Gurbetçiye emekli müjdesi

Yurt dışında çalışan Türk işçilerinin, Türkiye'deki emeklilik koşulları değişiyor. Gurbetçilerin de, 2007 yılı başından itibaren, yurt içinde çalışanlarla aynı koşullarda emekli olmaları öngörülüyor.

TBMM'den geçen Sosyal Güvenlik Reformu Yasası, yurt dışında çalışan Türk işçilerinin, Türkiye'deki emeklilik sistemini de yeniden düzenliyor. 3201 sayılı yasa uyarınca, halen dövizle borçlanarak, SSK'dan emekli maaşına hak kazanan gurbetçiler, yeni yasa yürürlüğe girdiği takdirde, 2007 yılı başından itibaren geçmişe dönük hizmetleri için YTL bazında borçlanacak. Yurt dışında iken borçlanma isteğinde bulunacak sigortalı veya hak sahipleri, YTL olarak bildirilecek borç tutarını döviz cinsinden, Türkiye'de ise Yeni Türk Lirası olarak ödeyecekler.

GURBETÇİ İSTEDİĞİ TUTARDAN BORÇLANACAK
Sosyal Güvenlik Kurumu yetkililerinden aldığı bilgiye göre, Türkiye'deki sigortalılar, nasıl prim yatırıyor ise yurt dışında çalışıp, borçlanmak isteyenler de aynı şartlara tabi olacak. Mevcut uygulamada 3.5 dolar olan günlük borçlanma tutarı, yeni yasada SSK prim tabanı ile prim tavanı arasında değişecek. Yeni düzenlemeye göre borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı, başvuru tarihindeki prime esas asgari ve azami günlük
kazanç arasında seçilecek tutarın yüzde 32'si olacak. Bu çerçevede,
gurbetçiler, asgari ücrete göre hesaplanan prime esas alt veya üst
kazanç tutarından ya da alt ve üst limit arasında kalan herhangi bir
tutardan borçlanabilecek.

Borçlanma tutarı, YTL olarak hesaplanacak. Emekli aylığı da, gurbetçinin seçtiği prime esas kazanç üzerinden belirlenecek. Gurbetçiler, kurumca tahakkuk ettirilen borç tutarını 3 ay içinde yatıracak. Ödeme yapılan gün sayısı prim ödeme gün sayısına ve prime esas kazanca dahil edilecek. Prim borcunu tebligat tarihinden itibaren 3 ay içinde ödemeyenler için yeniden başvuru şartı aranacak. Yurtdışında iken borçlanma isteğinde bulunanlar, kendilerine YTL olarak bildirilecek borç tutarını döviz cinsinden gönderecek. Türkiye'de ise söz konusu borç, YTL olarak ödenecek. Ancak her iki
şekilde de borçlanma tutarları, YTL olarak hesaplanacak.

MAAŞTA KESİN DÖNÜŞ KOŞULU SÜRÜYOR
Türkiye'den emekli maaşı alabilmek için yurda kesin dönüş yapılması koşulu yeni dönemde de devam edecek. Gurbetçiler, ülkeye kesin dönüş yaptıktan sonra tekrar yurt dışına gittiklerinde veya ikametlerini taşıdıklarında, orada tekrar çalışırlarsa, sosyal yardım veya işsizlik yardımı alırlarsa, Sosyal
Güvenlik Kurumu'na dilekçe ile başvurarak Türkiye'deki aylıklarını
durduracaklar. Gurbetçilerin bu başvuruyu yapmaması ve Sosyal Güvenlik
Kurumu'nun durumu tespit etmesi halinde söz konusu aylıklar, mevcut
sistemde olduğu gibi faiziyle birlikte geri alınacak.

Yurt dışında yeniden çalışmaya başladığı, sosyal yardım ya da işsizlik yardımı aldığı için maaşı kesilen kişiler, eski durumuna döndüklerinde yeniden maaşa hak kazanacaklar.

BORÇLANMADA KESİN DÖNÜŞ ŞARTI YOK
Yeni uygulamada, kişinin borçlanabilmesi için Türkiye'ye dönmesi şartı aranmayacak. Ancak aylık alma aşamasında hak sahibinin Türkiye'ye dönüş yapması ve bunu belgelemesi gerekecek. Bu arada Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan bir üst düzey yetkili, muhabirine yeni sistemle ilgili olarak şu değerlendirmelerde bulundu: ''Yeni Yasada 3.5 dolar yerine, kişinin maddi imkanlarına uygun ve Anayasa'daki herkesin eşit olduğu ilkesinden yola çıkarak, yeni bir sistem getiriyoruz. Bu şekilde, Türkiye içerisinde bir sigortalı, hangi esas ve usullere göre prim yatırıyorsa, aynı usul ve esasları
yurtdışındaki vatandaşlar için de geçerli kılıyoruz.

Durumu uygun ise, en üst kazancı seçerek, daha fazla aylığa hak kazanacak. (Benim durumum uygun değil. Alt kazançtan şunu tercih ediyorum) derse, bu defa ona göre borçlandırıp, ona göre maaş bağlayacağız. Bunun karşılığını da YTL olarak alacağız. Böylece vatandaşa esnek seçim hakkı getirmiş oluyoruz.''

NE ÖDEYECEKLER?
Türkiye'deki mevcut sistemde, SSK'da prime tabi alt ve üst limitler, 6 ayda bir Bakanlar Kurulu'nca belirleniyor. Günümüzde prime esas alt kazanç tutarı 531 YTL, üst kazanç tutarı ise 3 bin 451,30 YTL olarak uygulanıyor.
Türkiye'de emekli olmak için halen günlük 3.5, aylık 105 dolar
ödeyen gurbetçiler, yeni sistemde, mevcut prim tutarlarına göre, en az
169.9 YTL, en çok da bin 104,4 YTL karşılığı borçlanabilecekler.
Gurbetçiler bu 2 rakam arasında kalan herhangi bir değer üzerinden de
ödeme yapabilecekler. SSK'da halen en düşük emekli aylığı 481, en yüksek aylık da 805 YTL düzeyinde bulunuyor.