Gümrüklerin kötü şöhreti

7 bin memur, gümrüklerde çalışmak için sıraya girdi Kaçakçılığın en çok meydana geldiği gümrükler, aynı zamanda yolsuzluk konusunda da kötü bir üne sahip. Kapıkule Sınır Kapısı’ndaki yolsuzluk iddialarıyla ilgili yargıya intikal eden davada, bir gecede 6 bin dolar toplandığı öne sürülmüştü. Geçtiğimiz yıl da gümrüklerde 230 trilyon lira değerinde kaçak eşya yakalandı. Gizli bölmelerde saklanarak yurtdışına çıkarılmak istenen 292 trilyonluk uyuşturucuya el konuldu. Yakalananların sadece ‘buzdağının görünen kısmı’ olduğu söyleniyor. Yolsuzluk ve kaçakçılık imajı yüzünden gümrükler ‘suiistimale eğilimli’ personel için gözde bir çalışma yeri olarak görülüyor. “Ballı rant”ın birçok insanın iştahını kabarttığını belirten Gümrük Müsteşar Vekili R. Tuna Turagay, halen 7 bin 700 kişinin çalıştığı gümrüklere yatay geçiş için 7 binin üzerinde müracaat olduğunu söylüyor. Geçiş yapmak isteyenlerin tamamı için böyle bir nitelemede bulunmanın doğru olmadığını vurgulayan Turagay, imajın getirdiği sıkıntıyı şöyle özetliyor: “Emekli olmadan bir de araba alsam diye düşünerek geçiş yapmak isteyenler bile var. Sokakta karşılaştığın insana 'Gümrükte çalışıyorum.' demek çok zor. İnsanlar gümrükte çalışmanın 'ekstra' kazanç getirdiğine o kadar eminler ki." Norm kadrosu 11 bin olan Gümrük Müsteşarlığı’nda halihazırda personel sıkıntısı yaşanıyor. Dış ticaret hacminin 25 milyar dolar olduğu 1994 yılında 8 bin 900 kişi çalışıyordu. Gümrük çalışanları 500-800 milyon TL maaş alıyor. Gümrük Müsteşar Vekili Turagay, ‘kötü örneğin’ hiçbir zaman emsal alınmaması gerektiğini; ancak Türkiye’de durumun tam tersi olduğunu kaydediyor. Geçiş talebini, gümrüklerle ilgili şimdiye kadar oluşan ‘kötü imaj’a bağlayan Turagay, konu hakkındaki sitemini “Sokakta karşılaştığın insana ‘Gümrükte çalışıyorum’ demek çok zor. İnsanlar gümrükte çalışmanın ‘ekstra’ kazanç getirdiğine o kadar eminler ki.” sözleriyle dile getiriyor. “Öncelikle bu imajın değiştirilmesi şart.” diyen Turagay, gümrüklere atama şeklinin değişmesi gerektiği görüşünde. Turagay’a göre, kamudan yatay eleman geçişi yerine açıktan sınavla alım yapılmalı. Kaçakçılıkla mücadele için eleman ihtiyacı olduğunu vurgulayan Turagay, “Aslında bizim norm kadromuz da 11 bine yakın. Halihazırda 3 bin kişi daha açıktan alınabilir. Gümrüklerde işlem gören beyanname sayısı toplamda 4 milyonu buluyor. Çalışan muayene memuru sayısı ise sadece 700 kişi. Almanya ve Fransa’da gümrüklerde çalışan personel sayısı 20 bini geçiyor.” değerlendirmesini yapıyor. Memur statüsünde çalışan gümrük personeli; memur, muhafaza memuru, sözleşmeli personel ve kolcu olarak ayrılıyor. Burada çalışanlar diğer devlet dairelerindeki memurlardan fazla maaş almıyor. Maaşlar, kıdem ve kademeye göre 500 ile 800 milyon TL arasında değişiyor. Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü, 2004 yılında yaptığı operasyonlarda 500 trilyon TL’nin üzerinde kaçak mala el koydu. Yakalamalarda uyuşturucu ilk sırayı alırken, onu sırasıyla akaryakıt, araç ve elektronik eşya izledi. Denizlerde yapılan denetimlerin daha etkin hale getirilmesi için bu yıl 3 motorbot daha devreye girecek ve toplam sayı 6’ya çıkacak. Alınacak ek tedbirlerle yıl sonuna kadar yakalanacak kaçak eşya miktarının 700 trilyon liraya çıkması hedefleniyor. ZAMAN