Görüntüsü güzel olsa da tam bir felaket! İşte volkanik patlamaların oluşumu!

Genellikle Pasifik Okyanusu’nun kenarlarında meydana gelen volkanik patlamalar, görüntüsüyle bazı kişiler tarafından beğenilse de, aslında doğa için tam bir felaket olarak biliniyor. Meydana geldiğinde etrafında bulunan evler ve canlılar olmak üzere her şeye zarar veren volkanik patlamalar, en tehlikeli doğal afetlerin başında geliyor.

Geçmişten bu yana birçok yeri yaşanmaz hale getiren bu doğal afetin nasıl oluştuğunu kavrayabilmek için Dünya’nın iç yapısı hakkında bilgi sahibi olmamız gerekiyor.

Farklı yöntemler kullanılıyor

Dünya’nın yüzeye yakın kısımları hakkında doğrudan bilgi edinebiliyoruz, fakat daha derinlerdeki katmanların yapısı ve bileşimi hakkında bilgi sahibi olabilmek için çeşitli yöntemler kullanılıyor.

Dünya’nın merkezinde ne var?

Bu zamana kadar elde edilen bilgiler yerkürenin çeşitli katmanlardan oluştuğunu gösteriyor. En dışta yerkabuğu, yerkabuğunun altında manto, mantonun altında dış çekirdek bulunur. En içte ise iç çekirdek bulunur. Yeryüzünden merkeze doğru gidildikçe bu katmanların sıcaklığı artar. Yapılan çalışmalara göre iç çekirdeğin sıcaklığının yaklaşık 6000°C olduğu tahmin ediliyor.

Yerkabuğunun hemen altında yer alan manto Dünya’nın hacimce yaklaşık yüzde84’ünü oluşturur. Manto katmanları arasında derinlere inildikçe sıcaklığın arttığı ve dış çekirdek sınırında yaklaşık 4000°C’ye ulaştığı öngörülüyor. Mantonun özellikle alt katmanlarının bileşimini belirlemek yerbilimleri çalışmalarındaki önemli zorluklardan biri olsa da bugüne kadar yapılan çalışmalardan mantonun temel olarak silisyum, magnezyum, demir, oksijen gibi elementlerden oluşan kayaçlardan oluştuğu bunun yanı sıra mantoda çözünmüş gazlar ve su buharı da bulunduğu öngörülüyor.

Ortalama 6000 derece

Dünya’nın merkezindeki yüksek sıcaklık konveksiyona sebep olur. Sıcaklığı aşağı yukarı 6000°C olan merkeze yakın bölgeler ısının etkisiyle yüzeye doğru hareket ederken yüzeye yakın bölgeler merkeze doğru batar. Konveksiyon sonucunda yerkabuğundaki levhaların hareket etmesiyle tektonik hareketler oluşur. Bu levhaların hareketleri sonucunda yerkabuğunda çatlaklar meydana gelir.

Mantonun yüzeye yakın kısımlarındaki (yaklaşık 100-200 km derinlikte) kayaçlar yüksek sıcaklık ve basınçtan dolayı eriyik halde olabilir. Eriyik kayaçların (magma olarak isimlendirilir) etrafındaki katı haldeki kayaçlardan daha az yoğun olması sebebiyle magma bu çatlaklardan yükselerek yüzeye çıkar. Magmanın akışkanlığı yüksekse içindeki çözünmüş gazlar rahatlıkla kaçar ve magma yüzeye ulaştığında lav akıntısı şeklinde hareket eder. Fakat magmanın akışkanlığı düşükse içindeki gazlar kaçamaz ve yükselen basıncın etkisiyle magma patlayarak yüzeye çıkar.