Haması anlamak için okuyun

İsrail’in Filistin topraklarında gerçekleştirdiği insanlık dışı saldırıları, kara ve hava harekâtlarını izliyoruz. Harabeye dönen kent merkezlerini, gözü yaşlı anne ve babaları, ölen çocukları çaresizce, bazen öfkeye kapılarak seyrediyoruz. Ya bu trajedinin göbeğinde yer alan Filistin halkı ne yapar? Nasıl bir ruh halindedir? Filistin halkı, kendi varlığını her zamankinden daha fazla tehdit altında hissediyor.

Karşısında artık eski FKÖ yok. İsrail’e karşı hem direnip hem uzlaşma yolları arayan Filistin halkının geleneksel önderi FKÖ, yerini İslami Direniş Hareketi Hamas’a bırakmış bulunuyor. 1993 yılında FKÖ ve İsrail arasında imzalanan Oslo Barış Anlaşmaları gereği Gazze Şeridi ve Batı Şeria’nın bazı bölgelerinde Filistin Özerk Yönetimi kurulmuştu. 1996 yılında yapılan seçimlerde Yaser Arafat, Filistin Özerk Yönetiminin başkanı oldu.

Bununla birlikte İsrail işgali devam ediyordu. İsrail, anlaşmalarda vaat ettiği gibi işgal ettiği bölgelerden çekilmek bir yana Filistin halkını dar bölgeler içinde tecrit etmek için elinden geleni yapıyordu. İsrail’in bu politikalarına karşı İkinci İntifada adı verilen direniş hareketi yaşandı. İsrail, uzun süre ayak diredikten sonra 2005 yılında Gazze Şeridinden çekildi.

FKÖ’nün Filistin Özerk Yönetimini idaresi ise son derece kötüydü. Rüşvet ve yolsuzluk iddiaları yüzünden sürekli güç ve itibar kaybettiler. FKÖ’nün bu gerilemesinin boyutları, 2006 seçimlerinde ortaya çıktı. Hamas’ın kazandığı sürpriz seçim zaferinin yolunu açtı. Hamas, seçim zaferine kadar dünya kamuoyunda Filistin ve Ortadoğu topraklarında benzerleri bulunan, şiddete başvurmaktan çekinmeyen İslami bir direniş hareketi olarak görülüyordu. Oysa Hamas, FKÖ’nün tarihi liderliğini alt edecek kadar güçlenmişti.

İşte Hamas’ın bu doğuş ve güçlenme süreci ve 2006 sonrası yaşanan gelişmeler, Filistin kökenli Britanya vatandaşı gazeteci Zaki Chehab tarafından kaleme alınan Hamas adlı kitapta anlatılıyor. Zaki Chehab, Filistin kamplarında geçen çocukluğunun ve ilkgençlik yıllarının verdiği avantajla bölgeyi, Filistin halkını ve liderlerini çok iyi tanımaktadır. Gazetecilik vesilesiyle sürekli Filistin’le irtibatını korumuş ve Arafat dahil Filistin’in bütün önde gelen liderlerinin yanı sıra Hamas liderleriyle de röportajlar yapıp kişisel dostluklar kurmuştur.

Zaki Chehab, Hamas’ın Mısır kökenli Müslüman Kardeşler örgütünün bir kolu olarak hayırseverlik kuruluşları ve dini eğitim yoluyla nasıl ortaya çıkıp örgütlendiğini, belli bir gelişme aşamasından sonra Müslüman Kardeşlerden bağımsızlaşarak ayrı bir siyasi bir örgüt olarak ortaya çıkma sürecini, silahlı eyleme yönelmesini, Hamas’ın dış bağlantılarını, bugünkü Ortadoğu’yu ve Filistin’i anlamak için gerekli olan pek çok ayrıntıyı dışarıdan bir gözlemci olarak değil, bizzat ‘içeriden’ Hamas liderleriyle, militanlarıyla ve aileleriyle görüşerek anlatıyor.

Hamas, İslamcı hareketlerin Ortadoğu’da son yüzyıllarda geleneksel olarak sergiledikleri ‘biat’ kültüründen kopuşun güçlü bir örneği olarak görülebilir. Hamas’ı okuduktan sonra İsrail’in işinin neden zor olduğunu anlamak kolaylaşıyor. (Fatih Bayram)

Kitapla ilgili detaylar.