Gıdaların içeriğini hesaplamak artık daha kolay

Türkiye’de üretilen ve tüketilen gıdaların protein, yağ, karbonhidrat, vitamin, mineral gibi besin öğeleri, Ulusal Gıda Kompozisyon Veri Tabanı Türkomp’ta toplandı. 500’den fazla gıdaya ait 63 bin verinin bulunduğu veri tabanı, gıda tüketici başta olmak üzere tarımdan sağlığa çok sayıda sektöre internet üzerinden hizmet verecek.
’www.turkomp.gov.tr’ sitesinde, “detaylı arama” ile gıdaların enerji ve besin ögeleri değerlerine ulaşabilcek, aramalar, “gıdaya”, “bileşene” ve “beslenmeye” göre yapılabilecek, bileşenlere göre gıdalar çoktan aza doğru sıralanabilecek.
“Beslenme çantası” ile günlük diyette yer alan gıdaların içeriği kolaylıkla hesaplanabilecek ve “gıdaları karşılaştır” uygulamasıyla 2 farklı gıdaya ait bileşen değerleri aynı ekran üzerinde görülebilecek, gıda tanımlama sistemi “Langual” ile benzer özelliklere sahip gıdaları başka ülkelere ait veri tabanlarında yer alan verilerle de karşılaştırılabilecek.
Günümüzde birçok ülke, coğrafyalarında ürettikleri ve tükettikleri gıdaları temsil eden güvenilir ve izlenebilir ulusal verilere ihtiyaç duyuyor. Gıdalarla ilgili veri üretim sistemi kurmaya yönelik araştırmalar; yüksek maliyet, teknik bilgi birikimi, gelişmiş laboratuvar altyapısı, kapsamlı işbirlikleri gerektiren uzun soluklu ve sürekliliği olan projeler sonucu ortaya konuyor. Türkiye’de de bu gereksinim, uzun yıllardır, çeşitli yabancı ülkelere ait gıda bileşen veri kaynaklarının kullanımıyla giderilmeye çalışılıyordu. Bu kapsamda TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Gıda Enstitüsü (GE) koordinasyonunda tarım, gıda, beslenme ve sağlık alanında yapılan tüm çalışmalarda kullanılmak üzere Türkiye’yi temsil eden gıda bileşen veri üretme sistemi kurulmasına yönelik araştırma, 2008 yılı sonunda başlatıldı.
TÜBİTAK KAMAG 1007 Programı kapsamında desteklenen ‘Ulusal Gıda Kompozisyonunun Belirlenmesi ve Yaygın Sürekli Paylaşım Sisteminin Oluşturulması’ isimli proje; MAM Gıda Enstitüsü ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (TAGEM, Bursa, Diyarbakır, İzmir, Konya, Trabzon) ve Sağlık Bakanlığı (Ankara, Erzurum, İstanbul, İzmir, Samsun) laboratuvarlarında görev yapan araştırma ekiplerinin birlikte çalışmasıyla gerçekleştirildi. Çalışmaların sonucu olarak baş-tan sona izlenebilir bir sistem olan Ulusal Gıda Kompozisyon Veri Tabanı ‘TürKomp’ kuruldu. Proje ile Türkiye’de üretilen ve tüketilen işlenmemiş ve işlenmiş tarımsal ürünler ile sanayileşmiş geleneksel gıdaların bileşenleri, ileri laboratuvar analiz teknikleri ile belirlendi. Uluslararası gıda kompozisyon veri tabanlarının çok azında olan izlenebilir veri üretim sistemi, TürKomp’ta elektronik ortamda gerçekleştiriliyor. Ulusal ölçekte ve uluslararası standartlarda veri üretiminin yapıldığı TürKomp’ta 13 gıda grubuna yer verildi. İşlenmemiş ve işlenmiş gıda sayısının hemen hemen eşit olduğu sis-temde, sanayileşmiş geleneksel gıdalar da yer aldı. Her ürün için ayrı örneklem protokolünün hazırlandığı araştırmada, işlenmemiş gıda örneklemi 2 yıl tüm Türkiye’den, işlenmiş gıda örneklemiyse bir kez 3 büyük ilden yapıldı.
Geleneksel gıda örneklemi için 53 ürünün 122 farklı üretim tekniği yerinde kayıt altına alındı. Uluslararası platformda bu ürünlerin ‘Türkiye’nin geleneksel gıdası’ olduğunun ispatına yönelik kullanılabilecek bilimsel verilerle destekli ‘geleneksel gıda taslak tescil dosyaları’ hazırlandı.
Verilerin bölge bazında da gösterildiği TürKomp’ta aramalar, gıdaya, bileşene, beslenmeye göre yapılabiliyor. İki farklı gıda, aynı ekran üzerinde bileşenleri yönünden karşılaştırılabiliyor, çoktan aza doğru sıralanabiliyor ve “beslenme çantasıyla” günlük enerji ve besin ögesi düzeyleri kolaylıkla hesaplanabiliyor. TürKomp; tarım, gıda, beslenme ve sağlık alanlarında yapılacak eğitim, araştırma, üretim, yatırım, mevzuat çalışmalarında ve toplumun bilinçli beslenmesin-de ulusal veri kaynağı olarak hizmet verecek.
Türkiye’ye ait en üst seviyede güvenilir gıda bileşen veri kaynağı TürKomp, kullanıcı dostu yapısıyla internet orta-mında Türkçe ve İngilizce dillerinde bedelsiz olarak ulusal ve uluslararası kullanıcılara kesintisiz hizmet sağlayacak. TürKomp’un sürdürülebilirliği, gelişerek hizmetini devam ettirmesi ticarileşme ile gerçekleştirilecek. Bu kapsamda firmalara özel bedelli, sektör marka üyeliği ve veri seti satışı gerçekleştirilecek. Ayrıca tüm kullanıcılara yönelik, TürKomp Gıda Kompozisyon Veri Kitabı, TürKomp Gıda Kompozisyon Veri CD’si ile ulusal düzeyde gıda analiz yöntem birlikteliğine katkı sağlama çerçevesinde hazırlanmış olan TürKomp Gıda Kompozisyon Analiz Yöntemleri kitabı da satışa sunulacak.
Sitede, bazı gıdaların kalorileri şu şekilde:
"Su, doğal mineralli 0 kkal
Su, içme 0 kkal
Tatlandırıcı, sodyum siklamat, sodyum sakarin bazlı, tablet 0 kkal
Kola, enerjisi azaltılmış 0 kkal
Tuz, iri salamura 0 kkal
Su, içme-kullanma 0 kkal
Tuz, sofra, iyotlu 1 kkal
Tuz, sofra, iyotsuz 2 kkal
Sirke, üzüm 3 kkal
Tonik 4 kkal
Turşu, kelek 10 kkal
Limonata 10 kkal
Turşu, havuç 12 kkal
Turşu, acur 13 kkal
Turşu, lahana 13 kkal
Domates suyu 15 kkal
Domates, doğranmış, konserve 15 kkal
Turşu, pancar, kırmızı 15 kkal
Marul, uzun yapraklı 16 kkal
Salatalık 16 kkal
Marul, kıvırcık, salata 17 kkal
Marul, baş salata, Iceberg 17 kkal
Kabak, yazlık, koyu yeşil 17 kkal
Kabak, yazlık, sakız, açık yeşil 18 kkal
Kuşkonmaz, konserve 19 kkal
Domates, sofralık 19 kkal
Ispanak, dondurulmuş 20 kkal
Acur 22 kkal
Semizotu 22 kkal
Pazı 22 kkal
Biber, Çarliston tipi 22 kkal
Turp, Fındık 22 kkal
Biber, dolma 23 kkal
Patlıcan, uzun 23 kkal
Turşu, fasulye 23 kkal
Limon sosu, doğal 23 kkal
Turşu, biber 24 kkal
Mantar, beyaz şapkalı 24 kkal
İzotonik sporcu içeceği 24 kkal
Ispanak 24 kkal
Patlıcan, yuvarlak, Topan 25 kkal
Enginar, dondurulmuş 25 kkal
Biber, sarı, California Wonder tipi 26 kkal
Şalgam 26 kkal".
(İHA)