Fatihin bu fermanı ile ayakta kaldılar
Abone olYüzyıllardır Fatih'in fermanı ile ayakta kaldılar. Hristiyan tarikatı üyeleri o fremanı gözü gibi saklıyorlar
Bosna-Hersek'in Fonitsa kentinde yaşayan Hristiyanlığın
Katolik mezhebine bağlı Fransisken tarikatı üyeleri, Fatih Sultan
Mehmed'in kendilerine "özgürlük bahşeden" fermanı sayesinde bugüne
kadar ayakta kaldı.
Osmanlı'nın çeşitli dinlere, milletlere ve kültürlere karşı
hoşgörüsünün en iyi örneklerinden birini Saraybosna'ya 60 kilometre
uzaklıktaki Fonitsa kentinde Fransiskenlerin manastırında muhafaza
edilen Fatih Sultan Mehmed'in "Ahidname" olarak adlandırılan
fermanı gösteriyor.
Fatih'in 28 Mayıs 1463 yılında Fransisken tarikatının kurucusu
Anceo Zvizdoviç'e Bosna'yı fethi sırasında verdiği bu ferman, halen
manastırın müze olarak kullanılan kısmında muhafaza ediliyor.
Manastırın müzesinde, "Ahidname"nin orijinalinin yanı sıra Fatih'in
Fransisken tarikatının kurucusu Anceo Zvizdoviç'e hediye ettiği
kıyafet ve Bosna'nın son 600 yılda geçirdiği en önemli izlere ait
materyaller teşhir ediliyor. Fonitsa kentine hakim bir tepede
kurulu bulunan manastırda, 3 bini Osmanlı döneminden kalma el
yazması kitabın da yer aldığı kütüphane bulunuyor.
Fransisken manastırının bünyesindeki müze ve kütüphanenin sorumlusu
Yanko Lyubas, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tarikatlarının
Katolik mezhebi bünyesinde kendine özgü gelenekleri ve inançları
bulunduğunu belirtti.
Bu tarikatın kurucusunun Fransisken Anceo Zvizdoviç (1420-1498)
olduğunu belirten Yanko Lyubas, yaklaşık 600 yıldır Bosna
topraklarında kendi geleneklerini, inançlarını sürdürdüklerini
bildirdi.
Fonitsa'daki manastırın yanı sıra Visoko kentinde de rahip
yetiştiren bir okulları bulunduğunu ifade eden Lyubas,
Hristiyanlığın diğer inançlarından ayrılan en önemli özelliklerinin
"misyonerlik" yapmamaları olduğunu kaydetti. Tarikat üyelerinin
evlenmediğine, üzerlerine herhangi bir mal geçirmediğine, tamamen
kendilerine özgü iç kuralları bulunduğuna işaret eden Lyubas,
tarikata yeni üyeleri ise "kendi istekleri ve gönüllü olmaları"
halinde kabul ettiklerini kaydetti.
Yanko Lyubas, bu zamana kadar kendi kültür ve geleneklerini devam
ettirmelerini Osmanlı'ya borçlu olduklarını ifade ederek, bunun en
iyi örneğini ise müzelerinde muhafaza altında tutulan Fatih Sultan
Mehmed'in "Ahidname"si olduğuna dikkati çekti.
Osmanlı zamanında kendileri gibi küçük bir topluluğun çok kolay bir
şekilde yok edilmesinin mümkün olduğuna işaret eden Lyubas, "Ancak
yok etmek bir yana bizlere özgürlük bahşedilmiş ve imparatorluk
sınırları içinde bize her türlü serbestlik tanınmış,
kiliselerimize, üyelerimize dokunulmamıştır. Bundan daha büyük bir
özgürlük olamaz" dedi.
Fatih Sultan Mehmed'e ve Osmanlı'ya minnet borçları olduğunu
belirten Lyubas, bu nedenle Fransiskenlerin Türklere karşı ayrı bir
sevgileri bulunduğunu söyledi.
AHİDNAMENİN TÜRKÇE ÇEVİRİSİ
Fatih Sultan Mehmed'in tuğrasını taşıyan ve "ahidname" olarak
bilinen fermanda şu ifadeler yer alıyor:
"Ben Fatih Sultan Mehmed Han... Dünyaya ilan ediyorum ki, bu
padişah fermanı verilen Bosnalı Fransiskenler himayem altındadır ve
emrediyorum ki; Hiç kimse, ne bu adı geçen insanları ne de onların
kiliselerini rahatsız etmesin ve zarar vermesin. İmparatorluğumda
huzur içerisinde yaşasınlar ve bu göçmen durumuna düşen insanlar,
özgür ve güvenlik içerisinde yaşasınlar. İmparatorluğumdaki bütün
memleketlere dönüp korkusuzca kendi manastırlarına yerleşsinler. Ne
padişahlık eşrafından, ne vezirlerden veya memurlardan, ne
hizmetkarlarımdan, ne imparatorluk vatandaşlarımdan hiç kimse bu
insanların onurunu kırmayacak ve onlara zarar vermeyecektir. Hiç
kimse bu insanların hayatlarına, mallarına ve kiliselerine
saldırmasın, hor görmesin veya tehlikeye atmasın. Hatta bu
insanlar, başka ülkelerden devletime birini getirecekse, onlar da
aynı haklara sahiptir. Bu padişah fermanını ilan ederek burada,
yerlerin, göklerin yaratıcısı ve efendisi Allah, Allah'ın büyük
elçisi Yüce Peygamberimiz Muhammed Mustafa ve 124 bin peygamber ile
kuşandığım kılıç adına yemin ediyorum ki, emrime uyarak bana sadık
kaldıkları sürece tebaamdan hiç kimse bu fermanda yazılanların
aksini yapmayacaktır."
"İLK İNSAN HAKLARI BEYANNAMESİNDEN" TAM 324 YIL ÖNCE KALEME
ALINDI
Fatih Sultan Mehmed'in Fransiskenlere özgürlük bahşeden bu fermanı,
"insanlık tarihindeki ilk insan hakları belgesi olarak kabul
edilen" 4 Temmuz 1776 yılındaki ABD Anayasası'ndan tam 324 yıl önce
kaleme alındı.
Farklı inançlara özgürlük hakkı tanıyan bu ferman, yine 10 Aralık
1948 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda kabul edilen
"İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi"nden 485, 1 Şubat 1995 yılında
kabul edilen Avrupa Konseyi Ulusal Azınlıkların Korunmasına İlişkin
Sözleşmeden tam 538 yıl önce Fransiskenlerin hak ve hürriyetlerini
güvence altına alması bakımından büyük önem taşıyor.