Ferritin eksikliği nedir normal değeri kaç? Ferritini yükselten gıdalar

Farklı besin kaynaklarından alınan demir, insan metabolizmasında önemli bir yere sahiptir. Kanda en fazla sayıda bulunan hücre türü olan eritrositler ya da farklı bir deyişle kırmızı kan hücreleri, doku ve organlar için hayati bir öneme sahip olan oksijenin taşınmasından sorumludur. Alyuvarlar olarak da bilinen bu hücrelerin, dokulara yeterince oksijen sağlayabilmesi ise vücutta yer alan demir miktarına bağlıdır. Ferritin ise vücutta bulunan demirden farklı olarak, var olan demiri depolayan ve salınımını kontrol eden bir tür protein kompleksidir.

Ferritin proteini, vücut hücrelerinde ve özellikle hepatosit olarak bilinen ve karaciğerin yaklaşık olarak %75'ini oluşturan hücrelerde, kemik iliğinde ve bağışıklık sistemi hücrelerinde bulunur. Besinler aracılığıyla alınan demirin depolanmasından ve gerekli olduğunda salınmasından sorumlu olan ferritin, vücudun demir deposu olarak da tanımlanabilir. Ferritin ne demek sorusuna verilebilecek en doğru yanıt budur. Vücutta yer alan demir miktarının ölçümü de ferritin testi ile yapılır.

Ferritin düşüklüğü ve yüksekliği
Ferritin düşüklüğü, vücutta bulunan demir deposu seviyesinin düşüklüğünü gösterirken, ferritin yüksekliği ise demirin aşırı miktarda depolandığına işaret eder. Normal ferritin değeri, yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösterse de genel olarak erkeklerde 20-500 ml/ng, kadınlarda ise 20-200 ml/ng'dir. Kadınlarda bu değerin düşük olmasının sebebi, her ay düzenli olarak görülen âdet kanamalarıdır. 

Ferritin düşüklüğü belirtileri nelerdir?
Ferritin düşüklüğü az ya da orta miktarda ise herhangi bir belirti göstermeyebilir. Ancak normal değerlerin altında olan ferritin miktarı aşağıdaki belirtilere yol açar:

• Hâlsizlik ve yorgunluk
• Uyuşukluk
• Sabahları zor kalkma
• Anksiyete
• İştahsızlık
• Toprak ve kireç yeme isteği
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Kulak çınlaması
• Üşüme hissi
• Unutkanlık
• Sinirlilik
• Konsantrasyon bozukluğu
• Kaşıntı
• Saç dökülmesi
• Cilt renginde solgunluk
• Cilt kuruluğu
• Tırnakların kolay kırılması
• Tırnaklarda çizgili görünüm
• Nefes darlığı
• Bacak ağrısı
• Cinsel isteksizlik
• El ve ayak parmaklarında uyuşukluk
• Huzursuz bacak sendromu

Ferritin düşüklüğü tedavisi ne iyi gelir?
Vücutta bulunan mevcut demir miktarının ölçülmesi için yapılan ferritin testinin sonucunda ferritin düşüklüğü saptanması, olası sağlık problemlerinin habercisidir. Ferritin düşüklüğü herhangi bir hastalıktan kaynaklanmıyorsa hekimin önerileri doğrultusunda, şurup, damla, kapsül gibi farklı formlarda olan oral demir takviyesi ya da direkt olarak damardan demir alınması olarak tanımlanan, intravenöz demir kullanımı gerekebilir. Bazı durumlarda sadece ek demir takviyesi yeterli olmayacağından, hekim kişinin diyet uygulamasını isteyebilir. Bu diyet genellikle C ve B12 vitamini bakımından zengin beslenme, mayalı ekmek tüketimi, kuru baklagil, yumurta, tavuk, balık, kırmızı et, yeşillik, susam, pekmez, üzüm,  fındık, fıstık, kayısı ve dut tüketiminin artırılması yönündedir.

Ferritin yüksekliği neden olur?
Ferritin yüksekliği genellikle iltihaplı hastalıklara, kronik hastalıklara, aşırı alkol tüketimine bağlı olarak görülen karaciğer rahatsızlıklarına ve kalıtsal ya da sonradan edinilmiş demir metabolizması bozukluğu olarak tanımlanan hemokromatoz gibi hastalıklara bağlı olarak görülür. 

Ferritin yüksekliği belirtilerinden bazıları şu şekilde sıralanır:

Cinsel isteksizlik
Çarpıntı
Hâlsizlik ve yorgunluk
Karın ve göğüs ağrısı
Eklem ağrısı
Cilt renginde koyulaşma
Kilo kaybı

Ferritin yüksekliği tedavisi
Ferritin seviyesinin yüksek olmasına neden olan herhangi bir hastalığın olmaması durumunda hekim, ilaçla vücuttaki demir seviyesinin düşmesini sağlayabilir. Bazı durumlarda yalnızca beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, ferritin seviyesinin düşmesi için yeterlidir. Bu durumda hekim, belirli bir süre ile kahve, yeşil çay, kalsiyum açısından zengin besinler tüketilmesini; çinko, magnezyum gibi minerallerin alınmasını önerebilir. Ayrıca kan bağışı da vücutta depolanan demirin azalmasını sağlayan bir diğer yöntemdir.