Gülen'den öğrencilere sınav duaları

Fethullah Gülen, sınava hazırlanan öğrencilere ve anne-babalara sınav öncesi nasıl davranılması gerektiği konusunu anlattı. Gülen, hafızayı güçlendirmek için yapılması gerekenleri de sıraladı.

Gülen Hoca, öğrencilerin nasıl hareket etmeleri gerektiğini ve hangi duaları etmeleri gerektiğini anlattı. Gülen'in Bamteli'nde anlattıkları şöyle:

"Soru: 1) “Fiilî dua”, “kavlî dua” ve “kadere rıza” esaslarını günümüzde imtihandan imtihana koşan talebeler, bilhassa da üniversite imtihanına girecek gençler açısından değerlendirir misiniz?

- Dua ile alâkalı yapılan taksimattan biri de onun fiilî ve kavlî olarak ikiye ayrılmasıdır. Üstad Bediüzzaman hazretlerinin verdiği örnekle anlatacak olursak, bir çiftçinin toprağı işlemesi fiilî bir duadır ki, bununla hazine-i rahmetin kapısı olan toprağı saban ile çalmış olur. Cenâb-ı Hakk’ın hususî bir atiyyesi olmadıkça, toprağa tohum atmadan o tarladan bir ürün almanın mümkün olmadığı açıktır. Dolayısıyla esbap adına ne gerekiyorsa mutlaka ortaya konulmalıdır. Fiilî duaya riayet etmek sebepler dünyası içinde yaşayan biz insanoğlu için kaçınılmazdır. Dolayısıyla fiilî dua esbabı nazar-ı itibara almak ve o sebeplerin gerektirdiği şekilde davranmakla olur. Ayrıca Cenâb-ı Allah sebepleri izzet ve azametine perde yapmıştır. Bizim de o perdeye saygılı olmamız iktiza eder. Onları görmezlikten gelmek bu açıdan Allah’a karşı bir saygısızlıktır. (00:48)

-Diğer bir açıdan da, esbaba riayet etmeme bizi, insan iradesini reddeden Cebrîlik düşüncesi içine sürükler ki, bu da akîde ve inanç açısından çok tehlikelidir. Evet, irade ve şuur sahibi insanoğluna düşen, sebepleri görmek ve onlarla uyum içinde yaşamaya çalışmaktır ki buna “fiilî dua” da denmektedir.

Talebeler için fiilî duanın en önemli esasları olarak şu hususlar sayılabilir: Sistemli çalışma, mesainin tanzimi (Allaha, nefse ve insanlara karşı sorumlulukların hepsini yerine getirme düşüncesiyle ne zaman ne yapmak gerektiğini güzelce tesbit edip çalışma ve dinlenme vakitlerini de gözeterek belli bir düzen tutturma), a’mâlin taksimi (yapılacak işleri belirleme, parçalara ayırma, bölüşme ve herkese kabiliyetlerine uygun bir iş yükleme), toplumun fertleri arasında teavün düsturunun teshili (yardımlaşma duygusunun canlandırılması ve fertlerin birbirinin işlerini kolaylaştırıcı olmaları). 

-Kavl, söz demektir; insanın istek ve dileklerini sözlerle ifade edip Cenâb-ı Hakk’a kalbiyle beraber lisanıyla da teveccühte ve niyazda bulunmasına “kavlî dua” denmektedir. Dua, sebepler üstü bir talebin Cenâb-ı Hakk’a arzı ve Hakk’ın gizli-açık her şeye nigehban bulunduğuna inancın da ilanıdır. Bu itibarla, biz, sebepler dairesinde esbâba riâyet etmekle beraber, ellerimizi O’na açar, içimizi O’na döker, nâçâr kaldığımız yerde “çare” der inler ve dertlerimizin dermanını da yine O’ndan bekleriz; kendi kudret ve irademizle elde edemeyeceğimiz bir kısım neticeleri sebepler üstü bir kudret ve inayete sığınarak, Müsebbibu’l-Esbâb’dan dileriz. Dolayısıyla, sebeplere riayet (fiilî dua) ile kavlî duayı birbirinden ayırmak mümkün değildir. Onlar birbirlerini tamamlayan iki unsur ve bir bütünün iki yüzünden ibarettir. 

-Peygamber Efendimiz’in (sallallahu aleyhi ve sellem) de sürekli rıza talebiyle tazarru ve niyazda bulunduğu düşünülürse, şu talepler “kavlî dua”ya en güzel misaller arasında sayılabilir:

“(Benim isteğim) affın, afiyetin ve rızândır Allah’ım; sevip hoşnut olduğun şeylere beni hidayet buyur!”

“Allah’ım bizi nefsin hoşuna giden değil, Senin razı olacağın, rıza ve hoşnutluğunu kazandıracak işlere muvaffak eyle.”

 “Allahım her türlü hal ve icraatımızda, bilhassa şu işimizde bize yardımcı ol.” 

-Sebeplere riayet etmek ve kavlî duayı yerine getirmek başka bir mesele, onların getirisini çok önemli görmek tamamen başka bir meseledir. Zira Cenâb-ı Hakk, hikmetinin iktizasına göre bazen verir, bazen de vermez. İşte bir insanın her iki durumdan da hoşnut olması, kadere rıza gösterdiğinin emaresi ve Allah’ın takdirine razı olduğunun ifadesidir. Zat-ı Ulûhiyet’in takdirini memnuniyetle karşılamanın yanında, Hazreti Ruh-u Seyyidi’l-Enâm’ın (aleyhi elfü elfi salâtin ve selâm) nübüvvetine ve İslam dinine kanaat etme de çok önemlidir. Fiilî ve kavlî duadan sonra -netice ne olursa olsun- kader ve kazayı gönül hoşnutluğuyla karşılama bu kanaatin de gereğidir.

Bundan dolayıdır ki, sabah akşam okunması sünnet olan dualar arasında şu ikrar da mevcuttur:

"Rab olarak Allah’tan, din olarak İslâm’dan, peygamber olarak da Hazreti Muhammed’den (aleyhissalâtü vesselâm) razı olduk.” 

-Çalışmayı biricik mesele haline getirmek mahzurlu olabilir; fakat sistemli çalışmanın hakkını da görmezden gelmemek lazımdır. İmtihanlarda derece yapan öğrencilerin hemen hemen bütünü başarılarının en büyük vesilesi olarak sistemli çalışmayı nazara vermektedirler.

-Öğrenciler, bazen hangi sahalarda başarılı olabileceklerini, neyi nasıl çalışmaları gerektiğini ve kapasitelerinin nelere yetebileceğini bilemeyebilirler. Bu konularda öğretmenlere ve anne-babalara büyük vazifeler düşmektedir. Öğretmenler ve aileler, psikolojinin ve pedagojinin kurallarını da nazar-ı itibara alarak, öğrencilerin hem şımarıp küstahlaşmamaları hem de morallerinin bozulup başarısızlığa uğramamaları için bütün sebeplere riayet etmeli ve her vesileyi değerlendirmelidirler. 

-Fiilî dua, kavlî dua ve kadere rıza esasları sadece talebeler için değil, kendisini insanlığın saadetine adamış hizmet gönüllüleri, her seviyedeki devlet adamları, idareciler ve esnafıyla tüccarıyla iş adamları gibi her kesimden insan için söz konusudur. İnanan insan, hoşuna gitsin gitmesin, her meseleyi dini ölçülere göre ele almalı; her hadiseyi “Bazen hoşunuza gitmeyen bir şey sizin için hayırlı olur. Kimi zaman da sevip arzu ettiğiniz bir şey sizin için şerli olabilir. Netice itibarıyla neyin hayır ve neyin şer getireceğini sadece Allah bilir, siz bilmezsiniz.”

(Bakara, 2/216) meâlindeki ayet-i kerime zaviyesinden değerlendirmeli ve her zaman Cenâb-ı Hakk'ın tercihi istikametinde tercihte bulunmalıdır. Sebeplere riâyet ettikten ve kavlî duayı yerine getirdikten sonra neticeyi Allah’ın takdirine bırakmalı; kendisiyle alâkalı tasarruflarında Rahmeti Sonsuz’a inanıp O’na güvenmeli ve O’nun yaptığı her şeyden hoşnut olmalıdır. Evet, kader rüzgârları ne yandan eserse essin gönül rahatlığıyla karşılamak ve her hadiseye “Bunda da bir hayır vardır; bu da geçer!” inancıyla yaklaşmak mü'min olmanın gereğidir.

- Her seviyedeki öğrencilerin, özellikle üniversiteye gidecek gençlerin imtihana girdikleri yerlerdeki heyecan manzaralarını; anne babaların tehalüklerini, ellerini ovuşturmalarını ve çocukları imtihanı kazanamazsa sanki kıyamet kopacakmış gibi telaşlanmalarını biraz abartılı buluyorum. Oysa çok iyi donanımla imtihana girmiş bir talebe bile dilediği yeri kazanamayabilir; kalemini silgisini unutur, moraline dokunacak hadiseler olur, evden çıkarken anne babanın beklenti dolu sözleri karşısında onları memnun edemeyecek olma korkusuyla psikolojik bir yıkım içinde bulunur ve neticede istediği puanı tutturamayabilir. Bunlar normal karşılanmalı, gençlere öyle psikolojik bir baskı yaşatmamalı ve menfi bir netice karşısında kadere taş atılmamalıdır. Ne var ki, bu konuda da anne-babalara ve öğretmenlere rehber olabilecek rıza kitapları, mevcuttan hoşnut olma kitapları yazılmalıdır.

 -Bediüzzaman’ın ifadeleri içinde; harbe giderken vezirleri Celâleddin Harzemşah’a demişler: “Sen muzaffer olacaksın!”; o da onlara, “Ben Allah’ın emriyle cihad etmekle mükellefim. Galip veya mağlup etmek Allah’ın vazifesidir.” diye cevap vermiş. Hazreti Üstad’ın burada Cenâb-ı Hak için de “vazife” kelimesini kullanması belâgâttaki “mukabele” sanatıyla alâkalıdır. Bu açıdan mukabelenin bahis mevzuu edildiği bir yerde “Allah’ın vazifesi” demekte şer’î bir mahzur olmayabilir. Bununla beraber, Allah Teâlâ’ya saygının gereği olarak belâgâttaki mukabeleyi hiç gözetmeden “şe’n-i Rubûbiyet” demek de tercih edilebilir.