Fenerbahçe için kıyamet günü

Futbol ekonomisti Tuğrul Aşkar, Fenerbahçe'nin küme düşürülmesi halinde yaşanacakları HTspor'dan Serdar Çeliker'e anlatt:.

Şike, kulüpleri ve futbol ekonomisini nasıl etkiliyor?
Genel olarak 2 şekilde etkiliyor.

A- Ligleri etkiliyor; 1-Rekabet kalitesi düşüyor, 2-Futbol pastası küçülüyor, 3- Reyting düşüyor. Tüm bu olumsuz faktörler oluşunca da sponsorların o lige olan ilgisi en alt düzeyde oluyor.

B- Kulüpleri etkiliyor; 1) Gelirler düşüyor. (Sponsorluk, Reklam ve medya, maç günü ve naklen yayın gelirleri önemli ölçüde azalıyor) Gelirler azaldığı için giderler aynı hızda düşmediğinden sezon içinde kulüplerin faaliyet zararları artıyor. Artan zararların finansmanı için kulüpler yoğun olarak banka kredilerine yönleniyorlar. Ağırlaşan finans yükü kulübün sportif rekabet gücünü düşürüyor.

2) Marka değeri zarar görüyor. Kulüp borsaya kote ise kulübün hisse senetlerindeki düşüş nedeniyle kulübün piyasa değeri düşmeye başlıyor. Nitekim Juventus’un piyasa değeri 1 sene içinde yüzde 72 azalırken, Fenerbahçe’nin piyasa değeri 1 hafta içinde yüzde 35 düştü.

3) Sportif rekabet gücü düşüyor. Yukarıda da dile getirdiğimiz gibi takımdaki çok önemli oyuncuların federasyon kısıtları ve başka olaylar nedeniyle takımda kalmak istememeleri takımın sportif rekabet gücünü olumsuz etkiliyor.

Peki, bizim ligimiz bu işten ne kadar etkilendi? Ya da etkilenecek?
Lig mutlaka etkilenir. Çünkü şike soruşturmasında adı geçen 3 kulübün toplam gelirden aldıkları pay % 30.19’a ulaşıyor. Yani 3 kulübün (F.Bahçe-Beşiktaş-Trabzonspor) geçen sezon Süper Lig havuz gelirlerinden aldıkları toplam para 145 milyon 125 bin TL. Hal böyle olunca bu kulüplerin ligden düşürülmesi ya da yarış dışı kalmaları Süper Lig’i parasal açıdan önemli ölçüde etkileyecektir. Tabii ki, bu kulüpler içinde en fazla geliri alan Fenerbahçe toplam gelirdeki %12.54’lük payı ile ligi daha fazla etkiler. Futbol kendisi dışında ekstra 10 birim daha gelir yaratıyor. Futbol, elektronikten tekstile, turizmden gıdaya kadar birçok dışsal etki yaratıyor. Yani buradan çıkan matematiksel sonuç şu: Fenerbahçe’nin yarış dışı kalması orta vadede Türk futbolunda yaklaşık 600 milyon TL’lik bir dışsal etki, yani gelir kaybı yaratır. Başka kulüp ile Fenerbahçe’yi ikame etme şansınız da yok.

F.BAHÇE’NİN ZARARI

Peki Fenerbahçe’nin kaybı ne olur?
Federasyonun küme düşürme cezası vermesi durumunda kulübün alternatif getirileri de dikkate alındığında bir sonraki sene zararı toplamda 100 milyon TL’yi aşıyor. F.Bahçe’nin ligi ilk 5 içinde bitirmesi durumunda alacağı televizyon geliri en az 50 milyon TL olacakken, Bank Asya Ligi’nde oynarsa bu miktar 1.5 milyon TL’ye düşecek. Buradan zarar; 50 milyon TL. Bu sene Şampiyonlar Ligi men kararından dolayı 45 milyon TL zarar mevcut. Yanı sıra Bank Asya’da oynaması nedeniyle bir sonraki sezon da Devler Ligi’ne gidemeyecek olan Sarı Lacivertliler’de zarar 2 katına çıkacak. Zarar; 90 milyon TL. Fenerbahçe’nin Spor Toto Süper Lig’den düşmesi halinde reklam verenlerin büyük bölümü bu reklamlarını geri çekebilir. Buradan da Sarı-Lacivertliler’in yaklaşık 25 milyon TL. Fenerbahçe’nin maddi ve maddi olmayan kayıpları hem kulübe hem de Süper Lig’e önemli hasar verecekmiş gibi görünüyor.

‘TAKIMLAR EĞER DÜŞÜRÜLÜRSE...’

Eğer iddianame dikkate alınır Fenerbahçe, Beşiktaş, Trabzonspor, Mersin İdmanyurdu ve Sivasspor düşürülürse lig değeri nasıl etkilenir?
Bu takımlarımızın hepsi Süper Lig’den düşürülürse, ligin değeri toplam takım değerleri üzerinden yaklaşık 363.9 milyon Euro’luk bir değer azalışı söz konusu olur. Bu da bugünkü Süper Lig’in 820 milyon Euro’luk takım değerinin % 44’üne karşılık gelir.

Peki Etik Kurulu’nun raporunda belirtildiği üzere Fenerbahçe, Mersin İdman Yurdu ve Sivasspor ligden düşerse ne olur?
Ligimizin yarattığı toplam gelir yaklaşık 585 milyon Euro. Bu gelirlerin % 15’e yakın kısmı Fenerbahçe tarafından üretiliyor. Yine bugünkü değerler üzerinden Süper Ligin bonservis bedelleri üzerinden değeri 820 Milyon Euro’ya ulaştı. F.Bahçe yaklaşık 125 milyon Euro’luk takım değeriyle ilk sırada yer alıyor ve tüm değerin % 15’ini oluşturuyor. Sivas yaklaşık 24.5 milyon Euro’luk, Mersin İY da 14.5 milyon Euro’luk bir takım değerine sahip görünüyor. Bu üç takımın ligden düşmesi ligin bonservis bedelleri üzerinden Lig değerine etkisi 165 Milyon Euro’ya yaklaşır ki, bunun toplam değer içindeki payı % 20 civarında.

Bu takımların düşmesinin Bank Asya Ligi’ne katkısı ne olur?
Bank Asya’nın değeri 97 Milyon Euro civarındadır. Fenerbahçe Bank Asya’da oynarsa Bank Asya’nın bonservis bedelleri yaklaşık 75-80 milyon Euro’luk bir artış kaydeder. Yani Bank Asya’nın yeni değeri 160 Milyon Euro olur. Ligin toplam değerinin % 48-50’ye yakın kısmını da Fenerbahçe oluşturur.
 
‘HAVUZUN BOZULMASI KÜÇÜKLERİN ÖLÜMÜ DEMEK’

Fenerbahçe ligden düşer ve sonraki yıllarda Süper Lig’e çıkıp havuzu bozarsa, havuzsuz bir sistemde yıllık yayın gelirleri nerelere kadar çıkabilir?
Gerek G.Saray ve gerek F.Bahçe bu işten asla zararla çıkmazlar ama havuzun bozulması küçüklerin ölümü anlamına gelir. Dengesiz gelir dağılımı ile orta ve uzun vadede rekabet ölür. Ancak havuzun bozulmasıyla F.Bahçe bugünkü kazancından en az yüzde 500 daha fazla bir yayın gelirine ulaşabilir.

Rakamların ne dediği belli. Siz ne  diyorsunuz?
Şike ekonomisinin futbola toplam maliyeti beklenenin üzerinde olur. Hukukta “düşürülemeyecek kadar büyük kulüp yoktur.” TFF’nin ‘bir kereliğine şike ve teşvik nedeniyle Lig’den düşürülmeyi’ by-pass edecek kongre kararı almaya çalışmasını, TFF’nin yasadan kaynaklanan sorumluluklarından kaçış olarak görüyorum. Gerçek taraftar düşürülmekten korkmuyor. Kulüplerine zaman kaybettirildiğini düşünüyorlar.

TUĞRUL AKŞAR KİMDİR?
Halen aktif bir üst düzey bankacı olan Tuğrul Akşar, 2000 yılından bu yana futbol dünyasının tanıdığı bir isim. 2005’te Endüstriyel Futbol kitabını yayımlayan Akşar, 2006’da Doç. Dr. Kutlu Merih ile birlikte Futbol Ekonomisi ve 2008’de Futbol Yönetimi isimli kitapları yazdı. 2010’da son kitabı Futbolun Ekonomi Politiği yayınlandı. 2005’te kurulan Futbol Ekonomisi Stratejik Araştırma Merkezi’nin sahibi olan Akşar, www.futbolekonomi.com internet sitesi ve Dünya Gazetesi’nde futbol ekonomisine dair makaleler yazıyor.