Ev sahibi olmanın yolu açılıyor

Mortgage sisteminin de mutlaka riskleri var. Ama bilinçli şekilde hareket edildiğinde bu riskler avantaja da dönüştürülebiliyor. Mortgage sisteminin riskli hale gelmesi tamamen makro dengelerle ilgili. Yani ekonomideki istikrarsızlık sistemi de etkileyebilir. Türkiye'de tesis edilen ekonomik istikrar ve makro ekonomideki dengeler, bu ihtimali zayıflatıyor. AB yolundaki Türkiye'nin, artık kriz günlerine dönmesi beklenmiyor. Ama yine de tedbiri elden bırakmamak gerek. Kuruluşlar açısından yenilikler neler? Tüketiciden alınan ipotek gibi teminatlar bir havuza konulacak. Bu havuz, banka veya finansman kuruluşundan ayrılacak ve etkilenmeyecek. Bunlar ikincil piyasada alınıp satılacak. İkincil piyasada ipotek finansman kuruluşları kuruluyor. Bankalar, tüketiciye ipotek karşılığında verdikleri kredileri, bu kuruluşlara satarak daha farklı ve geniş finansman imkına kavuşacak. Standardizasyon ve denetim sağlanacak. Bu sistemin riski ne? İstikrar bozulduğu anda, bilançodaki dengeler bozulduğunda, bütün sistemin çökme ihtimali var. Burada bankalar tüketiciye YTL ağırlıklı olarak 10-20 yıl gibi uzun vadeli krediler veriyor. Buna karşın bankalar, tüketicilere bu kredileri kendileri verebilmek için çok daha kısa vadeli ve büyük oranda dövizle borçlanıyor. Şayet ekonomideki istikrar bozulur, döviz fiyatları yükselir, faizler artarsa, bankalar bu durumda çok ciddi bir sıkıntıya girer. Bunun tüketiciye yansıması olur mu? Kredi aldığınız banka battıysa, Tüketici Kanunu kapsamında "Erken kapat", "Borcunu ver" veya Faizi yükselt" gibi bir baskı yapılamaz. Taksitlerini birkaç ay ödemeyenler için hemen icra takibi başlatılamıyor. Önce sigorta devreye girecek; sigorta ödenmeyen taksitleri ödeyecek. Borçlu da normal döneme geçtikten sonra sigortaya borcunu kapatacak. Borçları ödememek süreklilik arz ederse, eve el konulacak. Mortgage için kime başvuracağım? Mortgage sistemiyle ev satan bankalara gideceksiniz. Başvurduğunuz bankadan seçtiğiniz evin satın alınmasını isteyebilir ya da size sunulan seçenekler içinden bir ev seçebilirsiniz. Peşinat verecek miyim? Peşinatın ne kadar olacağı şimdilik pek net değil. Fakat bir miktar peşin para vermek gerekiyor. Konut kredisindeki peşinatla karşılaştırıldığında, Mortgage'deki bu oran daha fazla olarak karşımıza çıkıyor. Buna rağmen mevcut uygulamalardan yola çıkacak olursak, oturmak isteğiniz ya da satın almak istediğiniz evin ortalama değerinin yüzde 25 kadarını bankaya peşin vermeniz gerekebilir. Yani 100 milyar liralık bir evi almak istiyorsanız, 25 milyar liranın cebinizde bulunması gerekiyor. Bu yüzden peşinatınıza göre ev baksanız iyi olur. İpotekli konut kredisi (mortgage) yasa tasarısının TBMM'ye sevk edilmesinden sonra bankaların sistem devreye girmeden müşteri kapma yarışı da hız kazandı. Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener'in "Mortgage, kredilerin yüzde 1'in altına inmesiyle devreye girecek, bankaların şu an uyguladığı faizler hâlâ yüksek." açıklamasının ardından aylık faiz oranları yüzde 1 sınırına geldi. BankEuropa bu yıl sonuna kadar kullanılacak kredilerden aylık yüzde 1,05 faiz alacağını duyurdu. Uzmanlar ise vatandaşlara "Krediler daha da düşecek, bekleyin." tavsiyesinde bulunuyor. Son bir haftada bankaların konut kredisinde faiz indirme yarışı hızlandı. İlk olarak Vakıfbank'ın yüzde 1,17'ye düşürdüğü aylık faiz oranına Türk Ekonomi Bankası (TEB) yüzde 1,15 ile cevap verdi. Önceki gün HSBC yüzde 1,14'le atağa geçerken, dün de BankEuropa yüzde 1,05'le yarışa katıldı. 31 Aralık'a kadar sürecek kampanya ile YTL konut kredilerinde yüzde 1 seviyesine en çok yaklaşan banka olan BankEuropa, dövize endeksli kredilerde de iddialı indirime gitti. Tutarın 50 bin YTL/Euro/doları geçtiği ve sigortanın banka tarafından yapıldığı durumlarda 15 yıla kadar tüm vadelerde YTL oranı yüzde 1,05, Euro oranı yüzde 0,49, dolar oranı da yüzde 0,59 olarak uygulanacak. Kredilendirme oranı yüzde 70'ten 75'e çıkarılırken, başvuru ücretlerinde de indirime gidildi. BankEuropa'da 100 bin YTL'lik kredi tutarı için geri ödeme tutarı bin 280 YTL oldu.