Halden, kayıtdışı uyarısı geldi
Abone olÇiftçilerin ürünlerini, hale sokmadan pazarlayabilmesi için yapılan girişimler, büyük tartışmalara neden oldu. Uygulamanın kayıtdışı ekonomiye yol açacağı söylendi.
TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı Vahit Kirişçi,
üreticinin ürününü değerlendirmesi, tüketicinin de ucuz sebze-meyve
yiyebilmesi için en büyük görevin üretici birliklerine düştüğünü
bildirdi. Kirişçi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Tarım ve
Köyişleri Bakanlığı'nın, ''üretici birliklerinin doğrudan
perakendeciye ürün satabilmesine'' olanak tanımasının ardından
başlayan ve kabzımalların tepkisine neden olan sorunun
''çözümlenemez'' olmadığını vurguladı. Türkiye'de, hayvansal
ürünlerde olduğu gibi sebze-meyveyi de değerlendirecek sanayi
tesislerinin yetersiz olduğunu, bu nedenle ürünün pazara aynı anda
girmesinin arz-talep dengesizliğine yol açtığını vurgulayan
Kirişçi, şunları söyledi: 'Taze olarak tüketilen ürünlerin
tüketiciye ulaştığı zincir içerisinde tüketici aleyhine bir süreç
var. Toplama masrafını karşılamayacak kadar ucuza satılan bir ürün,
tüketicimize yüksek fiyatlarla ulaşabiliyor. Oysa, hallerimiz,
seze-meyveyi belli bir süre depolamaya uygun teknik şartlara sahip
olsa ürünler aynı anda pazara çıkıp fiyatı düşürmez.'' Kirişçi, bir
başka sorunun ise sebze-meyveyi hammadde olarak değerlendirecek
tesislerin bulunmaması olduğuna dikkat çekerek, ''Bu sorunların
çözümünde en büyük görev üretici birliklerine düşüyor. Güçlerini
birleştirip, her yıl binerce ton ürünün çöpe gitmesini
önleyebilirler. Ancak, hükümetimiz, Üretici Birilikleri Yasası'nı
çıkartarak önemli bir görevi yerine getirmesine rağmen bunun henüz
işlerlik kazanmadığını görüyoruz'' dedi. -VERGİNİN ADI KONMALI-
Adana Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Fethi Coşkuntuncel ise yaş
sebze ve meyvenin hale girmemesinin kayıtdışı ekonomiye neden
olacağını savundu. Coşkuntuncel, ürünün, tarladan tüketiciye
laşıncaya kadar fiyatını birkaç katı artırmasının nedeninin, 1995
yılında çıkarılan Hal Yasası'ndaki eksiklerden kaynaklandığını öne
sürerek, şunları kaydetti: ''Söz konusu yasada hangi üründen ne
kadar vergi alınacağı konusunda netlik yok. Bu nedenle isteyen
istediği ücreti alıyor. Toptancı Haller kalmalı, ancak burada
alınan verginin adı konulmalı. Aksi takdirde ortaya çıkan
karmaşadan ne üretici, ne tüketici ne de komisyoncu fayda görür.''
Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Cumali Doğru ise pahalı ürünün
nedeninin hal vergileri ve aracı karı olduğunu savunarak, ''Mevcut
durum tüketiciyi ve üreticiyi mutlu etmiyor, öyleyse ortada bir
sorun var'' dedi. Doğru, toptancı hal tartışmasının kaynağına inmek
gerektiğine işaret ederek, şunları söyledi: ''Biz üreticiler
olarak, haller de kabzımallar da ortadan kalksın istemiyoruz. Tam
tersine hallerin sayılarının artırılması gerektiğini düşünüyoruz.
Böylece rekabet ortamı doğacaktır. Çünkü, büyük kentlerde sayıları
bir ya da ikiyi geçmeyen toptancı halleri, belirli bir kasa
sayısından sonra pazara ürün istemiyor. Üreticiler olarak bizim en
büyük sorunumuz, toptancı hallerde çeşitli adlar altında alınan
vergiler. Bu vergiler makul seviyeye getirilsin. Serbest piyasa
koşulları kuralsızlık olarak algılanmasın, kar marjları
belirlensin. Bazı sebze meyveler de müşterisi belirlenmişse
toptancı hale girmeden doğrudan alıcıya ulaştırılabilsin.''