Vatandaşlar EYT yasasında borçlanmaya ilişkin detayları araştırmaya başladı. EYT'de borçlanmanın maaşlara nasıl yansıyacağı merak edildi. İşte askerlik ve doğum borçlanması ve diğer konu başlıklarına ilişkin bilinmesi gerekenler...Aralık ayında Meclis'e gelmesi ve Ocak ayında devreye girmesi beklenen emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasasında borçlanmanın nasıl olacağı, emekli maaşına yansımaları merak edildi. Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Kaya konuya açıklık getirdi.Özgür Kaya'nın aktardıklarına göre; emekli maaşını etkileyen çalışanın ücretidir. Burada yapılacak borçlanmanın dönemleri de önem arz ediyor. Sosyal güncelik sisteminde 2000 öncesi, 2000-2008, 2008 ve sonrası olmak üzere üç dönem bulunuyor. 2000 öncesi aylık bağlama oranıyla 2008 sonrası aylık bağlama oranı arasından yaklaşık yüzde 30'luk bir eksilme var. Askerlik, doğum borçlanması gibi borçlanmalarda borçlanma yapılacak dönemi seçmek önemli.Kuruma gittiğinizde borçlanma dönemine göre belirlenmiş aylık bağlama oranı üzerine ve ekonomik olarak asgari ücretin 7,5 katına kadar yapılacbilecek borçlanma seviyeleri ile emekli maaşı olumlu etkilenebilir.BAĞKUR’luya ihya şansı 7326 sayılı yapılandırma kanunu kapsamında Bağkur borçlarını 1 Kasım 2021’e kadar ödeyemeyen veya yapılandırmayanların 30 Nisan 2021’den önceki prim borcu bulunan hizmetleri dondurulmuş ve silinmişti. Faaliyetlerine devam edenlerin ise sigortalılıkları 1 Kasım 2021 itibarıyla yeniden başlatılmıştı. EYT’den yararlanmak isteyen ve prim ihtiyacı olanlar bu süreleri canlandırabilir yani ‘ihya’sını gerçekleştirebilir.Annelere 2160 gün prim hakkı var Anneler doğum sonrası ücretsiz izin kullanır ve 2 yıl çalışmaya ara verirse bu süreleri borçlanabiliyor. Borçlanma hakkı 3 çocuğa kadar tanınıyor. Anneler bu yolla 6 yıla kadar doğum borçlanması yaparak toplamda 2160 gün prim kazanabiliyor. Doğum borçlanması normalde sigortalı işe girdikten sonra yapılan doğumları kapsıyor. Ancak staj döneminde staj sigortası yatmış kadınlar da doğum borçlanması yapabiliyor. Staj sigortası sayesinde bu şekilde borçlanma yapan kadınlar, sigorta başlangıç tarihleri, borçlanma süresi kadar geriye gittiği için EYT kapsamına girip daha erken emekli olabilecek. Staj sigortası olmayan sigortalı kadınlar ise eksik günlerini borçlanmayla kapatabilecek. Öte yandan tüm staj ve çıraklık sigortası olanlar, emeklilik için sigorta başlangıcının bu sigorta tarihlerine çekilmesini yani stajın sigorta başlangıcı kabul edilmesini istiyor.Belli tarihteki yıpranma paylarıYıpranma payı, çalışma şartları ağır olan kişilerin daha erken emekli olmalarının yolunu açan bir haktır. Demir çelik fabrikası çalışanlarından askeri görevlerde yer alan personele kadar yaklaşık 45 iş kolunu kapsıyor. Her meslek dalı yıpranma payı alamaz. Normal şartlar altında çalışan kişilerin emeklilik süreleri yaklaşık 360 gün olarak hesaplanır. Yıpranma süresine sahip olan kişilerde bu zaman dilimi 420-540 gün olarak düzenlenebilmektedir. Yıpranmaya tabi çalışmalarda 23 Mayıs 2002 tarihine kadar olan çalışmaların dörtte biri kadar işe giriş tarihi geri çekiliyor. Bu kapsamda yıpranmaya tabi çalışması olup işe girişi geri çekilebilecek olan kişiler EYT kapsamına girebilirler.