Farklı bir göz ile savaşa bakış

‘Jarhead’ filmi, ‘American Beauty / Amerikan Güzeli’nin yönetmeni Sam Mendes’ten, Körfez Savaşı’nın insani boyutuna, orada görev yapan deniz piyadelerinin gözünden farklı bir bakış.

Üç kuşaktan beri asker olan bir aileden gelen 20 yaşındaki Anthony Swofford, Birinci Körfez Savaşında mücadele etmesi için 1990 yazında Suudi Arabistan çöllerine gönderildi. ‘Jarhead’de 1990 yılında yaşanan Birinci Körfez Savaşı’na çok farklı bir bakış var. Bir askerin ağzından dökülen cilalanmamış bir öyküde portresi çizilen Körfez Savaşı, o yıllarda televizyonlar ve gazeteler sayesinde havadan izlediğimiz savaştan çok farklıdır.

Deniz piyadesi Swofford’ın çölde yaşadığı deneyimler, 2003 yılının çok satan kitabı “Jarhead”in konusunu oluşturdu. Kendisinin kaleme aldığı anılar kitabında Suudi Arabistan çöllerinde bizzat yaşadığı deneyimleri olağanüstü dürüstlükle anlatmıştı.

Swofford’ın yazdığı kitap, The New York Times gazetesinin best-seller listesinde dokuz hafta kaldı. Aynı gazetede Swofford’ın kitabıyla ilgili yayımlanan eleştiri yazısında, “Bir çeşit klasik... Askeri yaşam üzerine bugüne kadar yazılmış en iyi kitapları geride bırakacak, 1991 Körfez Savaşını konu alan çok güçlü bir anılar kitabı... Milyonlarca genç insanın yakından bildiği ama bugüne kadar çok az ifşa edilmiş gerçekleri anlatan cesur bir kitap...” yorumu yapılmıştı.

The New York Times yazarlarından Michiko Kakutani ise “Jarhead” için şöyle yazıyordu:

“Askerlik kültürünün keyifli maço yapısını ve savaş alanının varoluşçu yalnızlığını aynı anda yakalamayı başaran muhalif ama derin düşüncelerle dolu bir ses... Bir keskin nişancının sergilediği sabır gerektiren ve öldürücü sanatı daha iyi anlamamızı sağlıyor. Düşman saldırısını karşılamak için yapılan hazırlığın sıkıntılı ve terör dolu ritmini, bir savaşın çok müthiş fiziksel ve psikolojik maliyetini, savaş sırasında askerlerin paylaştığı duygusal bağları tüm çıplaklığıyla gözler önüne seriyor.”

Anthony Swofford’ın yazdığı kitabın film haklarını hemen satın alan iki yapımcı, Douglas Wick ile Lucy Fisher, filmin senaryosunu yazması için eski bir deniz piyadesi olan ve “Apollo 13”teki çalışmasıyla Oscar adaylığı alan senaryo yazarı William Broyles ile anlaştılar.

Filmin yönetmenliği konusunda iki yapımcının tercihi ise, 1999 yılında banliyö yaşamının yüzeydeki sakinliğinin perde arkasını irdelediği “American Beauty / Amerikan Güzeli”ndeki çalışmasıyla Oscar kazanan; “Road to Perdition”da da aile bağlarıyla kriminal şiddetin kesişmesini gözlemleyen Sam Mendes’ten yana oldu.

Sam Mendes ve yapımcı ekibi tarafından “savaş filmlerinin yeni jenerasyonu” olarak tanımlanan “Jarhead”de, Körfez Savaşı’nın unutulmaz görüntüleri bir deniz piyadesinin bakış açısından sergilenir. “Jarhead”deki Anthony Swofford adlı deniz piyadesi gözlem gücü açısından adeta J.D. Salinger’in ünlü kahramanı Holden Caulfield’ın körfezde görevlendirilmiş hali gibidir.

OYUNCULAR VE YAPIM EKİBİ
 Sam Mendes’in “Jarhead”inin başrolü için, “The Day After Tomorrow”dan, “Donnie Darko”dan ve -daha görmediğimiz “Brokeback Mountain”dan tanıdığımız Jake Gyllenhaal, kamera karşısına geçti. Genç aktör bu filmde yarım yamalak vizyon sahibi üçüncü jenerasyon bir asker iken, olgunluk yönünde dönüşüm geçiren deniz piyadesi Tony Swofford rolünde oynadı.
 Keskin nişancılardan oluşan birlikte Swofford ile omuz omuza görev yapan; fırtınalı ve değişken yapısını dışa vurduğu her davranışıyla gösteren Troy adlı asker rolünde “Kinsey” ve “Shattered Glass”tan tanıdığımız Peter Sarsgaard kamera karşısına geçti.

 Kısaca STA olarak bilinen Teftiş ve Hedef Ele Geçirme Birliği’ne adeta buldog azmiyle ve sarsılmaz milliyetçilik duygularıyla komuta eden Çavuş Sykes’ın portresini, “Ray” ve “Collateral”in Oscar ödüllü yıldızı Jamie Foxx çizdi.

 Galip gelmek üzere olan düşmanın üzerine ölüm makineleri dediği birliğini, gözünü kırpmadan salan komutan Yarbay Kazinski rolünde de “Seabiscuit” ve “Adaptation” gibi filmlerin Oscarlı aktörü Chris Cooper oynadı.

“Jarhead”in kamera arkası ekiplerinde görev alan isimler:
 Görüntü yönetmenliğini “The Man Who Wasn’t There” ve “The Shawshank Redemption” gibi filmleriyle beş kez Oscar adaylığı alan Roger Deakins üstlenmiş.

 Prodüksiyon tasarımlarını “Road to Perdition” ve Oscar’ı kucakladığı “Bugsy”deki çalışmasıyla tanınan Dennis Gassner gerçekleştirmiş.
 Kurgusunu, “The English Patient” ve “Apocalypse Now”ın her ikisiyle de Oscar kazanan Walter Murch hayata geçirmiş.

 Kostüm tasarımlarını, “Bugsy” ve “All That Jazz” ile Oscar kazanan Albert Wolksy hazırlamış.

 Swofford’un içsel ve dışsal mücadelesinin yorumlandığı müzikal altyapının hazırlanması görevini, daha önce “Road to Perdition” ve “American Beauty”nin müziklerini hazırlayan, bugüne kadar yedi kez Oscar adaylığı alan ünlü besteci Thomas Newton üstlenmiş.

 Müzik süpervizörlüğünü “The Aviator” ve “The School of Rock”tan tanıdığmız Randall Poster yapmış.

 Filmin Künyesi
Yönetmen: Sam Mendes
Yapımcılar: Douglas Wick, Lucy Fisher
Senaryo: William Broyles (Anthony Swofford’un aynı adlı anılar kitabından)
Görüntü Yönetmeni: Roger Deakins
Kurgu: Walter Murch
Yapım Tasarımı: Dennis Gassner
Sanat Yönetimi: Stefan Dechant, Christina Ann Wilson
Kostüm Tasarımı: Albert Wolksy
Müzik: Thomas Newman, Tom Waits
Universal Pictures / UIP Filmcilik

Oyuncular:
Jake Gyllenhaal, Peter Sarsgaard, Jamie Foxx, Chris Cooper, Evan Jones, Lucas Black