Ermeni soykırımı kabul edildi

ABD Temsilciler Meclisi Uluslararası İlişkiler Komitesi, sözde Ermeni soykırımının tanınmasına ilişkin ifadeler içeren iki ayrı tasarıyı görüşmeye başladı. ABD Dışişleri Bakanlığı’nın, komite başkanına mektup göndererek, tasarıların kabul edilmesine Amerikan yönetiminin karşı olduğunu bildirdiği öğrenildi. Komitede kabul edilmesi beklenen tasarıların, Temsilciler Meclisi genel kuruluna gelmesi öngörülmüyor. Tasarıların genel kurul gündemine getirilmesi, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Dennis Hastert’ın tasarrufunda bulunuyor. Öte yandan ABD Kongre kaynakları, Amerikan Dışişleri Bakanlığı’nın adli işlerden sorumlu bakan yardımcısı Matt Reynolds’un, Komite Başkanı Henry Hyde’a kendi imzasını taşıyan bir mektubu bugün ulaştırdığını bildirdi. Kongre kaynakları, bu mektupta Amerikan yönetiminin iki tasarının da komitede kabul edilmesine karşı çıktığını ifade etti. Tasarılardan birinde, ABD Başkanı George Bush’a, ABD dış politikasını "Ermeni Soykırımına" ilişkin anlayış ve duyarlılığı yansıtacak şekilde yönlendirmesi çağrısında bulunuluyor. Bu tasarı Cumhuriyetçi Parti milletvekili George Radanovich tarafından kongreye sunuldu. İkinci tasarı ise 1915-1923 tarihleri arasındaki sözde Ermeni soykırımını anma çerçevesinde, Türk hükümetini, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ermenilere yapılanları tanımaya çağırıyor. Bu tasarı da Demokrat Partili milletvekili Adams Schiff tarafından kongreye sunuldu. Tasarının orijinal halinde, Türkiye belli koşulları karşılarsa AB üyeliğinin desteklenmesi yönünde bir ifade yer alıyordu. Ancak Schiff tarafından yapılan değişiklik önerisiyle bu ifade tasarıdan çıkarıldı. Schiff, kongrede konu görüşülürken yaptığı açıklamada, sözde soykırıma ilişkin Amerikan ulusal arşivlerinde kanıt belgeler bulunmasına karşın, Amerikan yönetiminin sorunu anlamakta güçlük çektiğini söyledi. Schiff, Türk yazar Orhan Pamuk’un da soykırımı tanıyan sözleri yüzünden cezalandırılmak istendiğini savundu. Cumhuriyetçi Parti’den İndiana milletvekili Den Burton ise tasarıların kabul edilmesine karşı çıkan bir konuşma yaptı. Osmanlı Türklerinin Ermenileri yok etme amacını gösteren sağlam kanıt bulunmadığını ifade eden Burton, Amerikan Kongresi’nin bu konuyu her yıl ısıtıp ısıtıp gündeme getirmesinin başka konulardaki çalışmaları engellediğini söyledi. Burton, 2000 yılında da Ermeni tasarısı kongrede gündeme geldiğinde Türk tezlerine destek çıkmıştı. Demokrat Parti Florida milletvekili Robert Wexler da konuşmasında, bu tasarıların kabul edilmesinin, Ermeni ve Türkler arasında uzlaşma sağlanmasına yaramayacağını ve iki toplumu birbirinden uzaklaştıracağını söyledi. Uluslararası toplumun Ermeni ve Türkleri daha fazla diyalog için bir araya getirmesini öneren Wexler, Türkiye’nin son dönemde Ermenilere "zeytin dalı" uzattığını kaydetti. Wexler, Türkiye’nin, Irak, Afganistan ve Ortadoğu’da barış çabalarında oynadığı rolün önemine dikkati çekti. Demokrat Parti California milletvekili Tom Lantos ise "ben bu konuda 5 yıl önceki pozisyonumu değiştiriyorum" diyerek, tasarıya sürpriz bir şekilde destek verdi. Lantos, 5 yıl önce Ermeni tasarısı görüşülürken Türkiye’nin tezlerini savunan açıklamalar yapmıştı. Yahudi soykırımından kurtulanlardan biri olan Lantos, Ermenilere yapılan "korkunç tarihi katliamları" tanıdığını, ancak teknik olarak bu yapılanların "soykırım" olarak nitelenemeyeceğini söyledi. TBMM’nin, Amerikan askerlerinin Türkiye üzerinden Irak’a gitmesini kabul etmeyen 1 Mart tezkeresi yüzünden bugün daha fazla sayıda Amerikan askerinin Irak’ta öldüğünü söyleyen Lantos, bu gerçeğin görmezden gelinemeyeceğini ileri sürdü. Lantos, "Türkiye bizim çıkarlarımızı umursamadı. Suriye konusunda, Irak’a kuzey cephesinin açılması konusunda bize yardım etmedi. Bu çerçevede iki Ermeni tasarısını da destekliyorum. Çünkü bizim Rusya, Hindistan, Türkiye gibi ülkelerle ilişkilerimizde vereceğimiz destek, onların bizim için önemli olan konulara vereceklere destekle bağlantılı. Bu ülkelerin bunu iyi anlaması lazım" dedi. California milletvekili Grace Napolitano ise Türkiye 1 Mart tezkeresini reddedince, Türkiye’ye yapılan Amerikan yardımını sorguladığını kaydetti. California milletvekili Barbara Lee de tasarılara destek verdi ve "tasarıların kabul edilmesinin ileriye doğru atılmış bir adım olduğunu" ileri sürdü. Komite Başkanı Hyde, öğle tatili nedeniyle oturuma ara verirken tasarıların oylanması ilerleyen saatlere kaldı. Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Faruk Loğoğlu ise tasarılar dolayısıyla bir açıklama yayınlayarak, "Türk ve Ermeni halkları peşlerini bırakmayan ve ilişkilere zarar veren olayları ancak açık ve dürüst bir diyalogla çözebilir" dedi. Akşam saatlerine kadar devam eden ABD Dış İlişkiler Komisyonu Meclisi, sona erdi. Meclis Ermeni soykırımını onayladı.