Formula pisti inşaatında yolsuzluk

İstanbul Kurtköy'de yapımı devam eden Formula 1 yarış pisti inşaatı hakkındaki iddiaları inceleyen Sanayi Bakanlığı'na bağlı müfettişler, 25 trilyon 500 milyar liralık usulsüzlük yapıldığını tespit etti. İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından İstanbul Kurtköy'de yapımı gerçekleştirilen ve yaklaşık 120 milyon dolara mal olması beklenen Formula 1 pisti hakkındaki iddiaları araştıran Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Teftiş Kurulu Müfettişleri, son derece çarpıcı sonuçlara ulaştı. Müfettişler, pek çok işin usulüne uygun yapılmadığını ve ihale aşamasında 14 trilyon lira, yapım aşamasında ise 11.5 trilyon lira olmak üzere, toplamda yaklaşık 25 trilyon 500 milyar lira (20 milyon dolar) usulsüzlük yapıldığını tespit etti. İHALE AŞAMASI Rapora göre yapım ihalesi, pistin yatırımcısı İTO ve İTO Vakfı tarafından kurulan Formula İstanbul Yatırım A.Ş. (FİYAŞ) tarafından, gerekli araştırmalar yapılmadan Evren Mühendislik ve İnşaat Şirketi'ne verildi. Raporda ayrıca, Formula 1 pisti alt ve üst yapı işlerinin yapımına ilişkin ihalenin, daha önce de İTO'nun çeşitli inşaat işlerini yapan Evren İnşaat'tan çok daha fazla indirim veren Tekyol Firması'na verilmemesi sebebiyle, 27 trilyon 229 milyarlık bir tassarrufun ortadan kalktığı ve raporun düzenlendiği 07.10.2004 tarihi itibariyle, Evren İnşaat tercihinin, "ihale aşamasında yol açtığı zararın" 14 trilyon 574 milyar lirayı bulduğu belirtildi. YAPIM AŞAMASI Raporda ayrıca, İTO yetkilileri ve FİYAŞ Genel Müdürü tarafından, Tekyol Firması'nın bu işi yapacak teknik yeterliliğe sahip olduğu İTO Başkanı Mehmet Yıldırım'a yazılı ve sözlü olarak bildirilmesine rağmen, Başkan'ın kararını değiştirmeyip işi Evren İnşaat'a verdiğine dikkat çekiliyor. Evren İnşaat'a, ihale aşamasını takiben, pistin inşaatı başladıktansonra, 2003'te yaklaşık 450 milyar, 2004 'te ise 11 trilyon liranın üzerinde "haddinden fazla ödeme" yapıldığı, böylelikle ihale aşamasındaki 14 trilyonun yanısıra 11 trilyon 450 milyarlık yeni bir zararın oluştuğu kaydediliyor. Müfettiş raporlarının paralelinde hazırlanan bilirkişi raporunda, İTO yetkililerinin üzerlerine düşen görevi yerine getirmediklerine dikkat çekiliyor. Bilirkişi raporunda, ihale öncesinde uygulama projesinin hazır ve onaylı olmadığı, ihale sözleşmesinin ekinde yer aldığı belirtilen sözleşme eklerinin bulunmadığı ve uygulama projelerinin üzerindeki tarihin de bu eksiği ortaya koyduğu vurgulanıyor. Buna bağlı olarak, ihale öncesi proje hazır olmadığından, keşifler ve metrajların ancak 'yaklaşık' olarak düzenlenebildiği belirtiliyor. İLAN VERİLMEDİ FİYAŞ Yönetim Kurulu'nun, Formula 1 pistinin ihalesi için hiçbir duyuru yapılmaksızın sadece üç firmadan teklif aldığı belirtiliyor. Bu firmaların, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın 2003 rakamlarına göre önerdikleri indirimler ise şöyle: Sistem Yapı; yüzde 4.30, Turan Hazinedaroğlu; yüzde 7.34 ve Evren İnşaat; yüzde 9.8. Teklif verdiği ve bu işi yapma kapasitesi diğer firmalardan daha iyi olduğu halde devre dışı bırakılan Tekyol İnşaat'ın indirim teklifi ise yüzde 41.50. Müfettişler, normalde bu tür işlerdeki indirim oranlarının, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın birim fiyatları üzerinden yüzde 40 ila 60 arasında değiştiğine dikkat çekerek, şu hususları belirtiyorlar: "İhale ilanının verilmeyerek bu konuda deneyimli firmaların ihaleye katılımının sağlanmamasının, bu kadar düşük oranda tenzilatla ihalenin sonuçlanmasına neden olduğu düşünülmektedir.'' Pistin Geliri Neden Paylaşılıyor? Müfettişlerin raporunda dikkat çeken bir başka konu ise pistin maliyetine hiçbir katkısı bulunmayan Formula 1 Derneği İktisadi İşletmesi'ne, yarışları organize edecek olan Motor Sporları ve Organizasyonu'nun yarışlardan sağlayacağı gelirin yüzde 30 oranında aktarılması hususu. Müfettişlerin raporunda konuyla ilgili olarak şu ifadelere yer veriliyor: "Formula 1 yarış pistinin, 120 milyon dolarlık maliyetinin İTO ve İTO Eğitim ve Sosyal Yardım Hizmetleri Vakfı tarafından karşılanıyor olmasına rağmen, bu maliyetin karşılanmasında şu ana kadar hiçbir maddi katkısı olmadığı anlaşılan Formula 1 Derneği İktisadi İşletmesi'ne, yarışlardan gelecek gelirin yüzde 30'unun aktarılacak olması, müfettişliğimizce dikkat çekici olarak görülmektedir." Aynı zemin için iki farklı rapor Yapım aşamasındaki 14 trilyon liralık 'fazladan' ödemenin nedenlerinden biri de, zemindeki kaya oranlarının İstanbul Teknik Üniversitesi raporlarından farklı gösterilmesi. İTO tarafından, pist zeminin yüzde 20'sinin, ünivesite raporundan bahsedilmeyen 'çok sert kaya'lardan, yüzde 45'inin de üniversite raporunun iki katı oranında 'sert kaya'dan oluştuğu belirtiliyor. 'Yumuşak kaya' oranı da İTÜ raporun çok altında; yüzde 5. İTÜ Küskülük: yüzde 11. 24 Yumuşak Kaya: yüzde 45.64 Sert Kaya: yüzde 27.32 İTO Küskülük: yüzde 15 Yumuşak Kaya: yüzde 5 Sert kaya: yüzde 45 Çok sert kaya: yüzde 20 Haber: Güntay Şimşek Kaynak: Sabah