Foça'da 2600 yıllık buluntu

Phokaia kazılarının bu yıl gerçekleştirildiği Athena Tapınağı'nın podium duvarı önünde bulunan kartal başlıklı at kulaklı grifon ile at heykelleri, kentin baş tanrıçası Athena'nın kutsal hayvanları olarak teras süslemesinde kullanılıyor. Phokia Kazıları Başkanı Prof. Dr. Ömer Özyiğit, ''bunlar eşsiz ve benzeri olmayan eserlerdir. At, tanrıça Athena'nın bir sembolüdür. Çünkü Athena aynı zamanda atların eğiticisi ve hakimidir. Tapınağı çevreleyen grifonlar ise tapınağı süslemesinin yanında bekçilik görevinde de bulunuyorlardı. Daha sonra da Phokaia'nın paraları ve sikkelerinde grifonların resimleri yer aldı'' dedi. Prof. Dr. Özyiğit, ''2 bin 600 yıl önceki eserlere ulaşmamız açısından bu buluntular oldukça önemli. Toprak altında bunlardan daha çok sayıda olduğuna kuvvetle ihtimal veriyoruz. Phokaia'nın 5 bin 500 yıl öncesine kadar gittiğini gördük'' açıklamasında bulundu. Phokaia kazılarında çok sayıda oval ev ve dünyanın en eski demirci atölyesi bulduklarını da açıklayan Prof. Dr. Özyiğit, Anadolu'nun neotik çağda dünyanın kültür önderi olduğunu ve bunu daha sonra Mezopotamya'ya kaptırdığını belirtti. İonlar ile kültür liderliği Özyiğit, milattan önce yedinci yüzyılın ikinci yarısı ve altıncı yüzyılın başlangıcında İonlar sayesinde Anadolu'nun tekrar kültür liderliğini ele geçirdiğini de anlattı: ''İonların da en büyük kenti, Phokaia'ydı. Phokaialılar, denize açılarak Cebelitarık'ı geçip Atlantik Okyanusu'na kadar ulaştılar. İspanya, İtalya ve Fransa'da onlarca koloni kurdular. Dünya kültür lideri olduklarında bugünkü batı uygarlığının da kurucuları oldular. Bizim 2005 yılında yaptığımız kazılar, özellikle bu döneme, İonların dünya kültür liderliğini öne geçirdikleri döneme aittir.'' Son dönemde gerçekleştirilen kazılardaki buluntuların, özellikle Phokaia'nın dünya kültür merkezi olduğu döneme işaret ettiğini belirten Prof. Dr. Ömer Özyiğit, Athena Tapınağı'ndaki çalışmalarda, milattan önce 600 yıllarına ait önemli heykeltıraşlık ve mimarlık eserlerinin elegeçirildiğini de söyledi. Birinci dönem kazılar 1913'te Foça'daki birinci dönem kazılar, Fransız arkeolog Felix Sartiaux tarafından 1913-1920 yılları arasında yapıldı. Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal başkanlığında 1952'den 1956'ya kadar sürekli, 1974 yılına kadar da aralıklı gerçekleştirilen çalışmalar ise Athena Tapınağı'nda yoğunlaştırıldı. Bu dönemde Phokaia'nın arkaik dönem yerleşmesine ve tapınağa ilişkin buluntular ortaya çıkarıldı. Prof. Dr. Ömer Özyiğit başkanlığında 1989'da başlayan ve hala sürdürülen kazı çalışmalarında ise seramik atölyeleri, antik tiyatro, Heredot Duvarı, Kybele açık hava tapınağı, Roma dönemi mozaikleri ve Foça'nın arkaik döneme ait tam plan veren en eski tek yapısı Megaron ile çok sayıda mezar ve yapı ortaya çıkarıldı. Athena Tapınağı kazısı ise 1998 yılında başladı.