Gelişmişlikte uçurum derinleşiyor

Türkiye’nin en gelişmiş ilçelerinde şehir nüfusu yüzde 80’e yaklaşırken, en alttaki grupta ise bu oran yüzde 32.6’da kalıyor. Türkiye’nin en gelişmiş ilçeleri ile (1. Grup) en az gelişmiş (6. Grup) ilçeleri arasında büyük gelişmişlik farkları bulunuyor. Birinci grupta yer alan en gelişmiş ilçelerde şehirleşme oranı yüzde 79.8’e kadar çıkarken, en alttaki grupta bu oran yüzde 32.6’da kalıyor. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) verilerine göre, birinci derecede gelişmiş ilçeler grubunda, (İstanbul, Ankara ve İzmir hariç) sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında ilk 15 sırada bulunan ilçeler yer alıyor. Bu ilçeler, Bursa Büyükşehir, Adana Büyükşehir, Kocaeli Körfez, Kocaeli Gebze, İzmir Aliağa, Antalya Merkez, Eskişehir Merkez, Gaziantep Merkez, Denizli Merkez, Konya Büyükşehir, Kocaeli Merkez, İstanbul Büyükçekmece, Mersin Merkez, Kayseri Büyükşehir ve Tekirdağ Çorlu olarak sıralanıyor. En son grupta ise Doğu Anadolu’dan 51, Güneydoğu’dan 42, Karadeniz’den 14, İç Anadolu’dan 7 ve Akdeniz’den de 5 ilçe olmak üzere toplam 119 ilçe yer alıyor. GELİŞENLERE GÖÇ YOĞUNLAŞIYOR İlk grupta yer alan ilçelerde nüfus artış hızı göçün de etkisiyle binde 33.3’ü bulurken, en az gelişmiş ilçelerde binde 7.1’de kalıyor. Türkiye’nin ortalama nüfus artış hızı ise (Ankara, İstanbul ve İzmir hariç) binde 15.7 civarında bulunuyor. Öte yandan, 3 il hariç Türkiye’nin ortalama hane halkı büyüklüğü 4.76 kişi olarak belirlenirken, gelişmiş ilçelerde bu rakam 4.2 kişi olarak belirlendi. 6. gruptaki en az gelişmiş ilçelerde ise bu rakam 7.5 kişi olarak hesaplandı. Gelişmiş ilçelerde çalışanların yüzde 62.3’ü ücretli olarak çalışırken, bu oran en az gelişmiş ilçelerde yüzde 15.7’ye kadar geriliyor. Sanayi iş kolunda çalışanların oranı 1. grupta yüzde 24.8’e kadar çıkarken, 6. grupta sadece yüzde 1.2’de kalıyor. Ticarette çalışanların oranı gelişmiş ilçelerde yüzde 14.2, en az sosyo-ekonomik gelişmişliğe sahip ilçelerde ise yüzde 1.7 olarak hesaplanıyor. Gelişmiş 15 ilçede okuryazar oranı yüzde 90.1 olurken, en az gelişmiş ilçelerde yüzde 67.6’da kalıyor. Gelir ve kurumlar vergisinin yüzde 12.8’i 1. derecede gelişmiş ilçeler tarafından ödenirken, 6. grupta yer alan ilçelerde bu oran sadece yüzde 0.3 olarak belirleniyor.