Güneş yanıklarına dikkat

En tehlikeli cilt kanseri olarak bilinen "melanoma"nın en önemli nedenleri arasında, güneş ışınlarının zararlı etkileri gösteriliyor. Melanoma ileri yaşta ortaya çıksa bile bunun nedeni, çocuklukta maruz kalınan güneşin zararlı ışınları. Hayatında bir kere su toplamış güneş yanığı olan bir çocuğun melanomaya yakalanma riski, yanığı olmayanlara göre iki kat fazla. Her yanık ile de bu risk iki kat artıyor. Cilt kanserinden korunmanın en iyi yolu, cilt yanıklarını önlemekten geçiyor.

Memorial Hastanesi Pediatri Bölümü"nden Uzm. Dr. Sinan Mahir Kayıran, çocuklardaki güneş yanıklarının etkileri, tedavi şekilleri ve yanıklardan korunma yolları hakkında bilgi verdi.

Güneş yanıkları nasıl olur?
Uzun süre güneşe maruz kalındığında ultraviyole ışınları; ciltte önce kızarıklık, daha uzun süreli hasarlarda da içi su dolu baloncuklara sebep olur. Kızarıklık, ağrı, şişme güneşten 2-4 saat sonra başlar, 24 saatte maksimuma ulaşır. Bu birinci derece yanıktır. İçi su dolu kabarcıklar olduğunda yanık artık ikinci derece olmuş demektir. Üçüncü derece yanıklarda kabuklanmalar olur, güneş üçüncü derece yanığa sebep olmaz.

Güneş yanığı olduğunda ne yapmak gerekir?
Çocuklarda ağrı ve sıcaklık hissi, 48 saat sürer. Nemlendirici kremler günde üç kere uygulanırsa çocuğu rahatlatır. Bu kremlere iki gün devam edilmesi gerekir. Çok kalın, yağlı merhemlerin ise kullanılması önerilmez. Çünkü bu durum çocuğu daha sıcak tutarak terlemesini engeller.
Çocuğa soğuk banyo yaptırmak veya günde bir kaç kez yanık yerine soğuk su ile ıslatılmış giysiler koymak ağrıyı azaltır, duş çok ağrı verici olabilir.
Yanıklar olduğunda çocuğa bol bol su içirilmesi gerekir. Bu durum, hastalık hissini önler.
Bir hafta içinde soyulmalar başlayacağından deriye nemlendirici kremler sürmek gerekir.
Deri su toplar ve patlarsa, üzerindeki ölü deriyi temiz, küçük bir makasla temizleyip, sonra da antibiyotikli bir krem sürmek gerekir. Merhemi günde üç kez yıkayıp, tekrar sürmek gerekir.
Güneş yanıklarında yapılan sık yanlışlıklardan biri; yanık yerine, diş macunu, yoğurt veya yoğun merhemler sürmektir. Bunların hem faydası yoktur, hem de temizlenmesi zordur. Diğer bir hata da güneşten koruyucu losyonlarla, bronzlaştırıcı losyon veya yağları karıştırmak, koruyucu yerine bronzlaştırıcı kullanmaktır.

Güneş yanıkları nasıl önlenebilir?
Cilt kanserini önlemenin yolu, güneş yanıklarını önlemekten geçiyor. Cilt kanseri daha çok geç yaşta ortaya çıksa da sebep, çocuklukta olan güneş yanıklarından kaynaklanır. Bu nedenle cilt kanserinden korunmak için güneş yanıklarının engellenmesi gerekir.

Çocuklar günde 30 dakikadan fazla dışarıda duracaksa, güneşten koruyucu losyon kullanılması gerekir.
Süt çocuklarının ciltleri daha ince olduğu için, güneşe karşı daha hassastır. Bu nedenle 6 aylıktan küçük çocuklar direkt güneşe çıkarılmama, mümkün olduğunca gölgede tutulmalıdır. Eğer güneşe çıkacaksa, mutlaka koruyucu losyon, uzun elbiseler ve kenarlıklı şapka kullanılması gerekir.
Bronzlaşmak isteyen ergenlerin de mutlaka koruyucu losyon kullanması ve güneşe alıştıra alıştıra çıkması büyük önem taşır. İlk gün güneşte 15-20 dakika kalmalı, daha sonra bu süre günde 5 dakika arttırılmalıdır.
Çocuklar, güneş ışınlarının en yoğun geldiği saatler olan 10.00 ile 15.00 arasında güneşe çıkarılmamalıdır. Bulutlu havalara da aldanmamak gerekir, çünkü güneş ışınlarının % 70"ı bulutları geçer. Ayrıca güneş ışınlarının % 30"u da seyrek dokumalı kıyafetlerden cilde geçer.
Kum ve suyun güneş ışınlarını yansıttığını da unutmamak gerekir. Gölgede bile cilt yanıkları olabilir. Şapka veya şemsiye çocukları yansıyan ışınlardan koruyamaz.
Çocukların gözlerinin de güneşten korunması gerekir. Yıllarca güneşin zararlı ışınlarına maruz kalmak, katarakt riskini attırır. Çocuklara ultravyole ışınlarına karşı korumalı güneş gözlükleri alınmalıdır.
Güneşten en çok yanaklar, burun ve omuzlar etkilendiği için özellikle bu bölgelere koruyucu losyonlar uygulanmalıdır.

Güneş yanıkları için riskli grup hangisidir?
Çocukların % 15"i asla brozlaşmayan, fakat yanan ciltlere sahiptir. Özellikle açık tenli çocuklar, tüm hayatları boyunca güneşe karşı dikkatli olmak zorundadır. Eğer çocuk açık tenli, sarışın veya kızıl saçlı, çilli, mavi veya yeşil gözlü, çok benli ise güneş yanıklarına karşı daha hassastır, dolayısıyla cilt kanseri açısından da riskli gruptadır. Bu çocuklar yazın çok kısa süreli bile güneşe çıkacak olsalar, koruyucu losyon kullanmak zorundadır.

GÜNEŞTEN KORUYUCU LOSYONLAR
Güneş koruyucu ürünlerden özellikle ultraviyole ışınlarına karşı koruyucu olan ürünler tercih edilmelidir.

Güneş koruyucu faktör veya filtre gücü, güneşten koruyucu ürünün ultraviyole ışının ne kadarını cilde geçirdiğini gösterir. 20-30faktörlü bir ürün, ışının 1/15"ini yani, % 7"sini geçirir. Böylece güneş altında geçirilebilecek güvenli süreyi 20 dakikadan 5 saate çıkarır. 30dan yüksek koruma faktörlü ürünler 5 saatten daha uzun süre korur. Güneş yanıkları için tehlikeli saatler olan 10:00 ile 15:00 arası için40-50 koruma faktörü yeterlidir. Fakat açık tenli çocuklar için 40-50 koruma faktörü gereklidir. Ancak tüm çocuklar için 40ve üzeri koruma faktörlü ürünler kullanmak gerekir.

Koruyucu ürünleri güneşe çıkmadan 30 dakika önce sürmek gerekir. Burun, yanaklar, kulaklar ve omuzlar özellikle iyi korunmalıdır.

Çoğu ürünler, her 3-4 saatte bir tekrar sürülmeli, eğer çocuk terlemiş veya suya girmişse hemen tekrarlanmalıdır. Suya dayanıklı ürünler suda 30 dakika dayanır.

Kaynak: www.ntvmsnbc.com