan önce yumurta ve sperm dondurma yöntemleri ile tedavi sonrasında çocuk sahibi olma şansına sahiptir.